Morgunblaðið - 04.06.2011, Blaðsíða 26

26 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 4. JÚNÍ 2011
Hrein erlend staða þjóðarbúsins án innlánsstofnana í slitameðferð
-1.400.000
-1.200.000
-1.000.000
-800.000
-600.000
-400.000
-200.000
0
M
ill
jó
ni
r
kr
ón
a
Heimild: Seðlabanki Íslands
Eldri tölur Seðlabankans Endurskoðaðar tölur Seðlabankans
2008
4. ársfj.
2009
1. ársfj.
2009
2. ársfj.
2009
3. ársfj.
2009
4. ársfj.
2010
1. ársfj.
2010
2. ársfj.
2010
3. ársfj.
2010
4. ársfj.
-1
.1
50
.1
23
-1
.1
43
.2
67
-1
.1
93
.2
78
-1
.1
17
.7
0
1
-1
.0
68
.7
84
-1
.2
44
.4
23
-1
.0
26
.0
70
-1
.0
46
.9
17
-8
27
.4
54
-8
0
1.
42
3
-9
33
.0
73
-8
60
.0
56
-7
25
.3
86
-6
28
.1
42
-6
18
.2
0
2
-5
60
.9
63
-3
80
.0
0
0
-4
34
.0
0
0
FRÉTTASKÝRING
Bjarni Ólafsson
bjarni@mbl.is
Seðlabankinn gaf í vikunni út endur-
skoðaðar tölur um hreina erlenda
skuldastöðu þjóðarbúsins. Eru nýju
tölurnar umtalsvert hærri en þær
sem birtar hafa verið frá banka-
hruni, bæði þegar þrotabú gömlu
bankanna eru tekin með í reikning-
inn og þegar þau eru undanskilin og
er munurinn umtalsverður.
Það sem breyst hefur er það
hvernig bein erlend fjármunaeign
hefur verið afgreidd, en hún er nú að
stærri hluta en áður færð til eignar
hjá þrotabúum gömlu bankanna.
Í umræðunni um skuldastöðu
þjóðarbúsins hefur mesta áherslan
verið lögð á hreina skuldastöðu án
gömlu bankanna og er því rétt að
byrja þar. Á fyrsta fjórðungi 2009
var þessi staða álitin vera neikvæð
um 933 milljarða króna, en sam-
kvæmt endurskoðuðum tölum nam
hallinn hins vegar 1.143 milljörðum.
Munurinn er um 210 milljarðar eða
um 23 prósent. Eftir því sem líður á
breikkar hins vegar bilið milli gömlu
talnanna og þeirra nýju. Á fyrsta
fjórðungi 2010 var hreina erlenda
skuldastaðan án gömlu bankanna
talin vera neikvæð um 561 milljarð
króna, en var í raun samkvæmt end-
urskoðuðum tölum Seðlabankans
neikvæð um 1.026 milljarða. Nýja
talan er því 465 milljörðum hærri en
sú gamla sem er aukning upp á 83
prósent.
Erlend fjármunaeign
Á fjórða ársfjórðungi 2010 er nýja
talan 827 milljarðar í stað þeirra 434
milljarða sem áður höfðu verið birtir
sem er hækkun upp á 92 prósent.
Morgunblaðið hefur nokkrum
sinnum fjallað um hreina erlenda
stöðu þjóðarbúsins og fært fyrir því
rök að hún hafi verið vanmetin af
