Morgunblaðið - 09.07.2010, Side 22

22 Umræðan MINNINGAR
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. JÚLÍ 2010
Undarleg finnst
mér sú flónska að
eyða endalaust tíma
og peningum í grín
um forsetann, ásamt
því að skamma hann
endalaust fyrir eitt-
hvað sem hann sagði
eða talið er að hann
hafi sagt. Það nýjasta
er að viðtal sem hann
átti við erlenda fjöl-
miðla um yfirvofandi Kötlugos hafi
skaðað þjóðfélagið. Ég tel að bæði
innlendar og erlendar sjónvarps-
stöðvar hafi fjallað um yfirvofandi
Kötlugos í marga mánuði og þau
áhrif sem það gæti haft á flug-
umferð og veðurfar víða um heim.
Ætli það væri ekki allra hagur að
sem flestir væru sem best undir
slíkt búnir. Þjóðin verður að hafa
andlega hæfileika til að halda uppi
virðingu forsetaembættisins. Það er
ekki hægt með endalausum fimm-
aurabröndurum um forsetann.
Þetta bendir til að siðmenning þjóð-
félagsins sé á mjög lágu plani.
Kannski væri rétt að reistur yrði
virðulegur vindhani á Perlunni sem
aðalsmerki þjóðarinnar. Forsetar
landsins hafa allir verið umdeildir.
Sveinn Björnsson var fyrsti forset-
inn, hann hafði enga fyrirmynd í
embættinu og setti á það tignarblæ
sendiherrans. Hann varð fljótt um-
deildur. Ásgeir Ásgeirsson var kos-
inn af þjóðinni. Hann reyndi að afla
embættinu táknrænnar virðingar en
pólitísk afskipti hans fyrir forseta-
kjör ollu sumum glýju í augum sem
leiddi af sér tortryggni andstæðinga
á störf hans.
Næst ákvað þjóðin að velja sér í
embættið þekktan fræðimann sem
naut vinsælda meðal þjóðarinnar og
var ekki þekktur fyrir pólitísk af-
skipti. Kristján Eldjárn reyndi að
sveipa embættið tignarljóma og má
segja að hann hafi sett á það kon-
ungsblæ. Þrátt fyrir hans hógværð
og virðuleik varð hann
umdeildur. Næst vildi
þjóðin fá konu. Valið
virtist nokkuð gott,
konan þekkt í leiklist-
arheiminum, sjóuð í
samkvæmislífi flott-
heitanna og mjög fær í
frönsku. Frönsk tunga
hefur lengi kitlað hé-
gómann hjá Íslend-
ingum. Vigdís Finn-
bogadóttir fetaði að
mestu í slóð Kristjáns
Eldjárns og stráði í
slóðina kvenlegri mýkt. Samt varð
hún fyrir harðari ádeilum en Krist-
ján.
Enn var komið að forsetakosn-
ingum. Þjóðin virtist vera búin að fá
nóg af hinu mjúka- og valdlausa
tignarembætti, taldi ekki ástæðu til
að eyða háum fjárhæðum bara fyrir
tignina eina. Hún vildi hafa mann
sem hlustaði eftir púlsi þjóðarinnar,
hefði stjórnarskrána að leiðarljósi
og gæti þannig verið nokkurskonar
öryggisventill ef alþingi ynni gegn
vilja meirihluta landsmanna. Nú var
kominn í framboð maður er pólitísk-
ir vindar, með margbreytilega
stefnu, höfðu leikið um alllengi,
snjall ræðumaður, sleipur sem áll í
pólitískum klækjum, hagsýnn til
kvenna en slakur knapi. Ólafi Ragn-
ari Grímssyni var ætlað að gera
embættið nýtilegt þjóðinni og var
studdur dyggilega til embættisins.
