Morgunblaðið - 24.06.2011, Síða 4

4 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. JÚNÍ 2011
Morgunblaðið Hádegismóum 2, 110 Reykjavík. Sími 5691100 Fréttir ritstjorn@mbl.is Fréttastjórar Sunna Ósk Logadóttir, sunna@mbl.is Sigtryggur Sigtryggsson, sisi@mbl.is Viðskipti vidsk@mbl.is
Ívar Páll Jónsson, fréttastjóri, ivarpall@mbl.is Menning menning@mbl.is Umræðan | Bréf til blaðsins | Minningar mbl.is/sendagrein, Arnór Ragnarsson Íþróttir sport@mbl.is Víðir Sigurðsson,
vs@mbl.is mbl.is netfrett@mbl.is Guðmundur Sv. Hermannsson fréttastjóri gummi@mbl.is Marta María Jónasdóttir fréttastjóri dægurmála martamaria@mbl.is Prentun Landsprent ehf.
mann við því að hlusta á veðurspána núna því það á
að vera tveggja stiga frost og snjókoma hérna. Við
erum ekki í hremmingum þannig séð, en maður
verður ósköp þunglyndur af þessu.“
Að Arndísarstöðum í Bárðardal er svipaða
sögu að segja af sprettuni. Þar hefur fé þó verið
sett upp á heiði en kýr eru enn á húsi á fullum fóðr-
um. „Það er ekkert fyrir þær að bíta, en við ætlum
nú samt að sleppa þeim aðeins svo þær fái að fara
eitthvað út,“ segir Þuríður Sveinsdóttir bóndi.
„Við erum samt heppnari en sumir því við
fengum nóg af heyi í fyrra, en við eigum ekki hey
handa þeim í margar vikur í viðbót.“ Síðastliðin ár
hefur korn verið ræktað á Arndísarstöðum og
gengið vel en Þuríður segir að nú hreyfist það lítið
og óvíst með uppskeruna.
Í Eyjafirði hófst sláttur á sumum bæjum um
20. júní og um svipað leyti var byrjað að sleppa fé.
Að sögn Birgis á Gullbrekku eru þessi verk nú um
10-14 dögum seinna en venjulega. „Þetta er ekki
mikið sem menn eru að slá, þeir eru að taka ein-
hverja toppa sem komnir eru á undan, snemm-
sprottnar nýræktir,“ segir Birgir.
Hann segir þó of snemmt að segja til um áhrif
þessa tíðarfars á haustið og veturinn. „Menn tala
um að heyfengur verði lítill. Það fer allt eftir því
hvað menn bíða það lengi af sér að byrja að heyja
og auðvitað dregst seinni sláttur og verður lítill sem
enginn ef ekki fer að hlýna og koma væta. Þetta
verður allt að haldast í hendur, bara eins og blómin
í stofunni.“
Það haustaði snemma
hjá bændum þetta vorið
 Herðir að í óvenjulegu tíðarfari  „Maður verður ósköp þunglyndur af þessu“
Morgunblaðið/Atli Vigfússon
Kuldi Sauðfé gefið í skjóli við Heiðarbót í Reykjahverfi í gærkvöldi. Fé kemst ekki á afrétt fyrir snjó
og gróðurleysi og mjög hefur gengið á hey . Þá eru bændur svartsýnir á heyskap í sumar.
FRÉTTASKÝRING
Una Sighvatsdóttir
una@mbl.is
„Bændur eru ýmsu vanir en fólki bregður auðvitað
við að fá svona þegar það er orðið góðu vant. Það
þýðir samt ekkert annað en að draga lífsandann í
takt við tíðarfarið, þessu verður ekki breytt,“ segir
Birgir H. Arason, bóndi á Gullbrekku og formaður
Félags sauðfjárbænda í Eyjafirði.
Þrálát kuldatíð það sem af er sumri hefur gert
bændum víða um land erfitt fyrir, einkum norðan-
lands og austan. Vegna lítillar sprettu og kals í tún-
um hefur þurft að halda skepnum á hálfu eða fullu
fóðri sem útheimtir mikla vinnu. Einn viðmælandi
Morgunblaðsins orðaði það svo að það „haustaði
snemma í vor“, því enda þótt sumarsólstöður séu
liðnar og daginn aftur tekið að stytta gætir enn
næturfrosts í sumum sveitum. Því hafa tún sem
komu illa undan vetri haft lítið færi á að ná sér á
strik.
