SunnudagsMogginn - 19.12.2010, Qupperneq 30

30 19. desember 2010
Í
öllum þeim ríkisstjórnum sem Jóhanna Sig-
urðardóttir sat undir forystu annarra varð
vandræðagangur tengdur henni við af-
greiðslu sérhverra fjárlaga. Hún hafði aldrei
neinn minnsta áhuga á málum annarra ráðherra
eða ríkisstjórnarinnar sem heildar. Hún einblíndi
undantekningarlaust á eigin mál og þá nánast að-
eins á hvað kæmi í hlut „hennar ráðuneytis“ við
deilingu sameiginlegra framlaga. Ef sérfræðingar
myndu skoða feril hennar á þingi á meðan hún sat
sem almennur ráðherra í ríkisstjórn myndu þeir
sjá að hún tók aldrei undir eitt hornið með öðrum
ráðherrum, hvorki í eigin flokki né annarra
stjórnarflokka. Það skipti engu máli hversu þung-
um árásum einstakir samráðherrar hennar sátu
undir eða ríkisstjórnin í heild, ef hennar mál voru
ekki til umræðu lyfti hún ekki litla fingri til stuðn-
ings félögum sínum. Yfir þessu var iðulega fussað
og sveiað á milli einstakra ráðherra, en lengra
gekk það ekki, því forysta hennar eigin flokks
þorði ekki að taka slaginn við þennan einfara í
ríkisstjórninni vegna ímyndaðrar sterkrar stöðu
hans meðal „grasrótar“ eða kjósenda. Hótanir um
brotthlaup frá ríkisstjórnarborði og úrsögn úr
flokki lágu jafnan í loftinu á meðan á þessari öm-
urlegu og árvissu kúgun á ríkisfé stóð. Einn sam-
ráðherra orti af einu slíku tilefni: „Friðriks eru
fjárlögin með feikna halla/Jóhanna veður yfir alla/
ein hún beygir níu kalla.“ Og „Ein í horni húkir
þar/ með húsaleigubæturnar“. Þessi vísa og vísu-
brot voru ekki til marks um staðfestu eða styrk
fjárlagakúgarans. Því lausnirnar voru ætíð þannig
að framlög til ráðuneytis Jóhönnu voru hækkuð
nokkuð umfram það sem sanngjarnt var og allir
ráðherrar aðrir klipu af útgjöldum sinna ráðu-
neyta svo það mætti verða. Það bitnaði auðvitað á
margvíslegri nauðsynlegri starfsemi. Ekkert mat,
engin forgangsröðun, engin sanngirni komst að.
Hverjum ferst?
Með hliðsjón af þessum alkunnu staðreyndum eru
árásir núverandi forsætisráðherra á Lilju Mós-
esdóttur (sem hún kallar jafnan Lilju Móses) í
besta falli broslegar, en þó helst ósvífnar. Þær
koma að minnsta kosti úr hörðustu átt. Það end-
aði þannig að Jóhanna stóð loks við hótanir sínar
og fór úr ríkisstjórn. Og hún yfirgaf líka flokkinn
sinn. Og fyrir ill örlög þjóðarinnar sköpuðust í fá-
einar vikur skilyrði til að slíkur stjórnmálamaður
lenti í leiðtogasæti þjóðarinnar, þegar hún þurfti
helst á öllu öðru að halda. Og háttalagið hefur
ekkert breyst. Hótanirnar halda sífellt áfram. Og
allt of lengi hafa þær verið teknar alvarlega. Ís-
lenska þjóðin er nú í aðlögunarferli að ESB þótt
hún sé alfarið á móti því af því að Alþingi undir
hótunum Jóhönnu og Samfylkingar samþykkti að
fara í aðildarviðræður. Þeim viðræðum er enn
þvert gegn betri vitund lýst sem könnunarvið-
ræðum, „sjá hvað er í pakkanum-viðræðum“.
Þingmenn VG, allir sem einn, vita nú orðið í hjarta
sínu að það þurfti ekki að kaupa sæti í ríkisstjórn
með Samfylkingunni því ógnarverði sem Stein-
grímur J. gerði og því miður Ögmundur Jónasson,
sem lét Össur, af öllum mönnum, plata sig. Sam-
fylkingin sá að hún var búin að berja allt lífsmark
úr Sjálfstæðisflokknum og hún yrði að kosta öllu
til að komast í aðra ríkisstjórn og í aðstöðu til að
kenna Sjálfstæðisflokknum einum um „hrunið“.
