Morgunblaðið - 10.09.2011, Síða 28

28
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. SEPTEMBER 2011
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Forystumennog aðrirhelstu tals-
menn ríkisstjórn-
arinnar eru
óheppnir með
tímasetningar. Rétt þegar þeir
eru að setja af stað áróðurs-
herferðina um að hér sé allt á
uppleið og mikill árangur að
nást í atvinnu- og efnahags-
málum, birtir Hagstofan nýjar
tölur um þróun landsfram-
leiðslunnar og fleiri hag-
stærðir.
Forsætisráðherra var með
djarfar yfirlýsingar í skýrslu
sinni til Alþingis um efna-
hagsmál þegar þing kom sam-
an eftir sumarleyfi. Þar
fjallaði hún um spár um hag-
vöxt og taldi að ýmislegt benti
til að hagvöxtur þessa árs væri
vanmetinn.
Svo birti Hagstofan tölur
sínar og þá mátti sjá að ekki
væri aðeins um það að ræða að
samdráttur síðasta árs hefði
verið vanmetinn heldur einnig
að nær útilokað væri að spár
þessa árs gengju eftir.
Ekki kemur svo sem á óvart
að fullyrðingar forystumanna
ríkisstjórnarinnar stangist á
við staðreyndir, en það má þó
teljast nokkurt áhyggjuefni að
þeir hafi svo litla tilfinningu
fyrir því sem er að gerast í
hagkerfinu að þeir telji allt
vera á mikilli siglingu.
Það blóðugasta við þetta er
þó tvímælalaust að þetta þurfti
ekkert að fara svona. Ísland
stendur vel að vígi að því leyti
að hér er auðvelt að skapa
mikinn hagvöxt með því að
nýta auðlindir lands og sjávar
á skynsamlegan hátt. Sú ríkis-
stjórn sem nú situr hefur þá
stefnu að gera
hvorugt. Sjávar-
útvegurinn, sem
hefur verið sú
grein sem hvað
best hefur staðist
samdráttinn og skapar gríðar-
leg verðmæti, ekki síst vegna
skynsamlegs stjórnkerfis, hef-
ur mátt sæta ofsóknum af
hálfu ríkisstjórnarinnar.
Þeir sem vilja nýta auð-
lindir á landinu eða undir yfir-
borði þessi hafa einnig mátt
þola fjandskap ríkisstjórn-
arinnar, eins og glögglega má
sjá í umfjöllun um Magma-
málið svokallaða.
Í stað þess að auðvelda
fyrirtækjum að nýta auðlind-
irnar til að skapa störf og hag-
vöxt er fæti brugðið fyrir þau í
bakherbergjum ríkisstjórnar
hinnar gagnsæju stjórnsýslu.
Ísland hefur mikið af hæfu
starfsfólki, er með trausta inn-
viði og skilvirka stjórnsýslu –
eða var það að minnsta kosti
áður en núverandi stjórnvöld
komu að málum. Mat á póli-
tískri óvissu í ólíkum löndum
vann áður með Íslandi en vinn-
ur nú gegn því. Og Ísland er
með gjaldmiðil sem styður við
uppbyggingu og auðveldar
ferðina upp brekkuna ef
stjórnvöld legðu ekki steina í
þá götu.
Með náttúruauðlindum sín-
um er Ísland einstaklega vel
til þess fallið að ná sér hratt og
vel upp úr efnahagslægðinni.
Það eina sem vantar er stjórn-
völd sem þvælast ekki fyrir og
hafa skilning á því að atvinnu-
lífið þarf svigrúm og súrefni til
að dafna. En það vantar að
vísu mikið þegar þetta eina
vantar.
Ísland hefur nær allt
sem þarf til að bæta
efnahaginn hratt}
Það eina sem vantar
Einn af komm-issörum Evr-
ópusambandsins,
Þjóðverjinn Günt-
her Oettinger,
sem fer með orku-
mál, segir í viðtali
við Bild í gær að Grikkir þurfi
hjálp við að komast upp úr
forarvilpunni sem þeir hafi
komið sér í. Hann bætir raun-
ar um betur og segir að hug-
leiða verði að beita óhefð-
bundnum aðgerðum til að
hvetja grísk yfirvöld til dáða.
