SunnudagsMogginn - 18.09.2011, Side 36

36 18. september 2011
L
úther Einarsson rafiðnfræðingur
landaði á dögunum laxi af þeirri
stærð sem stangveiðimenn
dreymir um, tuttugupundara –
tíu kílóa fiski. En þetta var ekki hans fyrsti
af þeirri stærð, alls ekki, því þetta var tutt-
ugasti tuttugupundarinn hans og Lúther
segist brosandi vera búinn að stofna
klúbbinn 20:20; klúbb þeirra sem hafa
landað 20 löxum sem án efa eru af þeirri
þyngd eða meira. Og hann tekur ekki mark
á öllum þeim löxum sem mælast 100 cm
langir og er síðan sleppt óvegnum – segir
marga þeirra vera léttari en tuttugu pund.
Alla sína stórlaxa hefur Lúther veitt í Víði-
dalsá, en þar hefur hann verið meira og
minna við leiðsögn og veiðar á sumrin síð-
an 1984.
Lúther byrjaði snemma að veiða og hefur
verið með veiðidellu síðan hann var strák-
ur í sveit á Skiphyl á Mýrum, við Hítará.
„Þar var ég í fjögur sumur frá því ég var
átta ára. Ég veiddi þá á pínulítið prik og
einn spún allt sumarið,“ segir hann. „Ég
veiddi fyrir neðan bæinn en kallinn sagði
að ég mætti aldrei veiða fyrr en eftir klukk-
an tíu á kvöldin og ég skildi aldrei hvers
vegna.“ Það var vitaskuld vegna þess að
veiðimenn með leyfi veiddu til klukkan
tíu. Lúther var níu ára gamall þegar hann
veitti þar sína fyrstu veiðileiðsögn.
„Þá kom þar Íslendingur með útlending
og fór að spyrja bóndann um svæðið neðan
við bæinn, hvort þar væri einhver veiði-
von. Talaðu við strákinn, sagði bóndinn,
hann veit allt um þetta svæði. Það varð úr
að bóndinn sendi mig niðureftir með út-
lendinginn og Íslendinginn, sem ég vissi
ekki þá að var leiðsögumaður við ána. Ég
benti þeim á bleikjupyttina mína og síðan
fór útlendingurinn að kasta. Þarna fékk
karlinn fjórar bleikjur og einn lax og mér
þótti sárt að sjá hann hirða þetta – mér
þóttu þetta vera mínir fiskar.
Karlinn gaf mér samt laxinn fyrir leið-
sögnina en konan á bænum hirti hann af
mér og át hann,“ segir Lúther og glottir.
„En ég fékk aldrei lax þarna. Ég var bara
með bleikjuspún og laxinn tók hann aldr-
ei. Ég fékk hinsvegar helling af bleikju.“
Veiðilöngunin var ekki síður sterk þeg-
ar Lúther var á unglingsárunum kominn í
sveit á Skarðshömrum í Norðurárdal.
„Þar tók ekki betra við, því þá var ég
aðeins farinn að kunna á þetta – ég þori
varla að segja frá veiðiskapnum þar,“ seg-
ir hann en lætur til leiðast.
„Inni í skemmu átti bóndinn um 200
metra af sjólínu og öngladrasl. Ég fann
mér maðka og rak, niðri hjá Fitjabökkum,
hæl í bakkann sem enginn sá og var þar
með sex metra taum út í Norðurá. Þegar
ég vitjaði um klukkan sex á morgnana var
oftar en ekki stubbur á ...“ segir hann og
hristir höfuðið yfir minningunni. „Lax-
inum var yfirleitt stungið undir peysu og
hlaupið heim.
En við getum orðað það sem svo að
veiðiskapurinn sé í blóðinu og ekki hægt
að losna við hann.“
Grýtti hjólinu út í móa
Við Lúther sitjum heima hjá honum í
Reykjavík, skoðum myndir af veiði-
mönnum og stórum fiskum og hann segir
að hlutirnir hafi fyrst farið að gerast þegar
hann fór að nota fluguna og tók að veiða í
vötnunum í grennd við borgina.
„Ég vil ekki segja að ég kasti mjög fal-
lega en ég kem flugunni alltaf þangað sem
hún þarf að fara,“ segir hann. „Við Þing-
vallavatn lærði ég að kasta langt og að
kasta í öllum veðrum; ég er örvhentur og
þarna í þjóðgarðinum er ríkjandi austan-
og suðaustan-viðbjóður og þetta stendur
stöðugt upp á mann. Ég lærði því að kasta
afturábak og út og suður og allavegana.
