Morgunblaðið - 09.02.2010, Blaðsíða 18

18 Umræðan
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 9. FEBRÚAR 2010
ÁKVÖRÐUN for-
seta Íslands um að
synja Icesave-lögum
ríkisstjórnarinnar er
þegar farin að gera
sig fyrir íslenzka
þjóð. Hún hefur ýtt
umræðunni upp úr
farvegi flokksræðisins
og framkallað við-
brögð hér heima og
erlendis, viðbrögð
sem skerpa á grund-
vallaratriðum þessa máls. Í upp-
hafi var orðið og orðið var einka-
væðing. Taktu þátt eða sittu hjá,
þitt er valið. Og starfsbyrjunar-
samningur upp á 300 milljónir var
mál þeirra sem tóku þátt, ekki
hinna. Ofurlaun og lúxusferðir var
mál þeirra sem tóku þátt, ekki
hinna. Milljarða arðgreiðslur var
líka mál þeirra sem tóku þátt,
ekki hinna. Allur plús var mál
þeirra sem tóku þátt, ekki hinna.
Þessi hugmyndafræði var keyrð
ofan í þjóðina af viðskiptalífinu,
stjórnmálamönnum og fjölmiðlum.
Nú liggur samhengi hlutanna fyrir
og ljóst að þjóðin var blekkt. Hún
kaus ekki þá hugmyndafræði að
horfa á plúsinn fara annað en taka
sjálf á sig allan mínusinn. Vísan í
regluverk EES er lögfræðilegt
undanhlaup, sölnað
hálmstrá þeirra sem
báru ábyrgð og vilja
nú komast undan.
Gildir það jafnt um
fyrrum viðskiptajöfra
og stjórnmálamenn.
Vissulega skömmumst
við okkar sem þjóð
yfir framgöngu eigin
landa. Og vissulega
hefur ímynd landsins
beðið hnekki. En
þjóðin sem heild er
saklaus. Fórnarlömb
Icesave hengja bakara fyrir smið
og ekkert stjórnvalda hlutaðeig-
andi landa hefur haldið sjó. Ís-
lendingar með misvísandi yfirlýs-
ingum, lélegri kynningu og
undanlátssemi, Bretar og Hollend-
ingar með yfirgangi og hótunum
og umfram allt ósanngirni, því
þegar litið er til umrædds reglu-
verks EES um innistæðutrygg-
ingar getur það aldrei gilt al-
mennt um bankahrun. Ísland er
látið blæða fyrir smæð sína og lít-
ilvægi á alþjóðlegum markaði. En
þökk sé forsetanum er umræðan
loksins komin af stað. Strax er
vart skilnings utanlands og furða
margir sig á harðri framgöngu
gagnvart svo lítilli þjóð, ekki sízt
Bretar sjálfir. Meira að segja
Steingrímur er farinn að bera sig
betur. Samanburður á vægi Ice-
save-byrðanna milli landanna, 50
evrur á mann úti miðað við 12.000
þúsund evrur hér varpar ágætu
ljósi á samhengið. Icesave er 1%
af fjárlögum Breta. Samt liggur
fyrir hótun um útskúfun úr al-
þjóðasamfélaginu, enga lánafyr-
irgreiðslu AGS og ekkert ESB. Og
það þrátt fyrir yfirlýstan vilja ís-
lenzku þjóðarinnar að endurgjalda
þetta fé ásamt lögum því til stað-
festingar sem Bretar og Hollend-
ingar höfnuðu vegna fyrirvara
sem okkur fannst nauðsynlegir.
Hörð framganga og ósveigjanleiki
viðsemjenda okkar vekur furðu
miðað við vægi málsins í þeirra
heimalöndum. Öllu er tjaldað til
að koma smáþjóð á kné og til
hvers? Ákvörðun forseta Íslands
mun færa umheiminum þennan
sannleika sem gæti haft mikla
þýðingu. Íslendingar ættu að
þakka Ólafi fyrir að sýna þann
kjark og framsýni sem ríkisstjórn-
ina skorti. Með ákvörðun sinni
reið Ólafur með björgum fram.
Ólafur reið með björgum fram
Eftir Lýð Árnason »Nú liggur samhengi
hlutanna fyrir, þjóð-
in var blekkt.
Lýður Árnason
Höfundur er heilbrigðisstarfsmaður.
