Morgunblaðið - 07.04.2010, Qupperneq 13

Fréttir 13INNLENT
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 7. APRÍL 2010
FRÉTTASKÝRING
Eftir Unu Sighvatsdóttur
una@mbl.is
KOSTNAÐUR björgunarsveita
vegna gæslu við eldgosið á Fimm-
vörðuhálsi um helgina nemur hundr-
uðum þúsunda króna að sögn Krist-
ins Ólafssonar, framkvæmdastjóra
Slysavarnafélagsins Landsbjargar.
Almannavarnadeild Ríkislög-
reglustjóra er nú að fara yfir þann
kostnað sem lagt hefur verið út fyrir
síðan gosið hófst en til stendur að
ríkið komi til móts við björgunar-
sveitirnar vegna útgjaldanna.
Eins og fram hefur komið í Morg-
unblaðinu má ætla að vinnuframlag
björgunarsveitarmanna um páskana
vegna gossins hafi verið 200 til 250
vinnustundir að jafnaði á sólarhring.
Þótt björgunarsveitarmenn vinni í
sjálfboðastarfi fylgir störfum þeirra
mikill kostnaður, m.a. vegna elds-
neytisnotkunar og tækjabúnaðar.
Sérstakur samningur gildir milli
Landsbjargar og dóms- og kirkju-
málaráðuneytisins um þjónustu og
samstarf á sviði leitar- og björg-
unarmála og er þar kveðið á um
skyldur björgunarsveitanna og
stuðning ríkisins. „Þegar svona at-
burðir verða tökum við ekki greiðslu
á meðan almannavarnaástand ríkir
þar sem björgunarsveitirnar hafa
ákveðnum hlutverkum að gegna.
En þegar því lýkur og við förum
að sinna öðrum verkefnum eins og
verðmætabjörgun, langtímaupp-
byggingu eða gæslustörfum eins og í
þessu tilfelli þá er samið sérstaklega
um þá þætti,“ segir Kristinn.
Eldgosið hefur nú staðið í rúmar
tvær vikur en það gæti allt eins stað-
ið mánuðum saman og ljóst er að
björgunarsveitir geta ekki staðið
vaktina endalaust með sama hætti.
Lögreglan á Hvolsvelli mun ann-
ast daglega gæslu til að byrja með
og vera með viðbúnað næstu helgar
að sögn Sveins K. Rúnarssonar yf-
irlögregluþjóns. Þúsundir manna
hafa farið að gosinu og að almennum
öryggisráðstöfunum undanskildum
þarf nú einnig að huga að landvernd
á svæðinu sem er viðkvæmt fyrir svo
miklum ágangi þegar fer að vora.
Kjartan Þorkelsson, sýslumaður á
Hvolsvelli, mun í dag funda með Al-
mannavörnum til að fara yfir málin
og ákveða næstu skref. „Við vissum
að það yrði mikill straumur þarna
um páskana og tókum þess vegna
ákvörðun um að hafa mikla gæslu en
það er náttúrlega alveg ljóst að við
getum ekki haldið úti svona gæslu til
lengdar, það er útilokað,“ segir
Kjartan sem gerir jafnframt ráð fyr-
ir því að ferðamannastraumurinn
minnki. „Álagið verður ekki það
sama til lengdar. Þótt það sé gott að
koma í Rangárþing eystra þá eru því
líka einhver takmörk sett.“
Gæslan er kostnaðarsöm
 Verið er að taka saman kostnað almannavarnakerfisins vegna eldgossins
 Útgjöld björgunarsveitanna eru mikil  Minni gæsla verður á svæðinu héðan af
Á gosslóðum Sennilega hefur aldrei áður verið jafnmikil umferð um Fimmvörðuhálsinn á þessum árstíma og þar hafa björgunarsveitirnar staðið vaktina.
Gosið gæti á Fimmvörðuhálsi vik-
um og mánuðum saman en ljóst
er að ekki er raunhæft að halda
úti stöðugri gæslu til lengdar.
Minnir þörf er á gæslu á svæðinu
eftir því sem umferðin hægist.
Morgunblaðið/RAX
ÓLÍK sýn kom
fram á fundi
borgarstjórnar
Reykjavíkur í
gær á tillögu frá
meirihlutanum
um að gripið
verði til aðgerða
til að draga úr
umferðarhraða í
hverfum borgarinnar. Tillagan var
þó á endanum samþykkt með at-
kvæðum allra borgarfulltrúanna
15.
Hanna Birna Kristjánsdóttir
borgarstjóri mælti fyrir tillögunni
og borgarfulltrúar Sjálfstæðis-
flokks sögðu að tillagan væri af
hinu góða, einkum ákvæði í henni
um að forritun gönguljósa verði
breytt þannig að græni kallinn á
gangbrautarljósum kvikni strax og
gangandi vegfarendur ýta á hnapp-
inn á ljósunum í stað þess að bíða
þurfi eftir samstillingu bíla-
umferðar.
Sóley Tómasdóttir, borgarfull-
trúi VG, sagði hins vegar að til-
lagan væri aðeins sýndarmennska
og bætti litlu sem engu við það sem
þegar hefði verið samþykkt.
Græni kallinn
kvikni strax á
umferðarljósum
Er ennþá gæsla við gosið?
Lögreglan á Hvolsvelli mun sinna
daglegri gæslu næstu daga en hún
verður ekki jafnmikil og var yfir páska-
helgina enda er talið að mesti álags-
tíminn sé liðinn hjá.
Er óhætt að aflétta gæslunni?