hálfu Seðlabanka Íslands. Endur-
skoðaðar tölur bankans sýna fram á
að sá fréttaflutningur var á rökum
reistur. Í janúar 2010 var fyrst farið
yfir þau rök að hluti erlendrar fjár-
munaeignar, einkum hlutabréfa-
eignar, ætti með réttu að teljast í
eigu erlendra aðila þar sem hún
væri í raun eign þrotabúa gömlu
bankanna og þar með útlendinga.
Þegar sú grein var rituð taldist
hrein erlend staða þjóðarbúsins vera
neikvæð um ríflega 500 milljarða
króna samkvæmt tölum Seðlabank-
ans, en endurskoðaðar tölur sýna að
hún var í raun neikvæð um tæpa
1.070 milljarða, sem er helmingi
hærri fjárhæð.
Aftur var skrifað um erlenda fjár-
munaeign og áhrif hennar á erlenda
skuldastöðu þjóðarbúsins í desem-
ber 2010. Þar var farið yfir af hverju
stór hluti erlendrar hlutabréfaeign-
ar væri í raun í erlendri eigu. Sagði
þar: „Mikil óvissa ríkir um raun-
verulega eignastöðu þjóðarbúsins,
en ætla má að hrein skuldastaða sé
nær 1.000 milljörðum en 378 millj-
örðum í mati Seðlabankans.“ Sam-
kvæmt endurskoðuðum tölum
Seðlabanka Íslands var hrein
skuldastaða þjóðarbúsins á þessum
tíma um 1.050 milljarðar króna.
Tíu þúsund milljarðar
Eins og áður segir er það ekki að-
eins hrein staða við útlönd án gömlu
bankanna sem hækkar heldur einnig
þegar þeir eru teknir með. Erlendar
skuldir í gömlu og nýju tölunum eru
í raun þær sömu, en skuldir að frá-
dregnum eignum eru mun hærri í
endurskoðuðum tölum en áður.
Samkvæmt gömlu reikningsaðferð-
inni var hreina staðan neikvæð um
5.274 milljarða á fjórða ársfjórðungi
2008, en samkvæmt nýbirtum tölum
Seðlabankans var hún neikvæð um
eina 10.226 milljarða, sem er nálægt
því að vera tvöföldun. Sama er upp á
teningnum fyrir fjórða ársfjórðung
2009, en gamla talan þar er neikvæð
upp á 5.919 milljarða, en samkvæmt
nýju tölunum var hún þá neikvæð
upp á 10.579 milljarða króna.
Núna er hrein erlend staða þjóð-
arbúsins að gömlu bönkunum með-
töldum talin vera neikvæð upp á
10.070 milljarða króna.
Ekki fengust viðbrögð frá mats-
fyrirtækjum eða Alþjóðagjaldeyris-
sjóðnum þegar eftir því var leitað í
gær.
Endurmetin skuldastaða
þjóðarinnar helmingi hærri
 Hrein skuldastaða þjóðarbúsins að gömlu bönkunum undanskildum um 800 milljarðar í stað 400
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
 


