Morgunblaðið - 07.10.2010, Page 18

18
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 7. OKTÓBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Það var lágtrisið á Jó-hönnu Sig-
urðardóttur þegar
hún stautaði sig í
gegnum stefnu-
ræðuna í samkeppni við
fjöldann úti á Austurvelli.
Fólkið hafði streymt til fund-
ar þúsundum saman án þess
að vera fjarstýrt og æst upp
af öflum sem höfðu sín eigin
markmið og kyntu undir
óeirðum, eins og nú hefur ver-
ið opinberlega viðurkennt að
gert var í því sem svo vinalega
hefur verið kallað „búsáhalda-
byltingin“. Þess vegna var Jó-
hönnu svo illa brugðið og hún
bar sig þannig að það sást
langar leiðir. Hún hélt sig þó
við textann frá Hrannari og
svaraði í engu kalli fólksins
fyrir utan. Hún átti í rauninni
aðeins eitt útspil og það ekki
merkilegt. Hún sagðist ætla
að efna til fundar með stjórn-
arandstöðunni, strax daginn
eftir.
Gagnrýnisminnstu fjölmiðl-
arnir tóku þetta útspil óttans
þó furðu alvarlega. „Jóhanna
réttir fram sáttahönd“ sögðu
þeir og drógu svo þá ályktun
að spurningin væri nú einkum
sú hvernig stjórnarandstaðan
myndi bregðast við. Boltinn
væri nú hjá henni, bættu þeir
ábúðarfullir við og virtust
vera að tala í alvöru. En á
daginn kom að Jóhanna var
ekki einu sinni að rétta út
sáttafingur, hvað þá hönd.
Hún var eingöngu að reyna að
„redda sér“ í gegnum daginn.
Það var allt og sumt.
Stjórnarand-
staðan fékk um
síðir boð um að
mæta á fund með
þeim Jóhönnu og
Steingrími. Það
gerði stjórnarandstaðan, svo
sem sjálfsagt var og þarna
sátu þau Jóhanna og Stein-
grímur. Og það var það eina
sem þau gerðu. „Sáttahöndin“
gekk út á það að stjórnarand-
staðan mætti láta af gagnrýni
sinni á aðgerðarleysi rík-
isstjórnarinnar og hún mætti
einnig greiða tillögum stjórn-
arinnar atkvæði sitt, þegar
stjórnarmeirihlutinn dygði
ekki til þess. Að öðru leyti
höfðu talsmenn ríkisstjórn-
arinnar ekkert nýtt fram að
færa. Uppgjöfin er algjör og
úrræðaleysið sárgrætilegt.
Stjórnarandstaðan sagði
réttilega að hún hefði þegar
setið allt of marga fundi af
þessu tagi. Þetta hefði verið
hreinn sýndarfundur og tíma-
eyðsla. Nú er það svo að
stjórnarandstaðan hefur á síð-
ustu tæpum tveimur árum
flutt fjölmargar tillögur um
aðgerðir, bæði einstakir
flokkar og sameiginlega. Það
hafa jafnvel einstaka stjórn-
arþingmenn gert, eins og
Lilja Mósesdóttir. Rík-
isstjórnin hefur lagst gegn því
öllu. Nú er svo komið að
margar þeirra tillagna eru
ekki eins upplagðar og þær
voru. Og margir þeirra sem
hefðu getað haft af þeim
ómælt gagn hafa þegar tapað
öllu sínu. Það er von að fólkið
sé reitt.
„Sáttahöndin“
reyndist einn sýnd-
arfundurinn enn}
Ekki einu sinni
sáttafingur
Á Íslandi getamenn farið
með fleipur op-
inberlega án þess
að síðar sé á það
minnt, þótt staðreyndir blasi
við. Umræðan um Evrópusam-
bandið er dæmi um það. Spek-
ingar, jafnvel þeir sem geta
flaggað prófgráðum og gera
það, fullyrtu að það eitt að
sækja um aðild að Evrópusam-
bandinu myndi gerbreyta efna-
hagsaðstæðum á Íslandi. Sjálf-
sagt voru þetta ekki bein
ósannindi heldur fremur barna-
leg óskhyggja heittrúaðra
klædd í fræðilegan búning.
Össur Skarphéðinsson varð
aðhlátursefni erlendra fjöl-
miðla þegar hann fullyrti út í
loftið að hefði Ísland búið við
evru hefði ekkert bankahrun
orðið þar. Fullyrðingasmiðir
hafa engan mann beðið afsök-
unar á sínu
fleipri. Þvert á
móti. Ólík-
indatalið og vit-
leysurnar vefja
sífellt upp á sig.
Írland býr við evru eins og
fleiri þjóðir sem enn engjast
löngu eftir að hin alþjóðlega
bankakreppa náði hámarki.
