Morgunblaðið - 22.01.2010, Side 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 22. JANÚAR 2010
Segðu SÍS! Hvasst var víða um land í gær, sérstaklega á suðvesturhorninu. Var því hægara sagt en gert að reyna að halda kyrru fyrir utandyra, sérstaklega ef það átti að smella af manni mynd.
Golli
„SÓLMYRKVI“ hef-
ur um leikið Ísland allt
frá því að Gordon
Brown haustið 2008
lýsti Ísland gjaldþrota,
beitti landið hryðju-
verkalögum og felldi
Kaupþingsbankann
breska og móðurskipið
féll hér heima. Þessir
örlagaatburðir eru þús-
unda milljarða virði í
skaðabótakröfum sem ekki hefur
verið hirt um að sækja af hálfu Ís-
lendinga. Athæfi og framganga
villtra bankamanna okkar Íslend-
inga hér heima og erlendis er svo
önnur harmsaga. Strax fóru íslensk
stjórnvöld Sjálfstæðisflokks og
Samfylkingar út úr hjólförunum í
málinu, þar eru þau enn, og Vinstri
grænir hafa engu breytt þar um.
Virt skal þó barátta Ögmundar Jón-
assonar sem settur var af sem ráð-
herra vegna málsins. Hann og Lilja
Mósesdóttir hafa neitað að kyngja
þessari þvælu og niðurlægingu.
Forsetinn margra manna maki
Forseti Íslands synjaði lögum og
ríkisábyrgðarþætti Icesave-
samninganna og felur þjóðinni lýð-
ræðislegt úrskurð-
arvald. Viðbrögðin
við gjörð forsetans
hafa verið margþætt.
Ólafur Ragnar
Grímsson sýndi að
hann er margra
manna maki þegar
hann er kominn í rök-
ræður við öflugustu
fjölmiðlamenn Evr-
ópu. Hann skoraðist
ekki undan að við-
urkenna að ákveðna
ábyrgð bærum við, en
mjög takmarkaða. Hann upplýsti
umheiminn og breytti viðhorfum til
Íslands, að sögn Evu Joly. Nú kem-
ur fram hver sérfræðingurinn á fæt-
ur öðrum sem lýsir sök á hendur
Bretum og Hollendingum sem hefðu
misfarið með varnarlausa þjóð og
hefðu nauðgað Íslandi til að taka á
sig drápsklyfjar sem þeir og Evr-
ópusambandið bæru meiri ábyrgð á
en við. Martein Wolf, ritstjóri Fin-
ancial Times í London, skýrði frá
breyttu viðhorfi í garð Íslands og
rekur málavöxtu af þekkingu. Ís-
lensk stjórnvöld hafa því miður
þvert á öll rök fundið upp slagorð í
þessari baráttu sem er. „Við verðum
að borga og standa við okkar skuld-
bindingar.“ Þó eru þetta skuldir og
brask einkabanka en ekki almenn-
ings á Íslandi hvað þá barnanna sem
nú sitja á skólabekk. Trygging-
arsjóður innistæðueigenda fer auð-
vitað upp í kröfurnar og ber að gera
það. Eva sagði að Íslendingar væru
eina þjóðin sem bæði væri gerendur
og þolendur í haftaafnámi heimsins í
helför kapítalismans.
Öll rök með málstað Íslands
Nú hefur sú réttlætissól brotist
fram úr skýjum Icesave-deilunnar
að öflugir einstaklingar með ríka
réttlætiskennd hafa komið fram og
útskýrt á einfaldan hátt að Evrópu-
sambandið, að breska fjármálaeft-
irlitið og það hollenska beri þyngri
ábyrgð á framgöngu Landsbankans
í Bretlandi og Hollandi en íslensk
stjórnvöld. Þarna fer Íslandsvin-
urinn Eva Joly, sem hefur kafað of-
aní öll rök, en er nú snupruð af rík-
isstjórninni fyrir. Hún hefur gengið í
hlutverk íslenskra ráðherra og rætt
við höfunda EBS um bankalöggjöf-
ina og komist að niðurstöðu sem rík-
isstjórnin því miður hundsar. Össur
Skarphéðinsson gerði meira gagn í
því að bera töskur þessarar hetju en
að grátbiðja um að ekkert trufli
EBS-drauma Samfylkingarinnar.
Hún telur öll rök standa með mál-
stað Íslands. Það segir einnig
franskur þingmaður, Alain Lipeets,
sem mótaði reglugerðina nr. 94 um
bankahrun og þekkir EBS best
allra. Alain var ekki í neinum vand-
ræðum að svara dylgjum félags-
málaráðherra sem sagði hann fara
með rangt mál. Ég vil svo nefna ís-
lensku lögfræðingana Sigurð Líndal,
Stefán Má Stefánsson og Lárus
Blöndal svo og Ragnar Hall sem
hafa verið rökfastir um lagalegar
hliðar þessa máls allt frá upphafi.
