SunnudagsMogginn - 19.12.2010, Blaðsíða 4

4 19. desember 2010
Joseph Alois Ratzinger kardínáli var kjörinn páfi rómversk-kaþólsku kirkj-
unnar 19. apríl 2005, þá 78 ára að aldri. Hann var kosinn á öðrum degi kjör-
fundarins og tók sér páfanafnið Benedikt XVI.
Ratzinger fæddist 16. apríl 1927 í Marktl am Inn í Þýskalandi og var
yngstur þriggja systkina. Faðir hans var lögreglumaður og kominn af bænd-
um í Bæjaralandi. Móðir hans átti til handverksmanna við Chiem-vatn að
telja.
Joseph Ratzinger var sex ára þegar nasistar komust til valda í Þýska-
landi 1933. Foreldrar hans voru dyggir kaþólikkar og andsnúnir hinum nýju
stjórnarherrum. Hann hóf nám við prestaskóla árið 1939 og var kvaddur í
Hitlersæskuna 1941, líkt og aðrir jafnaldrar hans, og í þýska herinn 1943.
Ratzinger lauk prestsnáminu, tók vígslu 1951 og hlaut doktorsgráðu í
guðfræði við háskólann í München 1953. Næstu áratugina kenndi hann við
ýmsa háskóla í Þýskalandi og ritaði greinar og bækur um guðfræði.
Ratzinger var sérlegur ráðgjafi Josephs Frings, erkibiskups í Köln, á öðru
Vatíkanþinginu 1962-65 og þótti vera þar í hópi framsækinna þingfulltrúa.
Hann varð biskup í München og Freising 1977 og kardínáli skömmu síðar.
Vinur hans, Jóhannes Páll páfi II., gerði hann að yfirmanni Kenningarstofn-
unar trúarinnar. Hún annast m.a. trúvörn og leggur mat á meint brot gegn
kirkjunni og kenningum hennar. Þar fór orð af Ratzinger sem harðlínu-
manni. Hann fordæmdi t.d. „frelsunarguðfræðina“ í Suður-Ameríku og hefur
m.a. haldið til streitu afstöðu kaþólsku kirkjunnar til fóstureyðinga og
getnaðarvarna.
Fræðimaður og verjandi trúarinnar
Benedikt XVI. fór í fyrstu opinberu heimsókn sína sem páfi til Þýskalands.
Reuters
J
esús er engin goðsögn. Hann er maður af
holdi og blóði og hann er raunverulegur
hluti af sögunni. Við getum farið á þá staði
sem hann var á. Við getum heyrt orð hans
af vörum vitna. Hann dó og hann er upprisinn,“
skrifar Joseph Ratzinger – Benedikt páfi XVI. í
bók sinni, Jesús frá Nasaret, sem nú er komin út
á íslensku í þýðingu Elínar Guðmundsdóttur.
Þótt allur þorri Íslendinga hafi lýst því yfir að
þeir vilji leitast við að gera Jesú Krist að leiðtoga
lífs síns þá líta margir á trú sína og annarra sem
einkamál ef ekki hreint feimnismál. Því verður
ekki mótmælt, hvað sem líður trúarafstöðu, að
Jesús frá Nasaret er á meðal helstu áhrifavalda
sögunnar. Boðun hans og breytni skipti sköpum
og glöggt dæmi um áhrif hans er að tímatal okk-
ar tekur mið af fæðingu Jesú Krists. En þrátt fyr-
ir að nafn Jesú sé vel þekkt er ekki víst að fjöld-
inn þekki hann vel, þótt hann sé kjarni, upphaf
og endir þeirrar trúar sem flestir landsmenn játa.
Höfundur segir að þessi fyrsti hluti bókarinnar
um Jesú frá Nasaret, sem hér birtist, eigi langan
aðdraganda. Umfjöllunin hefst á skírn Jesú og
nær til ummyndunarinnar. Ratzinger nefnir
þróun guðfræðilegrar umræðu eftir miðja 20.
öldina þar sem munurinn „á „hinum sögulega
Jesú“ og þeim „Kristi sem við trúum á“ jókst þar
til algerlega skildi á milli.“ Hann telur afleiðing-
arnar af þessu m.a. vera þær að „þau nánu tengsl
við Jesúm, sem trúin byggir á, leysist upp“. Til-
gangur hans með skrifunum er ekki að ganga
gegn ritskýringarfræðum nú-
tímans. Fyrir þau kveðst hann
vera þakklátur. Hann segir að
bókinni sé einungis ætlað að tjá
persónulega leit sína „að aug-
liti Drottins“ (Sálmur 27.8).