EINELTI er skil-
greint sem endurtekið
eða viðstöðulaust
áreiti, andleg, lík-
amleg eða munnleg
valdbeiting fram-
kvæmd af einstaklingi
eða hópi gegn einum
eða fleiri ein-
staklingum. Einelti
hefur einnig verið lýst
sem kerfisbundinni
misnotkun valds. Um er að ræða
misnotkun á valdi í skjóli styrks
(líkamlegs eða andlegs), stærðar
eða getu, af fjölmenni í hópnum eða
tiltekinni goggunarröð.
Í mörgum hópum er skýr valda-
skipting eða goggunarröð og þeir,
sem eru hærra settir í hópnum,
geta átt það til að misnota sér að-
stöðu sína. Stundum getur hóp-
urinn sameinast gegn einhverjum
einum og hefur þá í krafti fjöldans
gífurlegt vald yfir þessum eina sem
er tekinn fyrir. Ef misnotkun valds-
ins er kerfisbundin, ítrekuð og af
ásetningi má segja að um einelti sé
að ræða. Einelti er sérstaklega lík-
legt til að vera vandamál í hópum
þar sem skýr valdatengsl eru og lít-
ið eftirlit er með hegðun, eins og í
herþjónustu, fangelsum og skólum.
Hér á undan var skilgreining á
einelti og ýmsar birtingarmyndir
þess. Einelti viðgengst þar til sagt
er frá því, það stöðvað og unnið að
því að uppræta það. Heilbrigðis-
stofnun Suðurnesja hefur til
margra ára verið lögð í einelti af
hálfu heilbrigðisráðuneytisins.
Þrátt fyrir augljósar staðreyndir
málsins hafa heilbrigðisráðherrar
sl. ára og starfsmenn ráðuneytisins
skautað yfir allar staðreyndir sem
sýna og sanna vanreiknað eða van-
talið hjá þeim. Ítrekað
hefur komið fram að 22
þúsund íbúar á Suð-
urnesjum hafa um ára-
bil þurft að búa við
skert framlög ríkis á
sviði heilbrigðismála
og taka á sig sparnað-
arkröfur langt umfram
kröfur til annarra
svæða.
Heilbrigðisráðherra
eftir heilbrigð-
isráðherra hefur van-
rækt að sjá til þess að
Heilbrigðisstofnun Suðurnesja
fengi nauðsynlega fjárveitingu til
þess að tryggja Suður-
nesjamönnum heilbrigðisþjónustu í
samræmi við íbúafjölda og þörf íbú-
anna fyrir þjónustu. Nauðsynlegt
er að stefna og framtíðarsýn HSS
mótist af þörfum þess samfélags
sem stofnuninni er ætlað að sinna.
Spurning er hvort gengið væri
fram af svona miklum hroka og yf-
irgangi gagnvart Heilbrigð-
isstofnun Suðurnesja ef forstjóri
stofnunarinnar í dag væri karl-
maður?
Á Íslandi hefur ríkt algjört
stefnuleysi í heilbrigðismálum til
margra ára en undanfarna mánuði
hefur keyrt um þverbak þar sem
notaðar hafa verið handahófs-
kenndar ákvarðanir í niðurskurði –
allt í boði núverandi heilbrigð-
isráðherra og Vinstri grænna. Mál
er að linni.
Einelti
Eftir Guðbjörgu
Ágústu
Sigurðardóttur
Guðbjörg Ágústa
Sigurðardóttir
»Heilbrigðisstofnun
Suðurnesja hefur til
margra ára verið lögð í
einelti af hálfu heil-
brigðisráðuneytisins.
Höfundur er hjúkrunarfræðingur.
Ágæti félagi.