Hvers vegna binda íslenskir ráð-
herrar sig fasta í þessa vitleysu að
um sé að ræða „skuldbindingar ís-
lensku þjóðarinnar“? Þetta er ekki
boðlegur málflutningur að mati fær-
ustu sérfræðinga sem nú tjá sig um
málið heima og erlendis.
Kjósum með framtíð Íslands
Þegar svo ráðherrar vinaþjóða
einsog Norðurlandanna og AGS
tyggja sömu tugguna er von að
spurt sé, kynnir íslenska rík-
isstjórnin málið á röngum for-
sendum erlendis, segja ráðherrarnir
virkilega að Icesave-skuldin sé
„skuldbinding íslensku þjóð-
arinnar,“ hvað sem raular og tautar?
Er það svo þegar forsætis-, fjár-
mála- og utanríkisráðherra Íslands
hitta kollega sína, halda þeir þá fram
þessum bresku og hollensku rökum.
Nú kann það vel að vera að vinstri-
menn skammist sín upp fyrir haus út
af framgöngu útrásarvíkinganna,
það gerir þjóðin líka. Hins vegar
opnaði þeim þessa leið slakt íslenskt
eftirlitskerfi en ekki síður gölluð
evrópsk lög. Rétt er rétt og sú hlið
málsins hefur loksins skýrst við
synjun Ólafs Ragnars Grímssonar á
lögunum. Við Íslendingar höfnum
þessum lögum og þessum órétti, lýð-
ræðið mun tala hér með framtíðinni.
Síðan gerum við kröfu til þess að allt
málið verði tekið upp frá rótum. Það
þýðir heldur ekki að sitja yfir þessu
máli með Bretum eða Hollend-
ingum, það þarf að fá, eins og Sig-
mundur Davíð Gunnlaugsson, for-
maður Framsóknarflokksins, og
Eva Joly hafa margbent á, hlut-
lausan aðila til að leiða slíkar við-
ræður. Evrópusambandið getur
heldur ekki setið hjá í málinu,
ábyrgð þess er mikil eins og Ingi-
björg Sólrún Gísladóttir, fyrrver-
andi utanríkisráðherra, hefur bent á
og jafnframt taldi hún að Íslend-
ingar hefðu gengið hoknir og bognir
til þess nauðasamnings sem nú er
glímt við hér í líki Icesave-rollunnar.
Hún var ekki að skamma forsetann
með þessum orðum heldur sína
menn í ríkisstjórninni.
Lýðræði heimsins vaknar þann
dag sem við Íslendingar höfnum Ice-
save-lögunum þungbæru.
Eftir Guðna
Ágústsson » Lýðræði heimsins
vaknar þann dag
sem við Íslendingar
höfnum Icesave-lög-
unum þungbæru.
Guðni Ágústsson
Höfundur er fv. alþingsmaður og
landbúnaðarráðherra.
„Hjálp vor kemur nú að utan“
VIÐ ÍSLENDINGAR búum
við einstakar aðstæður þegar
kemur að björgunarmálum. Þeg-
ar vá ber að höndum á lofti, landi
eða láði er einvala lið tilbúið til að
bregðast við til hjálpar samborg-
urum sínum. Þar höfum við yfir
að ráða vel á þriðja þúsund
manns í um 100 björgunarsveit-
um í öllum byggðum landsins.
Allt starf þeirra er unnið í sjálf-
boðavinnu en þjálfun þeirra og
menntun er eins og best gerist
hjá alþjóðlegum atvinnusveitum. Frumkvöðla-
starfið var mikið en síðan hafa þeir sem tóku
við haldið kyndlinum vel á lofti og starfið hefur
mikið eflst í gegnum áratugina.
Það eru mörg ár síðan farið var að líta til
þátttöku íslenskra björgunarsveita í björgunar-
störfum á erlendri grund. Björgunarsamtökin
fylgdust vel með þróun mála hjá Sameinuðu
þjóðunum og hafa frá því um 1990 tekið þátt í
fundum vegna skipulags þessara mála á þeirra
vegum. Á þessum tíma hefur tekist að koma á
skipulagi á alþjóðlegu hjálparstarfi björgunar-
sveita. Nú eru sveitir vottaðar samkvæmt
ákveðnu kerfi þar sem ítarleg úttekt er gerð á
skipulagi og starfsgetu hverrar sveitar og þær
settar í flokka í samræmi við það. Íslenska
sveitin náði þeim merka áfanga að
ljúka úttekt í haust. Hún er 14.