Ratzinger skrifar bókina fyr-
ir almenna lesendur, líkt og
undirritaðan sem er leikmaður
og ekki kaþólskur en kennir sig við Krist. Hann
sýnir Jesúm sem soninn sem á lifandi og náin
tengsl við Guð föður og byggir raunar umfjöllun
sína á þessu atriði. Samneyti sonarins við föð-
urinn. Við lesturinn komu mér oft í huga orð
Matteusar guðspjallamanns: „Þannig er sérhver
fræðimaður sem orðinn er lærisveinn himnaríkis
líkur húsföður sem ber fram nýtt og gamalt úr
forðabúri sínu.“ Ratzinger leitar mjög víða fanga
í fornum og nýlegum heimildum til að skýra
ritningarnar og draga upp skýra mynd af Jesú
Kristi.
Fyrsta bókin eftir páfa á íslensku
Það hlýtur að teljast til tíðinda að lítið íslenskt
bókaforlag, Bókafélagið Ugla, gefi út bók eftir
sjálfan páfann. Raunar mun þetta vera í fyrsta
skipti sem bók fyrir almenning rituð af sitjandi
páfa kemur út á íslensku. Áður hafa verið gefin
út páfabréf og önnur slík rit. Þetta framtak sýnir
og nokkra dirfsku þegar harðar er sótt að krist-
inni trú og gömlum gildum en oft áður.
Páfar hafa raunar ekki lagt í vana sinn að rita
bækur fyrir almenna lesendur. Segja má að for-
veri Benedikts XVI., Jóhannes Páll páfi II., hafi
brotið ísinn í þeim efnum. Samkvæmt heim-
ildum Morgunblaðsins er í bígerð að gefa út á ís-
lensku bók eftir Jóhannes Pál páfa II. sem mun
heita „Yfir þröskuld vonar“. Útgáfudagur hefur
ekki verið ákveðinn.
Þess ber að geta að Joseph Ratzinger var kard-
ínáli þegar hann hóf ritun bókarinnar um Jesú
frá Nasaret árið 2003. Hann lauk við fyrstu fjóra
kaflana í ágúst 2004 og var síðan kjörinn páfi í
apríl 2005. Hann ritar bókina sem guðfræðingur
og fræðimaður en ekki sem „óskeikull páfi“.
Ratzinger kveðst hafa notað hverja frjálsa stund
sem gafst til að vinna að ritun bókarinnar. Hann
er orðinn aldraður og kveðst því hafa ákveðið að
birta þennan fyrsta hluta.
Í öðrum hluta ritverksins um Jesú frá Nasaret
verður efni sem páfi ákvað að fresta að skrifa um
„vegna þess að ég taldi meira áríðandi að kynna
manninn Jesúm og boðskap hans og hjálpa til við
að ýta undir vaxandi samneyti við hann,“ eins
og segir í formálanum.
Bókin um Jesú frá Nasaret vakti mikla athygli
þegar hún kom út í Þýskalandi. Enn meiri at-
hygli hafa þó vakið viðtalsbækur við páfann og
bækur um hann sem þýski blaðamaðurinn Peter
Seewald hefur skrifað. Þar varpar blaðamað-
urinn fram ýmsum spurningum um trúarleg efni
sem páfinn svarar.
„Jesús
er engin
goðsögn“
Páfi dregur upp
skýra mynd af
Jesú frá Nasaret
Joseph Ratzinger, Benedikt páfi XVI., segir að bókin um Jesú tjái persónulega leit sína „að augliti Drottins“.
ReutersVikuspegill
Guðni Einarsson gudni@mbl.is
Páfinn í Róm er leið-
togi rómversk-
kaþólsku kirkjunnar,
stærstu kirkjudeildar
kristinna manna. Tal-
ið er að um þriðjungur
jarðarbúa aðhyllist
kristna trú eða um
2,1 milljarður manna.
Allt að helmingur
þeirra er kaþólskur.
Ríki páfans er mjög
víðfeðmt og teygir sig
um allan heim, hvar
sem rómversk-
kaþólska er að finna.
Áhrifavald hans nær
langt út fyrir raðir
kirkjunnar.
Áhrif á
heimsvísu