Ný saga - 01.01.1998, Qupperneq 100

Kristján Sveinsson
Mynd 17.
Flóka og Skorri
ásamt ungum
aðdáanda.
sér við það, að við skyldum gera þessa ferð”s6
ritaði Ársæll í frásögn sinni af Gottuleið-
angrinum og átti þá við þær athugasemdir
sem gerðar voru við sauðnautadráp Gottu-
manna og aðrar efasemdir Dana um réttmæti
leiðangursins, sem aðstandendur hans og fylgj-
endur álitu einbera meinbægni.
Þjóðernissinnuðum Islendingum var í mun
að sporna við áhrifum Dana á Islandi, hvar
sem þeirra varð vart, og Ársæll og félagar
hans litu svo á að nýting grænlenskra auð-
linda utan mannabyggða væri Islendingum
fjárhagslegt hagsmunamál og þjóðernismál í
senn. Aðstandendur veiðifélagsins Eiríks
rauða h.f. freistuðu þess því vorið 1930 að
koma félaginu á fastan starfsgrundvöll með
því að afla nýs hlutafjár. Að þessu sinni var
ekki einvörðungu litið til sauðnauta, heldur
var félaginu einnig ætlað að afla loðskinna á
Norðaustur-Grænlandi líkt og Norðmenn
höfðu gert til margra ára.
Lálið var út ganga meðal Reykvíkinga
boðsbréf um hlutabréf í fyrirhuguðu veiðifé-
lagi, undirritað af Ársæli Árnasyni bóksala,
Eggerti Kristjánssyni kaupmanni, Emil Rok-
stad lýsiskaupmanni og loðdýraræktanda,
Gústaf A. Sveinssyni lögfræðingi, Kristjáni
Kristjánssyni skipstjóra, Ólafi Á. Gíslasyni
kaupmanni, Ólafi Þorgrímssyni lögfræðingi
og Stefáni Thorarensen lyfsala. í bréfinu var
vakin athygli á því að veiðar Norðmanna á
austurströnd Grænlands hefðu skilað þeim
ágætum hagnaði og væri engin ástæða til að
ætla annað en Islendingar gætu grætt á þessu
líka. Einnig var látin í ljós sú skoðun, að það
væri mikilvægt metnaðarmál fyrir Islendinga
að taka hið fyrsta til við veiðar á Grænlandi
þar sem það væri til minnkunar fyrir lands-
menn, að láta öðrum þjóðum eftir að flytja
grænlensk dýr lil íslands, og voru sauðnaut
sérstaklega nefnd, en ætlunin var að veiða slík
dýr og bjóða þau íslenskum stjórnvöldum til
kaups. Þar að auki hugðust veiðifélagsmenn
standa að refa- og bjarndýraveiðum þar vestra
að vetrarlagi.87
Samkvæmt Fontenay sendiherra urðu við-
tökur við boðsbréfinu afar dræmar, og um
haustið 1930 þóttist hann vita að Ársæll
Árnason og félagar hans hefðu lagt áformin
um dýraveiðar á Norðaustur-Grænlandi til
hliðar.88
Að lokum
Hugmyndir um að flytja sauðnaut til íslands
komu fram meðal dýra- og íslandsvina í Kaup-
mannahöfn í aldarbyrjun og áttu rætur að
rekja til þess að óttast var að vegna skefja-
lausra veiða væri dýrastofninn í útrýmingar-
hættu. Dýrafræðingar studdu fyrirætlanir
sauðnautavina með því áliti sínu, að ekkert
benti til annars en þessi dýr gætu dafnað vel á
íslandi.
íslenskir stjórnmálamenn töldu sjálfsagt að
veita sauðnautum griðland, en gerðu sér fæst-
ir miklar vonir um nytjar af þeim. Einhver
áhugi á því að nýta veiðilendur á Grænlandi
og fiskimið í Ishafinu hefur þó verið á kreiki
því af þeim skilyrðum sem sett voru l'yrir
styrkveitingu til Ola Neesp sést, að vonast var
eftir því að með honum mætli flytja til íslands
eitthvað af þeirri reynslu sem Norðmenn
höfðu aflað sér við veiðar í íshafinu og á
strandlengju Norðaustur-Grænlands.
Islendingar lóku frumkvæðið í sauðnauta-
málum eftir að Vigfús Sigurðsson Grænlands-
fari bryddaði upp á þeim vorið 1927. Þá var
afstaða þeirra, sem létu sig málið varða,
nokkuð breytt. Dýraverndarsjónarmiðinu var
enn haldið á lofti, en að þessu sinni gætti hag-
98