Til þess mundi hún hafa óskoraðan stuðning
Baugsmiðlanna auðvitað og fréttastofu RÚV, eins
og hefur sýnt sig. Samfylkingin, sem var pólitískt
dótturfélag Baugs og helsti pólitíski ábyrgð-
armaður útrásarmannanna og hafði tryggt að fjöl-
miðlaumræðan myndi standa með auðmönnum á
móti almenningi, vildi allt til þess vinna að sitja
ekki samsíða Sjálfstæðisflokknum. Það átti jafnt
við um ríkisstjórn og stjórnarandstöðu. Það var
lykillinn að því að hún gæti í samstarfi við tvær
fyrrnefndar áróðursmaskínur dregið upp falska
mynd af því sem fram fór. Steingrímur, sem var
búinn að standa í ráðherraspreng síðan 1991 eða í
tæpa tvo áratugi, skynjaði af þeim ástæðum ekki
að það var VG sem gat sett öll skilyrðin en ekki öf-
ugt. Sjálfsagt er þetta eitt örlagaríkasta vanmat á
pólitískri stöðu sem þekkt er á Íslandi.
Kjósendur sviknir og særðir
Þúsundir kjósenda VG eru því illa sviknir. Ekki
einn einasti kjósandi VG hefði fyrir kosningar trú-
að því að Steingrímur og þingflokkur hans myndu
strax eftir kosningar svíkja sína helstu heitstreng-
ingu, sitt hjartans stefnumið og helsta kosninga-
loforð. Og kjósendurnir eru ekki aðeins illa svikn-
ir. Þeir hafa réttilega á tilfinningunni að
Steingrímur hafi þegar verið búinn að svíkja þetta
allt áður en hann leiddi flokk sinn til kosninga og
áréttaði sín loforð og stefnu. Nú segist Steingrímur
sár og undrandi á þeim þremur þingmönnum VG
sem sátu hjá við fjárlagagerðina. Þeir geti ekki set-
ið áfram í þingflokknum eins og ekkert hafi ískor-
ist. Hann er með öðrum orðum að hóta að reka
þau úr flokknum. Hann ætlar ríkisstjórninni að
hanga á atkvæði Þráins Bertelssonar, sem loks er
kominn heim eftir nokkurt flakk á milli flokka.
Heim-Þráin, eins og hann er kallaður í virðing-
arskyni á göngum Alþingis eftir að hann sneri
heim, er þá kominn í vænlega stöðu. Hann fór á
lista Framsóknarflokksins gegn loforði um að
verða settur á listamannalaun. Það fór vel á því.
Laun fyrir menn sem fara á lista eru auðvitað
listamannalaun. Nú verður gaman hjá Þráni um
hvert haust og jafnvel á fleiri árstíðum.
Mátti ekki koma til móts við félagana?
En þegar leiðtogi Þráins, Steingrímur J., veitist að
samherjum sínum sem treystu sér ekki til að
styðja fjárlögin hans ætti hann kannski fremur að
líta í eigin barm. Kannski sýnir sú skoðun að hann
hafi ekki reynt eða þá mistekist að ná til þessa
hóps. Þingmennirnir vildu að nokkru aðra for-
gangsröðun en ríkisstjórnin. Þeir vildu velferðina
í öndvegi. Gat Steingrímur ekki unað því? Þetta
voru ekki óyfirstíganlegar fjárhæðir sem um var
að tefla. Það stóð ekki til að auka ríkissjóðshall-
ann. Það mátti færa í velferðina milljarðana sem
fleygt er ólöglega á aðlögunarviðræður við ESB
eins og Ásmundur Daði Einarsson benti á við um-
ræðurnar um fjárlögin. Steingrímur veit nú orðið
að Samfylkingin færi hvergi þótt viðræður við ESB
yrðu afturkallaðar vegna forsendubrests og millj-
Reykjavíkurbréf 17.12.10
Innan við múrvegginn og utan