En hinn pólitíski vorþeyr sem lék
um Ólaf Ragnar olli miklu fjaðrafoki
um störf hans frá upphafi og hefur
staðið allatíð síðan, en þjóðin haldið
honum í embættinu. Svo þegar for-
setinn synjaði staðfestingu fjöl-
miðlalaganna og vísaði þeim til
þjóðaratkvæðis, voru hægrimenn
búnir að fá nóg og vildu leggja emb-
ætti forseta niður. Reyndar höfðu
þeirra frambjóðendur aldrei hlotið
viðurkenningu þjóðarinnar. Nú voru
aftur á móti vinstrimenn og þjóðin
ánægð með störf forsetans, hann
var loksins búinn að virkja stjórn-
arskrána í þágu þjóðar.
Bankahrunið breytti svo hinu
pólitíska landslagi, þjóðin henti
hægrimönnum út úr ríkisstjórn,
sveiflaði vinstrimönnum inn og
heimtaði að þeir leystu fjárhags-
vanda þjóðarinnar með stæl. En
málið var flóknara en svo að skyndi-
lausn væri í boði. Um síðir tókst svo
að semja lög um Icesave-málið og
þau send forseta til staðfestingar.
Aftur ákvað forsetinn að fylgja
eigin samvisku, stjórnarskránni og
að hans mati, vilja þjóðarinnar. For-
setinn synjaði staðfestingu laganna
og sendi þau í þjóðaratkvæði og
þjóðin felldi lögin. Nú brá svo við að
hægrimenn glöddust en vinstri-
menn vilja svipta forsetann mál-
skotsréttinum og færa hann til þjóð-
arinnar. Í þessu tilviki hefði
niðurstaðan orðið sú sama. Ég tel
að íhugun forseta sé nauðsynleg því
hann getur horft á málið frá öðrum
sjónarhornum en þjóðin og hinir
pólitísku fulltrúar á þingi. Þjóðin
þarf aftur á móti að senda forseta
skýr skilaboð um það hver skoðun
hennar er á málinu. Stjórnarskráin
er orðin virk í gegnum forsetann og
þjóðin á að halda þeim örygg-
isventli. Sú ákvörðun forsetans að
neita undirskrift laga virðist hafa
verið rétt því þjóðin felldi þau með
afgerandi hætti og það virðist hafa
hleypt drjúgu lofti úr Bretum og
Hollendingum svo allar líkur eru á
að betri samningar náist. Aftur á
móti benda viðbrögð stjórnvalda, í
bæði skiptin, til þess að stjórn-
málamenn hugsi fyrst og fremst um
flokksskoðanir og setji hagsmuni og
vilja þjóðarinnar í annað sæti.
Þjóðin þarf að venja pólitíkusa af
þessu og ætti að geta gert það í
gegnum forsetaembættið og mál-
skotsréttinn, óháð því hvort forset-
inn er úr vinstri eða hægri armi
stjórnmála.
Málskotsréttur
forseta
Eftir Guðvarð
Jónsson
Guðvarður Jónsson
»Ég tel að íhugun for-
seta sé nauðsynleg
því hann getur horft á
málið frá öðrum sjón-
arhornum en þjóðin og
hinir pólitísku fulltrúar
á þingi.
Höfundur er bifreiðastjóri
í Reykjavík.
Undirritaður hefur
í tímans rás ritað
margt um hið ógn-
vænlega böl sem af
áfenginu stafar, hinu
mikilvirkasta allra
vímuefna, vímuefni
sem leitt hefur til
hvers kyns eyðilegg-
ingar margs konar
verðmæta, allt yfir í
að eigin lífi eða ann-
arra hafi verið fórnað,
vímuefnið áfengi sem oftar en ekki
er upphafið að annarri lífs-
hættulegri neyzlu.Og þegar árin
færast yfir leitar hugurinn gjarnan
svara við áleitnum spurnum, til
hvers var ritað, til hvers var stað-
reyndum haldið á lofti, til hvers var
athygli vakin á aðvörunarorðum
þeirra sem hér hafa mesta þekk-
inguna, já til hvers í ósköpunum var
verið að þessu eða sér nokkur þessa
stað í dag í samfélagsumræðu okk-
ar að nokkru hafi skilað?
