SunnudagsMogginn - 12.06.2011, Blaðsíða 16

16 12. júní 2011
LÍÚ og vilji því engu breyta í fiskveiðistjórn-
unarkerfinu?
„Því fer fjarri. Og það er þrennt sem mér finnst
mikilvægt að benda á í því samhengi. Í fyrsta lagi var
það í ríkisstjórnartíð Sjálfstæðisflokksins sem auð-
lindanefndinni var komið á fót á sínum tíma, en í
framhaldi af niðurstöðum hennar var veiðigjaldinu
komið á. Var það af greiðasemi við stórútgerðina?
Auðvitað ekki. Þar var unnið með yfirveguðum hætti
og í samráði allra flokka að grundvallarbreytingum,
sem ætlað var að skapa sátt um nýtingu fiskistofnanna
við landið. Stefna okkar í framkvæmd hefur því verið
sú, að það þurfi að tryggja sanngjarna hlutdeild fólks-
ins í landinu af nýtingu þessarar auðlindar. Veiði-
gjaldið var sáttargjörð, en ég legg áherslu á að ávinn-
ingur þjóðarinnar verður þegar upp er staðið mestur ef
útgerðinni eru búin hagstæð skilyrði.
Í öðru lagi áttum við aðild að hinni svokölluðu sátta-
nefnd, sem starfaði í fyrra, og studdum megin-
niðurstöðu hennar. Þar var til umræðu að gera þá
grundvallarbreytingu að aflaheimildir yrðu tíma-
bundnar en ekki varanlegar, enda væri búið svo um
hnútana að fyrirtækin hefðu fast land undir fótum.
Í þriðja lagi var byggðakvótanum komið á í okkar
stjórnartíð og ráðist í fleiri byggðatengdar aðgerðir.
Það stenst því enga skoðun, að við höfum viljað standa
vörð um óbreytt kerfi eða verið í sérhagsmunagæslu.
Við höfum hinsvegar staðið fast á því að það megi ekki
fórna markmiðinu um arðsemi til langs tíma af veið-
unum við Ísland í þágu ómarkvissra félagslegra úrræða
og pólitískra afskipta. Þannig stöndum við vörð um
hagsmuni allrar þjóðarinnar.“
– Hver er staðan í þinginu varðandi frumvörpin
um breytingar á fiskveiðistjórnunarkerfinu?
„Það hafa tvö frumvörp legið fyrir þinginu. Fyrra
málið er frumvarp til nýrra heildarlaga um stjórn fisk-
veiða. Hætt hefur verið við að lögfesta það á þessu
þingi, enda fullkomlega vanbúið til alvöru umræðu.
Þar voru lagðar til meiriháttar kerfisbreytingar sem
gerðu lítið annað en að draga úr hagkvæmni og skapa
óvissu.
Ég er sannfærður um að þegar metin hafa verið hag-
ræn áhrif af þeim breytingum sem þarna voru lagðar
til, þá verður niðurstaðan algjör falleinkunn. Það er
óásættanlegt að menn leggi til nýja heildarlöggjöf um
okkar mikilvægustu atvinnugrein án þess að hafa
raunverulegt samráð um það við nokkurn mann. Rík-
isstjórnin sat ein við frumvarpssmíðina og hleypti
hvorki öðrum þingflokkum né hagsmunaaðilum að
gerð frumvarpsins. Því fór sem fór.
Síðan erum við með litla frumvarpið svokallaða, sem
þó felur í sér miklar breytingar og hefur fengið vond
viðbrögð hjá öllum umsagnaraðilum, hverjum og ein-
um einasta. Sú mótsögn er í frumvarpinu að hækka
veiðigjaldið í þeim tilgangi að auka tekjur ríkissjóðs en
setja um leið fram tillögur sem augljóst er að draga úr
arðsemi veiðanna. Þar er einnig lögð til hækkun á svo-
kölluðum pottum, bæði strandveiði og byggða, og ljóst
er að ef þetta miklar aflaheimildir eru teknar út úr
kvótakerfinu til ráðstöfunar fyrir sjávarútvegs-
ráðherra, þá verður eitthvað undan að láta annars
staðar.
Maður hlýtur að spyrja sig um tilganginn með stór-
auknum pólitískum afskiptum og eins skortir alla rétt-
lætingu fyrir því að ganga á hlut þeirra sem hafa keypt
aflaheimildir undanfarin ár og ráðstafa þeim til ann-
arra, sem ekki þurfa að greiða fyrir þær. Margir þeirra
hafa meira að segja selt sig út úr greininni á und-
anförnum árum og koma inn að nýju um bakdyrnar.
Sjá menn ekki í hvers lags óefni stefnir?“
– Ertu með því að segja, að verið sé að búa til fyr-
irgreiðslukerfi, þar sem ráðherrar geta úthlutað sínu
fólki?
„Já, tvímælalaust og þetta er í þveröfuga átt við það
sem ákveðið var 1990 þegar dregið var úr áhrifum
sjávarútvegsráðherra. Nú, þegar við höfum náð þess-
um mikla árangri undanfarna tvo áratugi, vill ríkis-
stjórnin auka aftur pólitísk afskipti og draga úr hag-
kvæmni, allt í nafni réttlætis og sanngirni. En þegar
betur er að gáð, þá verið að troða fólki um tær – í
hvert sinn sem verið er að auka réttlæti eins, þá er
– Þú hefur verið gagnrýndur fyrir að tala ekki nógu
skýrt um afstöðu þína í Evrópusambandsmálum?