   
  
   
  

 




 
  
  

   

!"# $% " &'( )* '$*
++,-./
+01-./
++1-,/
22-+34
2+-+/,
+0-53/
+53-1
+-,+35
+02-04
+13-25
++,-5,
+01-32
++1-0+
22-22,
2+-251
+0-,++
+53-40
+-,+4,
+05-,5
+13-14
22.-33+3
++,-1+
+01-4
++/-+3
22-204
2+-240
+0-,13
+51-51
+-,253
+05-4/
+11-+3
Arnór Sighvatsson, Þórarinn G.
Pétursson og Tómas Örn Krist-
insson svöruðu umfjöllun Morg-
unblaðsins 5. janúar 2010 með að-
sendri grein, sem birtist 9.
janúar, undir fyrirsögninni
„Skuldastaða þjóðarbúsins –
óvissa sem aðeins tíminn getur
eytt“. Þar segir m.a.:
„Það er sennilega rétt, sem
fram hefur komið í Morg-
unblaðinu, að erlendar eignir inn-
lendra aðila, eins og þær koma
fram í opinberum gögnum, verði
minni, þegar upp verður staðið,
vegna þess að erlendir kröfuhaf-
ar muni á endanum eignast þær
við yfirtöku á skuldum. Hins veg-
ar verður einnig að horfa á hina
hlið jöfnunnar, þ.e.a.s. að kröfu-
hafinn fellir niður skuldir á móti,
í sumum tilvikum umfram þær
eignir sem hann tók yfir. Á með-
an afdrif þessara félaga eru ekki
ljós er erfitt að ráða í áhrif
þeirra á hreina stöðu þjóðarbús-
ins.“
„Óvissa sem
aðeins tíminn
getur eytt“Í skýrslum sínum um efnahagsmál á Íslandi hefur Al-
þjóðagjaldeyrissjóðurinn fjallað ítarlega um skulda-
stöðu bæði ríkisins og þjóðarbúsins í heild. Hefur
hann sagt að hrein skuldastaða þjóðarbúsins, með
eða án bankakerfisins, sé ekki mjög frábrugðin öðr-
um Evrópuþjóðum og ætti ekki að vera Íslandi ofviða.
Ekki fengust svör við því í gær hvort þessi afstaða
sjóðsins hefði breyst eftir að endurskoðaðar tölur
Seðlabankans um hreina erlenda skuldastöðu þjóð-
arbúsins birtust.
Athygli vekur hins vegar það sem AGS hefur sagt
að arðsemi erlendra eigna Íslendinga hafi ekki verið
mikil í samanburði við kostnað af skuldum. Ekki er
ljóst hvaða áhrif það hefur á þennan útreikning að
erlendar eignir Íslendinga, að gömlu bönkunum frátöldum, eru nú taldar
vera um 500 milljörðum minni en áður var talið.
Skuldastaða þjóðarbúsins hefur lítið breyst þrátt fyrir endurmatið, enda
var það aðallega eignahliðin sem breyttist við það. Sjóðurinn hefur sagt að
stór hluti erlendra skulda einkageirans sé hjá stórfyrirtækjum, sem geti
betur endurfjármagnað sig og hjá fyrirtækjum með tekjur í erlendri mynt.
AGS taldi hreina skulda-
stöðu ekki óyfirstíganlega
Franek Rozadowzki,
sendifulltrúi AGS
á Íslandi.
Þegar tekist var á um Icesavesamningana í aðdrag-
anda þjóðaratkvæðagreiðslnanna tveggja árin 2010 og
2011 bar skuldastöðu ríkisins og þjóðarbúsins oft á
góma. Margir þeir sem voru á þeirri skoðun að rétt
væri að samþykkja samningana við Breta og Hollend-
inga bentu þá á tölur Seðlabankans um hreina erlenda
skuldastöðu þjóðarbúsins og sögðu hana ekki það
slæma að Icesave myndi ríða þjóðarbúinu að fullu.
Í marsmánuði 2010 sagði þáverandi efnahags- og
viðskiptaráðherra, Gylfi Magnússon, að skuldastaða
þjóðarbúsins væri vel innan þolmarka og miðaði þar
við tölur Seðlabankans sem sögðu hreina erlenda
skuldastöðu þjóðarbúsins vera um 400 milljarðar
króna. Í umsögn Seðlabankans um Icesave-samn-
ingana, sem birt var sumarið 2009, var sagt að staðan væri neikvæð um 200
milljarða króna. Í ljós hefur komið að staðan var mun verri ef miðað er við
nýbirtar endurskoðaðar tölur Seðlabankans.
Þá rituðu þeir Friðrik Már Baldursson og Gylfi Zoëga grein í Fréttablaðið
í aprílbyrjun í ár þar sem þeir sögðu að erlend staða þjóðarbúsins væri aðeins
neikvæð sem næmi um 23 prósentum af vergri landsframleiðslu og miðuðu
þá við þá 434 milljarða tölu sem á þeim tíma var haldið fram af Seðlabank-
anum.
Niðurstaðan í báðum þjóðaratkvæðagreiðslunum var sú að kjósendur
höfnuðu samningunum.
Skuldastöðunni beitt í deil-
um um Icesave-samninga
Gylfi Magnússon,
fyrrverandi efnahags-
og viðskiptaráðherra.