Það eru liðin rétt
átta ár síðan formað-
ur okkar hringdi í mig
þeirra erinda að mæl-
ast til þess að ég legði
mitt af mörkum við að
gera þig að oddvita
félags okkar í aðlíð-
andi bæjarstjórn-
arkosningum. Hann
rómaði ágæti þitt og
hvað þig róttækan mjög. Ég var þá
formaður félagsins og þar sem við
vorum í óða önn við að taka saman
stefnu okkar fyrir kosningarnar
þótti mér eins og öðrum fengur í
að fá ungan róttækan mann til liðs
við okkur. Við fórum að óskum for-
mannsins, enda lýðræðissinnar, og
gerðum þig að oddvita. Það bar þó
ekki árangur í það sinn. Fjórum
árum síðar höfðu félagsmenn unn-
ið enn frekar sína málefnavinnu og
þá tókst að koma þér í bæj-
arstjórn. Væntingar okkar voru
miklar. Við töldum okkur vera að
byggja upp róttæka hreyfingu fé-
lagshyggju og samhygðar með
málefnaskrá sem við trúðum að
fulltrúi okkar myndi halda hátt á
lofti í starfi sínu í bæjarstjórn. Nú
fjórum árum síðar spyr ég mig;
hvar er róttæknin? Hver er árang-
ur allrar þeirrar málefnavinnu sem
við lögðum á okkur? Ég trúði því
að málefni VG væru annað og
meira en glingur til að skreyta sig
með fyrir kosningar. Ég trúði því
að bæjarfulltrúi hefði annað hlut-
verk en að njóta eigin speg-
ilmyndar og bera sig saman við
sólina. Ég er bitur að hafa verið
svo talhlýðinn formanninum, því
sannast sagna hef ég
ekki frekar en aðrir
félagar þínir séð, eða
heyrt mikið af þeirri
róttækni sem við
væntum. Nú þegar í
hönd fer forval fyrir
næstu kosningar og
þú býður þig fram í
fyrsta sæti listans,
væntanlega í krafti
„reynslu og róttækni“,
vil ég leggja fyrir þig
nokkrar sprurningar í
þeirri trú að þú svarir
heiðarlega og undanbragðalaust.
1. Hver er afstaða þín til sam-
einingar sveitarfélaga á höf-
uðborgarsvæðinu?
2. Hver er afstaða þín til launa-
leyndar hjá einkafyrirtækjum og
hinu opinbera?
Tíðkast launaleynd á þínum
vinnustað? Hvað borgum við skatt-
greiðendur sérhæfðum lækni eins
og þér í mánaðarlaun?
3. Hver eru laun þín fyrir setu í
bæjarstjórn og störf á vegum
flokksins? Hefur hluti þeirra geng-
ið til greiðslu af húsnæði félagsins
eins og þú hafðir orð um fyrir síð-
ustu kosningar?
4. Telur þú ástæðu til að bærinn
hefji markvisst starf til að sporna
við atvinnuleysi fólks í sveitarfé-
laginu? Ef svarið er já, – hvers
konar starf?
5. Eitt af þeim málum sem félag-
ið hefur ályktað um og hvatt til,
m.a. fyrir síðustu kosningar, er að
Kópavogur segði skilið við launa-
nefnd sveitarfélaga og tæki upp
sjálfstæða stefnu byggða á jafn-
aðarhugsjón. Hefur þetta verið
rætt í bæjarstjórn á liðnu kjör-
tímabili og hefur þú tekið málið
upp?
6. Fyrir sveitarstjórnarkosning-
arnar 2006 hlustaði ég á viðtal við
þig á Rás 2 þar sem þú lýstir
áhyggjum af því að sveitarfélögin
ættu í erfiðleikum með að keppa
við einkamarkaðinn um „besta
fólkið“. Við þessu taldir þú að
þyrfti að bregðast með því að gefa
sveitarfélögum svigrúm til greiða
þessu „besta fólki“ hærri laun en
taxtar gerðu ráð fyrir. Hefur
Kópavogur fengið þetta svigrúm?
Ef svo er hverjir njóta þess?
Hvaða fólk er þetta „besta fólk“?
Eru það kennarar?
Eða konurnar í heimilishjálp-
inni eða karlarnir í bæjarvinn-
unni?
7. Í ferð sem farin var með VG-
fólki um Kópavogsbæ vorið 2008
lýstir þú þeim breytingum sem
höfðu orðið á skipulagi hafn-
arsvæðisins, m.a. vegna „baráttu-
“bæjarfulltrúa VG. Að þínu mati
var hönnun svæðisins orðin allgóð
og ágætlega ásættanleg. Tveimur
vikum síðar heyrðust mikil mót-
mæli frá íbúasamtökum sama
svæðis sem litu á málið allt öðrum
augum. Hvernig var forvinna bæj-
arfulltrúa VGK unnin? Var haft
samband við íbúasamtökin meðan
á „baráttunni“ stóð? Og hver var
hlutur bæjarmálaráðs félagsins?
8. Í málefnavinnu VG fyrir síð-
ustu bæjarstjórnarkosningar kom
fram einhuga vilji til að börn í
grunnskólum bæjarins fengju
ókeypis skólamáltíðir. Þar var
einnig hvatt til þess að gerð yrði
tilraun með að efla almennings-
samgöngur m.a. með því að gera
þær ókeypis öllum notendum án
tillits til aldurs. Hefur bæj-
arfulltrúi félagsins lagt þessi mál
fyrir bæjarstjórn?
Virðingarfyllst.