Fitch er enn að lækka mat á
Írlandi sem skuldara og Moo-
dy’s hefur í hótunum. Væri
ekki gustuk að Össur Skarp-
héðinsson héldi blaðamanna-
fund. Hann gæti bent þessum
matsfyrirtækjum á að Írland
væri í Evrópusambandinu.
Það eitt ætti að koma í veg
fyrir öll vandræði. Og þeir
tóku upp evru, sem virðist
hafa farið fram hjá matsfyr-
irtækjunum. Írar eru frænd-
ur okkar og mágar. Allir vita
að Össur svíkur ekki slíka.
Fara ekki fullyrð-
ingamenn að fipast?}Fullyrðingar og fleipur Orðasambandið „friðsamleg mót-mæli“ hefur á síðustu dögumfengið algjörlega nýja merkingu.Á einu kvöldi eru þrjátíu rúðurbrotnar í Alþingishúsinu og í það
kastað eggjum, bál er kveikt á Austurvelli,
bekkir rifnir upp og þeim kastað á eldinn, bílar
ráðherra eru skemmdir með grjótkasti og þrír
lögreglumenn þurfa að leita sér aðstoðar á
slysadeild. En samkvæmt fjölmiðlum var þetta
hin ágætasta kvöldstund. Nokkurn veginn eins
og fjörugur 17. júní.
Örfáum dögum síðar eru fjölmiðlamenn enn
að dást að því hversu vel allt hafi farið fram.
Fæstir þora að taka sér í munn orðið „skríls-
læti“ af ótta við að kalla yfir sig reiði þjóð-
arinnar. En auðvitað voru skrílslæti á Aust-
urvelli þetta kvöld. Vissulega stóð fremur
fámennur hópur að þeim, meirihlutinn kunni að hegða sér,
en niðurstaðan getur ekki verið sú að mótmælin hafi verið
friðsamleg.
Við lifum á tímum þar sem stór hluti þjóðarinnar er í
ójafnvægi. Fólk er að missa eigur sínar og er mjög reitt.
Stjórnmálamennirnir, hvar í flokki sem þeir standa, hafa
svo hegðað sér eins og erkiklaufar. Þeim er fyrirmunað að
standa saman og virðast engar lausnir eiga. Landið er í
raun stjórnlaust og því fylgir óumflýjanlega upplausn í
þjóðfélaginu. Um leið verða öll siðferðismörk afar óljós.
Það sem fólki þótti áður vera röng hegðun verður skyndi-
lega réttlætanleg í hugum þess, af því aðstæður eru svo
óvenjulegar. Fólk segir blákalt að það sé í góðu
lagi að kasta eggjum og bjórdósum í þingmenn
vegna þess að þessir fulltrúar þjóðarinnar séu
ómerkilegir eiginhagsmunaseggir sem eigi
ekkert gott skilið. Skemmdarverk á húsum og
bílum eru afgreidd með sömu afsökun: Fólkið
er bara svo reitt. Og fjölmiðlar, sem eru yf-
irleitt mjög gefnir fyrir hentistefnu, breyta
sínum viðmiðunum í takt við almenningsálitið.
Það sem fjölmiðlamenn hefðu venjulega kallað
óspektir og skemmdarverk breytist mjög
skyndilega í „friðsamleg mótmæli“. Og fæstir
gera athugasemdir við þennan fréttaflutning,
einfaldlega vegna þess að þeir eru farnir að
samsama sig ástandinu og hinu ríkjandi hug-
arfari.
Manneskjan hefur einstaka hæfileika til að-
lögunar og getur breytt hugsunarhætti sínum
og hegðun án mikillar fyrirhafnar. Það er einmitt það sem
við erum nú að verða vitni að. Engin ástæða er til að fagna
þessum umbreytingum. Það er aldrei í lagi að ráðast að
manneskju, skaða hana og eyðileggja eigur hennar. Það er
ekki í lagi að subba út opinberar byggingar og brjóta þar
rúður. Þetta eru ekki friðsamlegar aðgerðir. Ofbeldisverk
er alltaf ofbeldisverk, sama hvort einn maður stendur að
því eða fleiri. Og það hættir ekki að vera ofbeldisverk
vegna þess að allur þorri manna tók ekki þátt í því.
Þetta er afar mikilvægt að muna því annars verðum við
þegnar í þjóðfélagi þar sem siðferðileg viðmið skipta engu
máli lengur. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Friðsamleg skemmdarstarfsemi
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
„Faðir ert þetta þú
eða hver ertu?“
FRÉTTASKÝRING
Kristján Jónsson
kjon@mbl.is
Hann er 56 ára gamall,fæddist í leirkofa oger af bláfátækumkominn en lauk námi íframhaldsskóla, var
hermaður í 17 ár, varð undirofursti.