Þegar ég heyri og sé bjórauglýs-
ingarnar með gylltri glansmynd
gleðinnar einni, þar sem allt ljómar
og lýsir af hamingju þá verður mér
hreinlega ómótt af flærð falsaranna
sem vita miklu betur.
Þegar ég heyri eða les þennan
einfalda endi á einhverjum umferð-
arharmleiknum: grunur leikur á að
ökumaður hafi verið undir áhrifum
áfengis þá skelfist gamall hugur,
vitandi um hinn sanna en alltof oft
lofsungna sökudólg og enn og aftur
spurnin: Til hvers?
Aldrei líður manni
þó verr í sálinni en
þegar maður les eða
heyrir áfenginu
sungna lofgjörð sem
hinum sannasta gleði-
gjafa, án allra fyr-
irvara, hvað þá að hinn
beizki sannleikur sé
dreginn í dagsljós fram
og hvers vegna þessi
ónot í sálinni yfir slíku
gaspri. Einfaldlega
vegna þess að þannig
mæla margir sem mað-
ur telur að séu sæmilega viti bornir,
en hafna þeim staðreyndum sem
óþægilegar eru þeim sjálfum og það
sem sárgrætilegra er, þar má oft
finna þær fyrirmyndir sem ungum
þykja svo eftirsóknarverðar, tál-
myndirnar þeim mun verri.
Og í þessum orðum rituðum
fregna ég af enn einum lífsharm-
leiknum þar sem Bakkus lék aðal-
hlutverkið. En eflaust glymja bjór-
auglýsingarnar áfram yfir okkur
eins og ekkert misjafnt fylgi og ef-
laust verða einhverjir „málsmet-
andi“ til að kyrja gleðigjafasönginn,
þó fórnarlömbunum fjölgi stöðugt,
þó fjölskylduharmleikirnir verði æ
fleiri. En sannast sagna er líka
rangnefni að kalla þessa gasprara
málsmetandi, hvað þá fyrirmyndir,
en svo verður þó áfram reynt að
kalla þá sem hina einu sönnu vitn-
isbera um sannleikann í áfeng-
ismálum. Við sem vörum við erum
þá gjarnan sakaðir um ofstæki.
Í átján ár kenndi ég börnum og
unglingum á mótunarskeiði. Ég
notaði eina viðmiðun umfram aðra
þegar ég ræddi við nemendur mína
um þessi mál. Sú viðmiðun er sönn
og það geta áreiðanlega allir stað-
fest hana, hver sem þeirra skoðun
annars er: Ég hefi aldrei hitt bind-
indismann sem hefur séð eftir
þeirri ákvörðun sinni að neyta ekki
áfengis, en ég hefi hitt ótalda sem
neyta áfengis sem hafa séð eftir því
að hafa gjört svo, að ekki sé nú tal-
að um alla þá er lotið hafa þar í
lægra haldi.
Þessa viðmiðun nota ég enn í dag
og hefi oft gjört, m.a. er ég átti sæti
á löggjafarþinginu. En áfram leita
spurnir á hugann hvort hin rétta
viðmiðun skili nokkru gegn ofur-
áróðri áfengisauðvaldsins. Það er
þrátt fyrir allt sannfæring mín, að
enn sem fyrr sé andófs þörf, máske
aldrei meiri en nú. Gleðilegt dæmi
um slíkt nú eru einmitt auglýsing-
arnar frá okkur hjá IOGT um að
aka edrú, auglýsingar með lýsandi
dæmum. Þar telja allir að einkar
vel hafi til tekist. Megi þær sem
mest áhrif hafa.
Víst er ennþá andófs þörf
Eftir Helga Seljan » Aldrei líður manni þó
verr í sálinni en þeg-
ar maður les eða heyrir
áfenginu sungna lof-
gjörð sem hinum sann-
asta gleðigjafa, án allra
fyrirvara ...