sveitin í heiminum til að fá slíka út-
tekt. Á Norðurlöndum hafa sveitir
Noregs og Svíþjóðar hlotið slíka
úttekt. Það var stórkostlegt að
verða vitni að úttekt sveitarinnar í
haust. Það hefur verið mikið þol-
inmæðisverk hjá þeim sem hitann
og þungann hafa borið af uppbygg-
ingu sveitarinnar. Fjárráð hafa
verið takmörkuð og allt starf unnið
í sjálfboðavinnu. Eldskírn sveit-
arinnar voru útköll sem farin voru
til Alsírs og Marokkó vegna jarð-
skjálfta á þeim svæðum. Mikilvæg reynsla
fékkst í þessum útköllum þótt væntanlega sé
hún hégómi einn miðað við þá miklu reynslu
sem sveitin fær nú við björgunarstörf á Haítí.
Aðdáunarvert hefur verið að fylgjast með
björgunarfólkinu að störfum og sjá og finna
hversu vel allt starf hér heima sem og á vett-
vangi er skipulagt. Vel hefur verið hugsað fyrir
öllum þáttum, hvort sem það snertir björgunar-
fólkið sjálft eða aðstandendur þeirra. Utanrík-
isráðuneytið hefur staðið vel við bakið á okkar
fólki og enginn dráttur orðið á ákvarðanatöku.
Það er gríðarlega mikilvægt þar sem veigamikl-
ir þættir heyra undir ráðuneytið við þessar að-
stæður, en sveitin fer á vettvang á vegum ís-
lenska ríkisins.
Nú er tímabært að horfa fram á veginn.
Hvert viljum við sem þjóð stefna í þessum mál-
um? Við stöndumst nú samanburð við bestu
björgunarsveitir á þessum vettvangi í heim-
inum. Einkenni íslensku sveitarinnar er hversu
vel skipulögð hún er, sem skilar sér í styttri við-
bragðstíma en almennt þekkist hjá sambæri-
legum sveitum. Það sýndi sig vel nú á Haítí þeg-
ar sveitin varð fyrst á vettvang, á undan sveit
frá Flórída í Bandaríkjunum sem þó þurfti að-
eins um klukkustundar flug til að komast á ham-
farasvæðið. Engum blöðum er um það að fletta
að sveitin hefur aukið hróður Íslands víða um
heim auk þess sem hún hefur áunnið sér aukið
traust erlendra samstarfsfélaga. Eftir þessa að-
gerð verður í auknum mæli vænst hjálpar frá
Íslandi þegar hörmungar dynja yfir víða um
heim. Grunnur hefur verið lagður að frekari
uppbyggingu og tækifærin eru fyrir hendi.
Mín skoðun er sú að við eigum í fullri alvöru
að stefna að víðtækari þátttöku í björgunar- og
endurreisnarstarfi á alþjóðavettvangi. Verk-
efnið hentar okkur mjög vel vegna þess skipu-
lags sem við höfum á björgunarstarfi hér. Erfitt
er að hugsa sér vettvang þar sem fjármagn til
alþjóðlegs hjálpar- og þróunarstarfs nýtist með
betri og gegnsærri hætti. Innra skipulag sveit-
arinnar má þróa á mismunandi vettvangi. Það
þarf alls ekki að vera eingöngu bundið við rústa-
björgun. Skipulag og sameiginlegur búnaður
s.s. búðir, vatn og vistir, fjarskipti og þjálfun
getur nýst t.d. við það að senda lækna og hjúkr-
unarfólk þangað sem þess er þörf, sveit verk- og
tæknifræðinga í sérhæfð verkefni, björg-
unarsveitir með báta til hjálpar á flóðasvæðum
og svo má lengi telja. Þegar Íslendingar sendu
flugvél, lækna og hjúkrunarfólk til að sækja
norræn fórnarlömb flóðanna í Indónesíu var
stuðst við skipulag alþjóðasveitarinnar og með-
limir hennar fóru með til aðstoðar. Við höfum nú
einstakt tækifæri til að láta að okkur kveða á
þessum vettvangi og það er vandfundið það
verkefni þar sem framlög okkar nýtast með
skýrari og áhrifameiri hætti en einmitt við
björgun mannslífa. Við eigum við þessi tímamót
að marka okkur stefnu í þessum málum og láta
orðin „ICE SAVE“ hljóma með jákvæðari
merkingu en verið hefur.
» Aðdáunarvert hefur verið
að fylgjast með björgun-
arfólkinu að störfum og sjá og
finna hversu vel allt starf hér
heima sem og á vettvangi er
vel skipulagt.
Höfundur er þingmaður.
Eftir Jón Gunnarsson
Jón Gunnarsson
Einstakt björgunarstarf – einstök tækifæri