Haraldur Benediktsson, formaður Bænda-
samtakanna, segir mjög strembið fyrir bændur að
takast á við þetta. Ástandið sé alvarlegt norðan- og
austanlands, en aðstæður jafnframt erfiðar annars
staðar á landinu líka. „Þetta tíðarfar er óvenjulegt
og teygir sig alveg suður í Borgarfjörð. Það herðir
að, en annars eru bændur mjög magnaðir í því að
bregðast við í svona árferði. Þetta er óvenjulegt, en
þetta er ekki óþekkt. Svo framarlega sem við fáum
ekki snjókomu aftur.“
Óar við spá um snjókomu og frost
Að sögn Haralds kemur betur í ljós um miðjan
júlí hvort stórtjón hefur orðið og til hvaða ráðstaf-
ana verður hægt að grípa. Búast megi við því að
bændur sem þurfi bætur úr Bjargráðasjóði verði
ívið fleiri en venjulega. „Við vitum að það verður
minni heyfengur og örugglega verða lömbin eitt-
hvað léttari líka, það er alveg ljóst. Þetta er óvenju-
mikið en Bjargráðasjóður er til þess að taka á
svona tjónum og hefur ágæta burði til þess.“
Greina mátti þreytu hjá þeim bændum sem
Morgunblaðið ræddi við enda hefur tíðin gert vinnu
þeirra margfalt erfiðari. „Að vissu leyti finnst
manni maður ennþá vera í sauðburðarstörfunum,
við erum enn að gefa fénu,“ segir Hildur Stefáns-
dóttir, bóndi á Holti í Þistilfirði. Lítill
gróður er í úthaga og fé í öllum tún-
um ennþá að sögn Hildar. „Við er-
um búin að sleppa einhverjum út
fyrir en þær hanga bara í gróður-
vinjum því fjalldrapi er ekki far-
inn að springa út nema bara rétt
hérna heim undir byggð.“ Hildur
segir þau í raun vera í biðstöðu í
von um betri tíð. „En svo óar
Kristján H. Johannessen
khj@mbl.is
„Þegar við komum í Breiðafjörðinn,
tók steininn úr,“ segir Erpur Snær
Hansen líffræðingur. Hann segir að
ljóst sé að þar er um algert hrun að
ræða, líkt og gerst hefur á Faxa-
flóa. Erpur hefur undanfarnar vik-
ur kannað ástand lundavarps um
landið ásamt Marinó Sigursteins-
syni og tveimur breskum sjálf-
boðaliðum. Lundavarp telst vera í
góðu lagi í Grímsey, Drangey,
Lundey á Skjálfanda, Vigur í Ísa-
fjarðardjúpi og í Grímsey á Stein-
grímsfirði.
Við athugun á lundavarpi í
Breiðafirði kom í ljós að einungis
var að finna fjögur egg í 40 lunda-
holum í Elliðaey. Þar af voru þrjú
þeirra orðin köld og má því segja að
einungis hafi verið um að ræða eitt
egg. „Það er eins og 90 prósent
þeirra hafi ákveðið að slaufa þessu,
það er mjög dapurt um að líta hér,“
segir Erpur og bendir á að ljóst sé
að sílaskortur sé víðar en við
strendur Vestmannaeyja.
„Þetta er að versna, það er það
sem er að gerast. Sílaskorturinn er
að breiðast út. Það er eins og
ástandið nú sé mun verra en það
var í síðasta hlýindaskeiði á árunum
1930 til 1960. Það hefur ekki hrunið
svona rosalega áður,“ segir Erpur.
Misgott ástand varplendna
Lundavarp er að sögn Erps í
ágætu standi fyrir norðan sökum
þess að fuglinn kemst þar í loðnu.
„Heildarmyndin á landinu er
óþekkt fyrir austan eins og er. Við
búumst þó við að það verði slæmt
þar. Faxaflói og Breiðafjörður er
við núllið. Við eigum eftir að skoða
Ingólfshöfða og Papey, sem klikk-
uðu alveg í fyrra, og við reiknum
með að það gerist aftur,“ segir Erp-
ur. Útlitið sé mjög slæmt í Vest-
mannaeyjum og svo virðist sem
lundinn ætli ekkert að verpa þar.
Erpur bendir á að 25 prósent af
lífmassa sjófugla í Norður-
Atlantshafi halda sig hér á landi.