„Ég verð að segja að mér finnst það afar einkennileg
fullyrðing. Ég er staðfastlega þeirrar skoðunar að það
sé skynsamlegt fyrir okkur að halda okkur fyrir utan
Evrópusambandið og er á móti aðild,“ segir Bjarni.
„Það skipti okkur öllu máli að hafa fullt forræði og
fulla stjórn á okkar mikilvægustu auðlind, sem er
fiskveiðiauðlindin, og við höfum ekkert með það að
gera að undirgangast fiskveiðistjórnunarstefnu ESB.
Ég hef fylgst með stöðugri sókn Brusselvaldsins til
meira áhrifa og tel að við yrðum algerlega jaðarsett
með því að ganga lengra en orðið er í samruna við
aðrar Evrópuþjóðir.
Það einkennir málflutning margra Evrópusinna að
við séum of lítið og of viðkvæmt samfélag til að ráða
okkar málum ein og óstudd. Ég vísa því alfarið á bug
og bendi á þann gríðarlega árangur sem náðst hefur
frá því lýðveldið var stofnað á Þingvöllum. Við fórum
frá því að vera ein fátækasta þjóð Evrópu til þess að
búa við eina mestu hagsæld í heimi á einum manns-
aldri. Við urðum bjargálna fyrir eigin rammleik.“
– Fylgismenn ESB hafa einnig talað um að nauð-
synlegt sé fyrir Íslendinga að taka upp evru?
„Staða gjaldmiðilsins er afleiðing af efnahagslegu
heilsufari þjóðarinnar en ekki öfugt. Lítil mynt eins
og íslenska krónan kallar á þeim mun meiri aga og
stöðugleika. Þess vegna á áherslan að vera á að efla
efnahagslífið og þar er núverandi ríkisstjórn ekki á
heimavelli. Og við þurfum að átta okkur á því, að síg-
andi lukka er best, í stað þess að sækjast eftir skjótum
og miklum ávinningi sem getur kallað yfir okkur
tímabil ójafnvægis og sveiflna.
Gengið of langt í kjarasamningum
Nýgerðir kjarasamningar gengu of langt í því að ráð-
stafa hagvexti, sem ekki er öruggt að skili sér í hús.
Fari svo, að það mistakist að skapa þennan 4-5%
hagvöxt, sem nauðsynlegur er til að standa undir
kjarasamningunum, sekkur atvinnulífið að nýju í hið
gamalkunna far víxlverkunar kauphækkana og verð-
bólgu. Hverjir greiða þann kostnað? Það er almenn-
ingur með minnkandi kaupmætti og versnandi lífs-
kjörum. Krónan gefur eftir, verðbólga eykst,
verðtryggð lán hækka og launþegarnir sitja eftir með
sárt ennið. Við skulum vona að það gerist ekki, en ef
svo fer, hvoru er þá um að kenna, óraunhæfum
launahækkunum eða krónunni? Mér finnst óvarlega
teflt, þótt ég vilji að sjálfsögðu sjá launþega í landinu
fá sinn hlut bættan eftir þá kaupmáttarrýrnun sem
átt hefur sér stað.
Mér hefur þótt skorta á almenna umræðu um þró-
unina innan ESB þessi misserin, ekki síst meðal evru-
ríkjanna, sem er okkur alveg sérstakt tilefni til að
fara varlega. Ég notaði tækifærið til að ræða þau mál
þegar ég hitti forsætisráðherra Svíþjóðar og Bretlands
í fyrra. Það stefnir allt í að evruríkin þurfi að gefa æ
meira eftir af efnahagslegu fullveldi sínu til þess að
renna stoðum undir evrusamstarfið. Þróunin innan
ESB hefur verið, er enn og verður áfram, í átt til auk-
innar samhæfingar og miðstýringar. Mér hugnast það
ekki fyrir okkar litla samfélag, að selja okkur undir
miðstýringarvaldið í stórauknum mæli, og ég tel að
kjósendur á Íslandi verði ekki hrifnir af því, að geta
ekki kallað neinn til ábyrgðar í sífellt fleiri mála-
flokkum.
Verð áfram málefnalegur
Kannski er það hluti af gagnrýninni á mig að ég sé of
málefnalegur þegar ég ræði um ESB, en ég vil mál-
efnalega umræðu um jafnmikið stórmál og það er. Og
ég hef alltaf verið þeirrar skoðunar að þetta séu ekki
trúarbrögð. En það að ég standi ekki upp á stól og
hrópi hátt og snjallt: ,,NEI“ – heldur sé tilbúinn til
þess að taka þátt í umræðunni og sýni andstæðum
sjónarmiðum skilning þýðir ekki að ég sé vaklandi í
minni afstöðu og það þýddi það ekki heldur, þegar
flokkurinn setti málið á dagskrá með Evrópunefnd-
inni, sem Björn Bjarnason fór fyrir, og Evrópunefnd
Sjálfstæðisflokksins, sem Kristján Þór Júlíusson og
Árni Þór Sigfússon stýrðu. Það þýðir ekki annað en
að flokkurinn hefur ekki forðast umræðu um málið,
sem er forsenda heilbrigðrar skoðanamyndunar og
ákvarðana.“
Er ekki vaklandi í
afstöðu minni til ESB