Því á ég stundum erfitt með að skilja það
þegar ég er í leiðsögn og hvet fólk til að
beita sér fram í kastinu eða gera þetta eða
hitt, og fólk skilur ekkert hvað ég er að
tala um. Stundum er ekki hægt að beita
því sem kalla má hefðbundið flugukast.“
Félagar Lúthers fengu hann með sér í
veiðileiðsögn í Víðidalsá og Fitjaá í Húna-
þingi sumarið 1984. Þá hafði hann bara
veitt lax í Elliðaánum og í Straumfjarðará
á Snæfellsnesi, þar sem hann fékk mar-
íulaxinn við Gömlu brú. „Svo fór ég upp
að Traustabakka og setti þar í tveggja ára
sláp, fisk sem ég tel nú, eftir að þekkja
þetta betur, að hafi verið svona fimmtán
til sextán pund,“ segir hann. „Þá var ég
með gamalt Olympic-hjól á stönginni,
ægilegt gargan með spólunni innbyggðri í
rammann, og þegar ég var við það að
landa fiskinum festist línan á milli og allt
stóð fast. Laxinn sleit. Ég gleymi því aldrei
hvernig ég reif hjólið af stönginni og grýtti
því út í móa – það er örugglega þar
ennþá!“
Lúther var því algjör græningi þegar
hann var fyrst sendur með erlenda veiði-
menn á neðsta svæðið í Víðidalsá..
„Ég var fyrst í tvo daga á neðsta svæð-
inu, áin var í gargandi vatni og ég komst
hvorki uppeftir né niðureftir svæðinu á
bílnum. Þetta var skelfingin ein. Ég sá
ekki fisk þessa daga, var að fara á taugum
og að hugsa um að fara heim. Samt reif ég
kjaft á fullu.
Svo átti ég svæði 2, við brúna, og eftir
tvo daga þar sagði ég við sjálfan mig að
þetta væri eitthvað fyrir mig. Þvílík veiði!
Þá vorum við að aðstoða Finna, sem
voru flottastir af öllum veiðimönnum.
Einn þeirra sótti sér stól, fór með hann út
á gömlu brúna og setti hann þar niður.
Svo settist hann þar, beitti maðki og var
með kúlu á taumnum og slakaði þessu
niður. Sat svo þar og heimtaði viskí, kaffi
eða bjór af og til. Svo hvarf kúlan stundum
á kaf, þá stóð hann upp og landaði laxi.
Settist svo aftur og slakaði niður. Þetta
voru fullorðnir kallar og ekkert vesen.“
Þetta fyrsta sumar var Lúther í einn
mánuð við leiðsögn í Víðidalnum. „Ég var
þá að vinna hjá pabba í rafmagninu og átti
gott með að komast,“ segir hann. Eftir
þetta var hann alltaf við leiðsögn þar á
sumrin „og eftir 1986 tók ég þetta yfir og
fór að koma með minn mannskap í leið-
sögnina. Þá fór viðveran líka að lengjast
og þegar verst lét missti ég aðeins tólf
daga úr sumrinu; í ein sjö eða átta ár var
ég mjög mikið í þessu.“
Gat Lúther eitthvað veitt sjálfur þegar
hann var við leiðsögnina þessi fyrstu ár?
„Það opnuðust stundum gluggar, eins
og ef útlendingar veiddu ekki síðasta
morguninn og buðu okkur þá að fara í
ána, en það var þó illa séð af leigutökum
þess tíma ef við þáðum það. Ef maður
skrapp þá þorði maður ekki einu sinni að
skrá aflann í bókina. Ég man að einu sinni
hleyptu útlendingar mér í ána í þrjá tíma
og þá fékk ég níu laxa. Ég fór með þá alla á
bæ í sveitinni, ég vildi ekki fara með þá
Stangveiði
Lúther Einarsson með síðasta „drauginn“, tuttugasta tuttugupundarann sem han veiddi við Faxabakka á dögunum. „Hann var 10,9 kíló,“ segir Lúther um hænginn sem lét reyndan
veiðimanninn hafa fyrir sér. „Ef það hefði verið hefðbundið vatn í ánni en ekki svona lítið, þá hefði ég líklega aldrei náð honum,“ segir hann.
Tuttugu yfir tuttugu pund
Hann segist alls ekki vera með stórlaxasýki en
hann kann vel að setja í stóra laxa og landa þeim.
Lúther Einarsson náði á dögunum tuttugasta
laxinum sem veginn hefur verið tíu kíló eða
þyngri. Alla hefur hann veitt í Víðidalsá.
Einar Falur Ingólfsson efi@mbl.is