Opið bréf til Ólafs Þórs Gunn-
arssonar bæjarfulltrúa VG
Eftir Hafstein
Hjartarson »Ég trúði því að
bæjarfulltrúi hefði
annað hlutverk en að
njóta eigin spegilmynd-
ar og bera sig saman
við sólina.
Hafsteinn Hjartarson
Höfundur er fyrrverandi
formaður VG í Kópavogi.
FRÍVERSL-
UNARSAMNINGUR
Íslands við Kína, sem
var í bígerð, fór í
neðstu skúffu þegar
Samfylkingin komst í
stjórn og fór að gæla
við ESB-aðild. Síðan,
þegar Ísland sótti um
aðild að Evrópusam-
bandinu í boði vinstri
grænna, þá var skúff-
unni læst. Þar með var áralöng
vinna velunnara sambands Íslands
og Kína að mestu lagt fyrir róða.
Sú vinna hafði skapað borðliggj-
andi tækifæri á flestum sviðum,
enda er Ísland vel í sveit sett,
menntuð þjóð með góða viðskipta-
samninga við Ameríku og ESB
ásamt landfræðilegri stöðu og nátt-
úrugæðum sem hægt er að færa
sér í nyt.
Sérstaða Íslands án ESB
ESB-umsóknin dregur stórlega
úr ofangreindri sérstöðu Íslands.
Hver þjóð sem tilheyrir við-
skiptablokk verður að fara eftir
samningum og ákvörðunum sinnar
blokkar. Sérstaða okkar var sú að
vera utan ESB en á efnahagssvæði
tengdu því, ásamt því að vera ekki
í Ameríku en með hagstætt við-
skiptasamband við Norður-
Ameríku. Hvergi kæmi það sér
betur fyrir okkur en gagnvart
Kína, sem ýtir senn Japan úr sessi
sem annað stærsta hagkerfi heims,
hefur stærsta gjaldeyrisvarasjóð í
heimi, 10% hagvöxt og leitar log-
andi ljósi að tækifærum til fjárfest-
inga um heiminn á meðan sam-
dráttur einkennir flestar aðrar
stórþjóðir í lánsfjárkreppu heims-
ins.
Samfylkingin neikvæð
í garð Kína
Síðustu þrjár ríkisstjórnir Ís-
lands, sem Samfylkingin hefur náð
að halda í ógnargreip sinni, hafa
stórskaðað samskipti Íslands og
Kína. Áherslan hefur verið á ESB-
aðild, en samskiptin við Kína ein-
kennast af neikvæðum skotum
vegna innanríkismála Kína, héraða
þess eða stjórnar þess
á rúmum 1300 millj-
ónum manna. Myndi
ríkisstjórn okkar með
0,023% þess mann-
fjölda, sem eru allir Ís-
lendingar, stjórna bet-
ur þar ytra?
Stjórnvöld hér ættu
amk. að beita sama
gagnrýnisstigi á Evr-
ópusambandið til þess
að allrar sanngirni sé
gætt.
Ísland úr fjötrum, ekki í þá
Kína getur ráðið úrslitum við
björgun Íslands úr efnahags-
kreppu, þar sem við skulduðum
sem heild allt að tuttugu þúsund
milljarða króna, mikið til aðila í
Evrópusambandinu. Eignirnar á
móti reyndust ansi rýrar. Varla er
von á því að Evrópuþjóðir séu
stimamjúkar, með sviðna fingur
eftir viðskiptin við íslenska aðila.
Helst vilja þær kenna okkur sem
eftir sitjum ærna lexíu, á meðan
önnur vandamál hrannast upp hjá
þeim, aðallega vegna Grikklands,
Spánar og Írlands núorðið.
Enga bið
Núverandi ríkisstjórn verður að
víkja og draga verður ESB-
aðildarumsóknina til baka, þannig
að fríverslunarsamningur Íslands
við Kína verði frekar að veruleika.
Endurvekja verður það góða við-
skiptasamband sem komið var á,
svo að hagur Íslands og Kína nái
að vaxa enn hraðar saman. Ég segi
eins og Steingrímur J. tönnlast á:
„Við getum ekki beðið öllu lengur.“
Samfylking gegn
fríverslun við Kína
Eftir Ívar
Pálsson
Ívar Pálsson
»Núverandi rík-
isstjórn verður að
víkja og draga verður
ESB-aðildarumsóknina
til baka, svo að fríversl-
unarsamningur Íslands
við Kína verði frekar að
veruleika.
Höfundur er viðskiptafræðingur
með eigið útflutningsfyrirtæki.