Morgunblaðið - 31.01.2011, Blaðsíða 12

SVIPMYND
Gísli Baldur Gíslason
gislibaldur@mbl.is
V
ið erum komnir niður í 700 fet.
statikkin er byrjuð. Ég veit
ekki hvernig þetta verður.“
Þetta voru síðustu orðin sem
heyrðust frá áhöfn Glitfaxa, áð-
ur en hann steyptist í sjóinn og fórst. Eng-
inn veit fyrir víst hvar hann féll í sína votu
gröf. Þó er víst að það var grátlega
skammt frá áfangastað, Reykjavík.
Glitfaxi lagði af stað í sína hinstu flug-
ferð síðdegis hinn 31. janúar árið 1951 frá
Vestmannaeyjum. Fyrr um daginn hafði
Glitfaxi flogið norður á Sauðárkrók. Við
heimkomuna í Reykjavík var Ólafi Jó-
hannssyni flugstjóra tilkynnt að fljúga
þyrfti til Vestmannaeyja. Vélin var þétt
setin og hlaðin ýmsum vörum. Eyjar höfðu
verið lokaðar í þrjá daga fyrir flugumferð,
sökum veðurs.
Glitfaxi fór ekki einn til Vestmannaeyja.
Glófaxi, vél frá Flugfélagi Íslands, kom í
humátt á eftir. Flugvél Loftleiða hafði
reynt að fljúga til Eyja fljótlega eftir há-
degi, en snúið við. En síðan þá hafði veðrið
lagast í Eyjum, að sögn heimamanna.
Sautján farþegar fóru um borð í Glitfaxa
í Eyjum. Enginn kaus að fara með Glófaxa
sem lenti í Eyjum um það bil þegar Glit-
faxi fór í loftið. Farþegar voru í kappi við
veðrið, því vindur fór vaxandi.
Veðrið í Reykjavík hafði versnað í milli-
tíðinni. Snorri Snorrason, fyrrum flug-
stjóri, var staddur á Reykjavíkurflugvelli
við vinnu hinn örlagaríka dag.
„Það var suðaustan kaldi, strekkingur –
kannski fimm eða sex vindstig. Það var
ekkert óveður, en moksnjókoma og ekkert
sjónflugsskyggni,“ segir Snorri. Hann
starfaði sem hlaðmaður á vellinum á þess-
um tíma jafnramt því að sinna starfi flug-
manns í afleysingum.
Eftir að Glitfaxi var kominn í loftið bár-
ust fregnir af því úr flugturni Reykjavík-
urflugvallar að veðrið væri „mjög vafa-
samt“. Veðurfræðingur á staðnum trúði því
að flugvöllurinn myndi jafnvel alveg lokast.
Glitfaxi hélt áfram.
Laust fyrir fimm var Glitfaxi staddur yf-
ir stefnuvita Reykjavíkurflugvallar á Álfta-
nesi. Honum var gefin heimild til að lækka
flugið og stefna í átt að flugbrautinni í
sjónflugi. Þegar Glitfaxi nálgaðist var flug-
brautin hvergi sjáanleg. Ólafur stýrði vél-
inni aftur upp samkvæmt ráðum flugturns-
ins.
„… það var svo mikil statik þarna að ég
heyrði ekki nokkurn skapaðan hlut og ég
þorði ekki að halda áfram,“ sagði flugstjór-
inn við flugturninn. Veðrið var farið að
hafa áhrif á sambandið á milli vélarinnar
og jarðar. Glitfaxi flaug á haf út.
Turninn kallaði: „Ég geri ráð fyrir að
hyggilegt væri að reyna annað aðflug núna
strax, reyna annað aðflug strax. Það er að
byrja að lyfta til aftur, það er að byrja að
lyfta til aftur.“
Ólafur flugstjóri og Garðar Gíslason,
flugmaður vélarinnar, fylgdu ráðum turns-
ins og gerðu sig reiðubúna í aðflug. Þeir
voru komnir í rétta stefnu og lækkuðu
flugið á nýjan leik.