Helgi Seljan
Höfundur er fyrrv. alþm.
Góður vinur og
traustur, Gísli Sig-
urðsson, hefur kvatt
þennan heim. Gísli
var listamaður og af-
kastamikill. Hann var frábær
penni, listmálari af Guðs náð og
myndasmiður var hann mjög góð-
ur. Gísli var „Lebenskünstler“.
Gísli lauk námi frá Samvinnu-
skólanum árið 1953. Starfaði þá í
tvö ár sem bankamaður en árið
1955 sneri hann sér að skriftum og
blaðamennsku sem varð aðalstarf
hans.
Fyrstu árin sem blaðamaður
starfaði hann fyrir ýmis tímarit
eða þar til hann var ráðinn sem
ritstjórnarfulltrúi á Lesbók Morg-
unblaðsins. Því starfi sinnti hann
til loka ársins 2000 er hann lét af
störfum sjötugur að aldri.
Gísli ritaði fjölda greina af
kunnáttu og smekkvísi um ýmsar
listgreinar, svo sem byggingarlist,
tónlist, um myndlist o.fl.
Gísli skrifaði mikið um bíla og
reynsluók þeim gjarnan erlendis.
Ekki er mér kunnugt um fjölda
þeirra bíla sem Gísli eignaðist um
ævina en þeir voru býsna margir.
Besti bíllinn sem hann nokkru
sinni hafði ekið var sá bíll sem
hann átti í það og það skiptið.
Kynni okkar Gísla hófust árið
1975. Við vorum nágrannar í
Garðabæ og heimsóknir milli fjöl-
skyldnanna tíðar. Það kom fyrir
að bíða þurfti nokkuð með kvöld-
verðinn því að húsbóndinn á
Garðaflötinni tafðist lítið eitt á
golfvellinum. Oft reyndi Gísli að
toga mig með sér út á golfvöll en
það tókst ekki utan einu sinni, en
þá vorum við staddir á Akureyri.
Ég var einfaldlega smeykur um að
fá golfsýkina margumtöluðu sem
margan hefur hrjáð.
Um Gísla sem rithöfund og list-
málara læt ég aðra mér hæfari um
að skrifa. Myndir hans hafa heill-
að okkur hjón og prýða nokkrar
heimili okkar.
Dóttursonur okkar átta ára
spurði móður sína af hverju Gísli
þurfti að deyja. Móðirin reyndi að
útskýra hvað hefði gerst. Þá sagði
barnið: „Þá er Gísli hjá Guði og
þar líður honum vel.“
Það er sár missir fyrir Jóhönnu,
eiginkonu Gísla, og börnin þeirra
tvö að sjá á eftir ástríkum eig-
inmanni og föður. Áður en yfir
lauk var Gísli orðinn mjög veikur
og þurfti mikla aðhlynningu. Jó-
hanna vakti yfir honum í orðsins
fyllstu merkingu og sá um að hon-
Gísli Sigurðsson
✝ Gísli Sigurðssonvar fæddur í Út-
hlíð í Biskupstungum
3. desember 1930.
Hann andaðist á
Landspítalanum í
Fossvogi 27. júní sl.
Útför Gísla fór
fram frá Hallgríms-
kirkju 2. júlí 2010.
um liði sem best og
vanhagaði ekki um
neitt.
Við Sieglinde og
börnin okkar, ásamt
fjölskyldum þeirra,
þökkum Gísla fyrir
einlæga vináttu
hans. Við biðjum
góðan Guð að blessa
Jóhönnu, börnin
hennar og fjölskyld-
una alla.
Guð blessi minn-
ingu listamannsins
Gísla Sigurðssonar.
Sigurður Björnsson
óperusöngvari.
Gísli Sigurðsson, fyrrum rit-
stjóri Lesbókar Morgunblaðsins í
áratugi, er látinn. Fjölbreytt lífs-
saga hans verður ekki rakin að
neinu ráði í örfáum línum.