Hugo Rafael Chavez Frias, forseti
Venesúela, er með þekktari leiðtog-
um og afar umdeildur. Aðdáendur
hans á heimaslóðum eru einkum úr
röðum smábænda og íbúa og fá-
tækrahverfum. Þeir segja hann hafa
endurbætt heilbrigðiskerfið og stór-
bætt kjör þeirra sem forrík yfirstétt-
in hafi ávallt hunsað og kúgað.
Og ekki sé verra að hann hafi
steytt hnefann framan í Bandaríkja-
menn, kallað þá gráðuga heimsvalda-
sinna og vingast við Kúbverja og Ír-
ana. Blaðamaðurinn Christopher
Hitchens segir að Chavez hafi eitt
sinn í ræðustól á allsherjarþingi Sam-
einuðu þjóðanna sagt að hann fyndi
brennisteinslykt, hún væri af George
W. Bush. Þá var mikið hlegið; Chavez
kann að fá fólk til að hlusta.
Og hann hefur keypt vopn af
Rússum til að ögra grannþjóðinni
Kólumbíumönnum. Chavez er talinn
hafa stutt og veitt hæli í landi sínu
liðsmönnum FARC, kólumbískrar
uppreisnarhreyfingar sem áratugum
saman hefur kennt sig við marxisma
en er aðallega þekkt fyrir mannrán
og eiturlyfjaviðskipti.
Andstæðingar Chavez benda á
að Venesúela fljóti á olíu og það sé
með ólíkindum að efnahagur landsins
sé samt að hrynja auk þess sem
glæpatíðni hafi í 12 ára valdatíð for-
setans amk. þrefaldast. Morðtíðni í
höfuðborginni Caracas er sú næst-
hæsta í heimi. Venesúela nýtur þess
vafasama heiðurs að vera með hæsta
skuldatryggingaálag í heimi, svo litla
trú hafa alþjóðlegar fjármálastofn-
anir á Chavez. Og hann hefur ekki
hikað við að reyna að þagga niður í
frjálsum fjölmiðlum. En ekki gengið
jafnlangt og fyrirmyndin Fidel
Castro sem ber niður andóf með
muni meiri hrottaskap.
En hver er þessi maður og
hvernig er stefna sósíalistans sem
segist sækja innblástur í Castro,
Noam Chomsky og Jesúm Krist, er
með eigin sjónvarpsþátt og öðru
hverju reynir að slá ræðumet Cast-
ros, sex klukkustundir? En kennir
byltingu sína við frelsishetju Róm-
önsku-Ameríku fyrir réttum 200 ár-
um, Simon Bolivar?
Kristur komi til aðstoðar
Ef til vill segir það sína sögu að
Chavez lét í sumar grafa upp jarð-
neskar leifar Bolivars, markmiðið
var að sannreyna kenningar um að
Kólumbíumenn hefðu drepið hann
með eitri en reyndar hafa verið uppi
efasemdir um að beinin séu úr Boliv-
ar. Hershöfðinginn og völundarhús
hans, skáldsaga Gabriel Garcia Mar-
ques, fjallar um hinn litríka Bolivar.
Thor Halvorssen, blaðamaður
The Washington Post, var viðstaddur
uppgröftinn og sagði að Chavez hefði
sjálfur lýst því sem var að gerast,
hvernig beinagrindin var hlutuð í
sundur og tennur og beinabrot tekin
til að gera á þeim rannsókn. Chavez
notaði síðar tækifærið í ræðu til að
hvetja Krist til að meðhöndla Bolivar
eins og Lazarus, reisa hann frá dauð-
um. Og síðan sagði forsetinn:
„Ég var ekki alveg viss en eftir
að hafa séð jarðneskar leifar hans
heyrði ég í hjarta mínu: „Já þetta er
ég.“ Faðir, ert þetta þú eða hver
ertu? Svar: „Þetta er ég en ég vakna
á hundrað ára fresti þegar fólkið rís
upp.“ Ríkissjónvarpið var látið sýna
myndir af Bolivar og síðan af Cha-
vez, eins og til að efla enn tengslin í
huga fólks og gefa í skyn að Chavez
væri Bolivar endurborinn.
Reuters
Leiðtoginn Hugo Chavez, forseti Venesúela, veifar kátur til ánægðra
stuðningsmanna sinna á góðum degi í höfuðborginni Caracas.
Þótt andstæðingar Chavez
hafi sameinast í síðustu þing-
kosningum, sem voru í lok
september, tókst þeim ekki
að hindra flokk forsetans í að
ná öflugum meirihluta. Að
vísu kom vægast sagt um-
deild kjördæmaskipun stjórn-
arliðum til hjálpar. En and-
stöðubandalagið fékk um
47%, Chavez-menn 48%. En
forsetinn hefur ekki lengur þá
tvo þriðju þingsæta sem
veittu honum frelsi til að
breyta stjórnarskrá að vild og
stýra með tilskipunum.
Öflug stjórn-
arandstaða
VÖLDIN HEFT Á ÞINGI
Reuters