„Fólk kveikir kannski ekki alveg á
perunni, fjórði hver fugl á Íslandi er
lundi.“ Hópurinn er lagður af stað
austur á land og stefnan sett á
Borgarfjörð eystri. Því næst er
áformað að kanna varp við Ingólfs-
höfða en Erpur segist vonlítill um
góða útkomu þar. „Ég reikna með
að það sé allt í steik þar. Það passar
þá við þessa mynd sem er að koma í
ljós.“
Aðeins einn lundi á eggi í Elliðaey
Morgunblaðið/Eggert
Hrun Lundavörp hafa víðsvegar um landið brugðist. Við athuganir hefur
komið í ljós að vörp við Faxaflóa og Breiðafjörð standa einna verst.
 Í Breiðafirði er um að ræða algert hrun í lundavarpi  Líffræðingur segist vonlítill um góða útkomu
varplendna á Ingólfshöfða og í Papey  Sílaskortur er útbreiddara vandamál en talið var í fyrstu
Ferðaþjónustan hefur ekki farið
varhluta af kuldatíðinni fremur en
bændur. „Þetta er ekki nema svipur
hjá sjón, maður sér bara miklu,
miklu minna af ferðafólki,“ segir
Einar Sigurðsson hjá Arctic Travel.
„Við erum orðin ansi leið á þessu.
Ég var nú með hóp af fólki á hestum
í gær hér uppi á heiðum og ég man
ekki eftir því að hafa séð svona lítinn
gróður á þessum tíma í 20 ár að
minnsta kosti,“ segir Einar.
Almennt virðist sem erlendir
ferðamenn láti veðrið ekki aftra sér,
en ekkert sést hins vegar til ís-
lenskra ferðamanna, sem láta veðrið
oft ráða og elta sólina.
„Við höfum ekki séð mikla sól og
varla komið sumar ennþá,“ segir
Anna Gunnarsdóttir hjá Gljúfra-
stofu í Ásbyrgi. Nýting tjaldstæða
þar fylgir mjög sólinni að sögn
Önnu, og kuldatíðin hefur ekki verið
mjög vænleg til útilegu. „Það er búið
að vera mjög kalt og snjóaði, það var
allt hvítt hérna eitt miðnættið í
kringum 10. júní.“
Heimamenn úlpuklæddir
Á gestastofunni hafa aðsóknar-
tölur hins vegar aðeins lækkað lítil-
lega miðað við sama tíma í fyrra.
„Við sjáum breytingar á gestakom-
um en ekkert rosalegar. Það eru
færri en í fyrra en samt er margt er-
lent ferðafólk sem kemur og er bara
mjög ánægt þó það sé kalt.“
Erlingur Thoroddsen hjá Hótel
Norðurljósum á Raufarhöfn segir að
herbergi hjá honum séu bókuð með
löngum fyrirvara og þeir ferðamenn
skili sér allir. Hins vegar sé miklu
minni lausaumferð og lítið líf á göt-
unum, utan heimamanna „og þeir
eru bara úlpuklæddir“. Annars seg-
ist Erlingi helst fljúga í hug vísa sem
hagyrðingurinn Egill Jónasson á
Húsavík kvað eitt sinn á hörðu vori:
Fénaðurinn fer úr hor
- fölna strá og brotna greinar.
Þakki drottni þetta vor,
þeir sem skilja hvað hann meinar.
Ferðamenn tregari
til að láta sjá sig
þegar sólina vantar
Morgunblaðið/RAX
Dettifoss Erlendir ferðamenn.
Kalskemmdir eru víða miklar í túnum norðan-
og austanlands og úthagi auk þess seinn til
að gróa. Bændur eru víða orðnir heylitlir enda
hefur gjafatími dregist á landinn. Slætti hefur
seinkað um allt að tvær vikur og ekki útlit fyr-
ir góðan heyfeng.
Á mörgum túnum hefur reynst erfitt að
laga skemmdir vegna bleytu, en þó kemur
fram á vef Búgarðs, ráðgjafarþjónustu í land-
búnaði á Norðausturlandi, að mörg hundruð
hektarar af túnum hafi verið unnir upp og sáð
í þá. Bændur eru hvattir til að
nýta allar slægjur og dæmi eru
um að fyrningum sé miðlað
á milli bæja. Að sögn Har-
alds Benediktssonar hefur
það alltaf bjargast þar sem hey
fer að skorta. Þótt útlit sé fyrir
áframhaldandi kulda allra næstu
daga er þó enn ekki útséð um að
vöxtur taki við sér ef tíðin skánar.
Mikið kal í túnum
og lítið eftir af heyi
BASL HJÁ BÆNDUM Í KULDATÍÐ