Ég kynntist Gísla fyrst á golf-
móti í Grafarholti laust fyrir 1970,
þar sem við Þorvarður heitinn
bróðir minn lékum golf við Gísla
og Eirík Smith. Þetta varð upp-
hafið að áratuga golfleik með þeim
félögum og Sveini vini mínum
Snorrasyni. Golf er holl og þrosk-
andi íþrótt og ákaflega skemmti-
leg, sem bindur menn nánum
böndum. Við vörðum mörgum
sumarleyfum saman við golfleik,
ekki síst erlendis. Eiríkur Smith
hafði þann sið að mála á sérstakan
skjöld „karikatur“-myndir af okk-
ur og síðan kepptum við um
skjöldinn. Mig minnir að a.m.k. 12
skildir hafi þannig orðið til.
Gísli var mjög vel íþróttum bú-
inn. Liðtækur frjálsíþróttamaður í
æsku og frábær golfleikari. Það
var mannbætandi að kynnast
Gísla. Hann var fróður og fylgdist
mjög vel með gangi mála, víðsýnn
og frjálslyndur í skoðunum. Það
var hreint undrunarefni hve af-
kastamikill og fjölhæfur hann var.
Hann var ekki aðeins landskunnur
blaðamaður og rithöfundur, held-
ur og afkastamikill listmálari, sem
hélt fjölmargar sýningar. Æsku-
stöðvarnar í Úthlíð voru honum
kærkomið efni til tjáningar, svo og
þjóðsögur og menning sveitanna.
Hann skrifaði margar frábærar
bækur, skreyttar eigin málverk-
um og ljósmyndum, en hann var
frábær ljósmyndari.
Gísli var Íslendingur í þess orðs
bestu merkingu og drengur góður.
Slíka menn er gott að eiga að vin-
um. Við félagarnir söknum hans
sárlega, en þökkum forsjóninni
fyrir áratuga vináttu og samfundi.
Gísli var sérlega vel kvæntur
glæsilegri konu, Jóhönnu Bjarna-
dóttur, úr næstu sveit. Þau áttu
fallegt heimili, sem m.a. er skreytt
málverkum eftir Gísla.
Að leiðarlokum sendum við fé-
lagarnir innilegar samúðarkveðj-
ur til Jóhönnu og fjölskyldu.
Tómas Árnason.
Morgunblaðið birtir alla út-
gáfudaga aðsendar umræðugrein-
ar frá lesendum. Blaðið áskilur
sér rétt til að hafna greinum,
stytta texta í samráði við höfunda
og ákveða hvort grein birtist í um-
ræðunni, í bréfum til blaðsins eða
á vefnum mbl.is. Blaðið birtir ekki
greinar, sem eru skrifaðar fyrst
og fremst til að kynna starfsemi
einstakra stofnana, fyrirtækja
eða samtaka eða til að kynna við-
burði, svo sem fundi og ráð-
stefnur.
Innsendikerfið
Þeir sem þurfa að senda
Morgunblaðinu greinar eru vin-
samlega beðnir að nota inn-
sendikerfi blaðsins. Formið er
undir liðnum „Senda inn efni“ of-
arlega á forsíðu mbl.is. Einnig er
hægt að slá inn slóðina
www.mbl.is/sendagrein.
Ekki er lengur tekið við grein-
um sem sendar eru í tölvupósti.
Í fyrsta skipti sem formið er
notað þarf notandinn að nýskrá
sig inn í kerfið, en næst þegar
kerfið er notað er nóg að slá inn
netfang og lykilorð og er þá not-
andasvæðið virkt.
Ekki er hægt að senda inn
lengri grein en sem nemur þeirri
hámarkslengd sem gefin er upp
fyrir hvern efnisþátt en boðið er
upp á birtingu lengri greina á
vefnum.
Nánari upplýsingar gefur
starfsfólk greinadeildar.
Móttaka
aðsendra greina