Skömmu síðar hættu að berast svör úr
Glitfaxa. Hann var horfinn.
Fundu hluta úr vélinni
Eftir að mönnum varð ljóst að Glitfaxi
var horfinn var byrjað að leita þegar í
stað. Einhverjir voru sendir út í myrkrið
um kvöldið. Það bar engan árangur. Dag-
inn eftir var bæði leitað á landi, sjó og úr
lofti. Leitarmenn fundu tvo stóra fleka úr
gólfi Glitfaxa á hafsvæðinu út af Straums-
vík og björgunarvesti úr flugvélinni við
Vatnsleysuströnd. Þeir töldu sig einnig
hafa fundið olíubrák úr vélinni. Síðar kom í
ljós að brákin var sjávardýrafita.
Leitað var áfram á næstu dögum. Varð-
skipið Ægir og síldveiðiskipið Fanney leit-
uðu á svæðinu með dýptarmælum og hið
síðarnefnda slæddi sjávarbotninn með
botnvörpu. Poki af sængurfötum, sem til-
heyrði yngsta farþega Glitfaxa, fannst viku
eftir slysið á hafi úti. Heyrnartól úr Glit-
faxa og annar fleki úr vélinni, fundust í
byrjun marsmánaðar við bæinn Hvol á Sel-
tjarnarnesi.
Nýlegasti fundurinn var árið 1982. Þá
rak á fjöruna á Álftanesi svo kallaðan „Hat
rack“ eða farangursgeymslu yfir sætunum.
Jón Pálsson, yfir skoðunarmaður Flug-
félags Íslands, þekkti hann þegar í stað og
staðfesti að hann væri úr Glitfaxa.
Allir þessir hlutir, auk frásagna flug-
stjórnarmanna, gefa til kynna að vélin hafi
steypst í sjóinn út af Álftanesi. Enginn
hefur fundið flakið af Glitfaxa, en ætla má
að það liggi á hafsbotni skammt undan
landi.
Þjóðarsorg
„Þegar slíkir atburðir gerast eins og nú
hefur orðið er það þungt áfall, ekki einasta
fyrir ástvini þeirra, er farist hafa, heldur
fyrir óskir og vonir þjóðarinnar allrar.
Slíkur atburður veldur þjóðarsorg.“
Þannig komst Jón Pálmason, forseti
Sameinaðs þings, að orði í samúðarávarpi
sem hann flutti á þingi tveimur dögum eft-
ir slysið.
Morgunblaðið/Gísli Baldur
Gamli flugturninn Flugstjórnarmenn sátu í þessum turni, sem stendur enn, þegar þeir reyndu að leiðbeina Glitfaxa til jarðar hinn örlagaríka dag, 31. janúar 1951.
Flugvélin sem hvarf
 Sextíu ár eru síðan Glitfaxi fórst með tuttugu manns  Var í aðflugi að Reykjavíkurflugvelli og
steyptist í sjóinn  Enginn veit fyrir víst hvar flakið liggur en hlutar úr vélinni hafa fundist
12
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 31. JANÚAR 2011
Bæði Ólafur Jóhannsson flugstjóri og Garðar
Gíslason flugmaður voru aðeins 22 ára gaml-
ir þegar þeir fórust með Glitfaxa. Olga Guð-
björg Stefánsdóttir flugþerna var 21 árs.
Garðar var föðurafi blaðamannsins sem
skrifaði þessa grein um flugslysið fyrir sextíu
árum.
Flugið var að slíta barnskónum á Íslandi á
þessum tíma. Starfsstétt flugmanna var ung
að árum. Atvinnugreinin var að miklu leyti í
höndum ungu kynslóðarinnar.
Engu að síður höfðu hinir ungu flugmenn
mikla reynslu og höfðu áunnið sér traust
þeirra sem þekktu til. Bæði Ólafur og Garðar
urðu atvinnuflugmenn árið 1947. Þeir höfðu
því starfað sem flugmenn í tæp fjögur ár.
UNG ÁHÖFN
FLUGMENN 22 ÁRA
Sextíu ár síðan Glitfaxi fórst