Sýslumaðurinn á Hvolsvelli segir að
það sé aðeins mikill minnihluti ferða-
fólks sem hafi sýnt dómgreindarskort
og björgunarsveitir því þurft að
stöðva það. Langflestir ferðalangar
sýni skynsemi og séu vel búnir m.v.
aðstæður. Stöðug gæsla ætti því ekki
að vera nauðsyn til langframa.
Heldur eldgosið áfram?
Krafturinn í gosinu hefur verið með
svipuðum hætti samkvæmt mæli-
tækjum Veðurstofunnar. Hins vegar
varð jarðskjálfti sem mældist 3,7 stig í
Eyjafjallajökli síðdegis í gær, en erfitt
er að segja til um hvort hann sé vís-
bending um meira.
S&S
Eftir Önund Pál Ragnarsson
onundur@mbl.is
„ÉG sé ekki að þyrluflugmennirnir
hafi nokkra ástæðu til að álykta að
bílstjórinn sé óvinur,“ segir Þórir
Guðmundsson, sviðsstjóri alþjóða-
sviðs Rauða krossins, um myndband
sem Wikileaks hefur birt af árás
Bandaríkjahers á hóp fólks í Bagdad
í Írak árið 2007. Illa særður og
óvopnaður maður sést þar reyna að
skríða í var, bíll kemur upp að og bíl-
stjórinn reynir að hjálpa honum. Þá
fella þyrluflugmenn þá báða og
skjóta á bílinn, sem í er fleira fólk,
þar á meðal börn. „Það er ekki hægt
að sjá annað en að þetta sé mjög
augljóst brot á Genfarsamning-
unum,“ segir Þórir.
Genfarsamningar eru skýrir
Samningarnir fjórir eru mjög
skýrir um svona aðstæður. Þriðja
grein þeirra allra er samhljóða. Þar
segir að ávallt og hvarvetna sé bann-
að að beita þá ofbeldi sem ekki taka
beinan þátt í hernaðaraðgerðum,
eða hafa lagt niður vopn, né heldur
þá sem eru óvígfærir. Þeir skuli í
hvívetna hljóta mannúðlega með-
ferð, án nokkurs konar mismununar.
Einnig er sérstaklega tekið fram að
særðum mönnum og sjúkum skuli
safna saman og veita umönnun.
Starfsreglur hersins sem Wiki-
leaks hefur einnig birt eru áþekkar
Genfarsamningunum. „Herforingi,
eða sá sem tekur ákvarðanir á
staðnum, þarf að vega hernaðarlega
nauðsyn þess að skjóta gagnvart
meðalhófsreglunni og gera grein-
armun á óvinahermönnum og al-
mennum borgurum. Af þessum
óvinahermönnum þarf, með ein-
hverjum undantekningum reyndar,
að stafa ógn til þess að leyfilegt sé
að skjóta þá,“ segir Þórir. Ekki
nægir að talið sé líklegt að óvinir séu
á ferðinni.
„Það sem kemur upp í hugann
þegar maður horfir á þetta mynd-
band er hvort þarna hafi verið brýn
hernaðarleg nauðsyn að skjóta á
fólk, sem þyrluflugmenn áttu erfitt
með að ákvarða að væru óvinir,“
segir Þórir. „Þetta vekur spurningar
um það hvernig hægt er að heyja
stríð úr fjarlægð með eins konar
fjarstýringum,“ bætir hann við.
Augljós brot á Genfarsamningunum
 Hermenn meti hernaðarlega nauðsyn,
gæti meðalhófs og greini skotmörk sín
Á myndbandi Bandaríkjahers
virðast sjást augljós brot á Genf-
arsamningunum, þegar skotið er
á særðan mann og þá sem að-
stoða hann, að mati sviðsstjóra
alþjóðasviðs Rauða krossins.
Myndbandið var birt á flestum
stærri vefmiðlum vestanhafs í
fyrradag. Vakti það víðast hörð
viðbrögð og skrifuðu hundruð og
sums staðar nokkur þúsund
manns athugasemdir við frétt-
irnar. Flestir netverjar sögðust
hneykslaðir og reiðir, en inni á
milli bentu aðrir á að ekki væri
hægt að dæma atburðinn út frá
myndbandinu einu saman.
Mest var reiðin vegna hugarfars
bandarísku hermannanna, sem í
myndbandinu hreykja sér af dráp-
unum, kalla fórnarlömbin illum
nöfnum og lýsa því hve mjög þá
langi til að skjóta þau. Wikileaks
undirbjó birtinguna á Íslandi. Að
sögn Urðar Gunnarsdóttur hjá ut-
anríkisráðuneytinu höfðu erlend
stjórnvöld engar athugasemdir
gert við ráðuneytið í gær.
Myndbandið vakti reiði og hneykslan
Úr lofti Út frá svona myndefni
var ákveðið að skjóta á fólkið.
FARFUGLAHEIMILIN í Laugardal
og á Vesturgötu hafa fengið vottun
norræna umhverfismerkisins
Svansins. Svandís Svavarsdóttir
umhverfisráðherra afhenti í gær
Sigríði Ólafsdóttur rekstrarstjóra
skjal til staðfestingar vottuninni við
athöfn í sal Farfuglaheimilisins í
Laugardal.
„Farfuglaheimilin hafa lengi ver-
ið í fararbroddi í umhverfismálum
hér á landi og er vottun í dag stað-
festing þess árangurs sem hefur
náðst,“ sagði umhverfisráðherra.
Sjö íslensk fyrirtæki hafa Svans-
merkið og tólf til viðbótar hafa sótt
um vottun.
Svanurinn er kom-
inn á farfuglaheim-
ilin í Reykjavík
Umhverfi Svanurinn afhentur.