Þær hugmyndir hefðu verið
viðraðar að hafa fána þeirra
ríkja evrusvæðisins sem réðu
ekki við fjárlagahalla sinn í
hálfri stöng fyrir framan höf-
uðstöðvar ESB. „Vissulega
væri slíkt aðeins táknræn að-
gerð,“ segir kommissarinn,
„en hún myndi hafa mikinn
fælingarmátt“.
Hann bætir því við að önn-
ur aðgerð gæti
verið að senda
vandræðaríkjum
embættismenn
sem tækju yfir
þau störf „sem
augljóslega óhæfir
innlendir embættismenn hefðu
gegnt“. Þar sem grískum
embættismönnum hafi ber-
sýnilega mistekist að inn-
heimta skatta og að einka-
væða ríkiseignir telur
Oettinger eðlilegt að senda
sérfræðinga frá öðrum ESB-
ríkjum til að taka yfir þeirra
störf. „Hinir erlendu embætt-
ismenn gætu farið sínu fram
án þess að taka tillit til and-
stöðu eða vanhæfni,“ sagði
komissarinn við Bild. Enda
„þeir sem heimta hjálp frá
öðrum ríkjum í nafni sam-
stöðu hljóta að vera tilbúnir
til að fórna hagsmunatengdri
ábyrgð í ákveðinn tíma“.
Fyrirlitning komm-
issara ESB á smá-
ríkjum þess á sér
engin mörk }
Því ekki gapastokkinn?
F
ésbókin má eiga það að hún er at-
vinnuskapandi. Þess vegna ber að
þakka Mark Zuckerberg og fé-
lögum fyrir uppfinninguna, ekki
síður en manninum sem fann upp
ættarmótið.
Tökum uppdiktað dæmi varðandi sam-
skiptavefinn vinsæla. Segjum sem svo að gam-
all félagi úr menntaskóla skelli bekkjarmynd
frá því í den á fésbókina, til dæmis frá því dag-
inn sem árgangurinn dimitteraði.
„Glæsilegur hópur!!!“ skrifar einn úr bekkn-
um nokkrum mínútum síðar og þrír gefa til
kynna að þeir kunni að meta viðbrögðin, með
því að ýta á „like“ augabragði eftir að fyrstu
ummælin voru rituð.
„Lítið breyst sýnist mér!!“ bætir ein stúlkn-
anna úr bekknum við.
Tveir kunna að meta það; tvö læk.
Næst tjáir sig einn sem þótti sopinn góður:
„Djöfull sem ég man ekki eftir þessum degi, frekar en
mörgum öðrum í [skólanum]. Samt … rámar mig í eitt-
hvað en ég veit ekki hvað.“
Eitt læk og: „Hmmm I wonder why!“
Aftur eitt læk, líklega frá þeim sem lítið mundi.
Þá spyr önnur skólasystir sem bersýnilega hefur rýnt
í bekkjarmyndina: „Hvað er Jón Jónsson að gera í gervi
Páls Pálssonar!!!!!!!“
(Hægt er að merkja hverjir eru á myndinni og mestar
líkur á því að sá sem það gerði hafi farið mannavillt;
kannski orðinn svo gleyminn að hann man ekki með
hverjum hann var í bekk. Ef til vill mætti hann
svo illa í skólann á þessum árum að hann var
aldrei viss. Ekki man ég það …)
„Úpss. Mig minnti að Jón hefði verið
stærri … (?)“ segir einn drengurinn og annar
svarar að bragði: „Hann situr, þess vegna virk-
ar hann minni en ég ;-)“
Loksins gerir ein stúlknanna tilraun til að
gleðja alla gamlingjana á einu bretti:
„Ég hef nú bara ekki séð fallegri útskrift-
arhóp hm …“
Samt engin læk á það. Kannski eru allir
sofnaðir, klukkan er langt gengin í átta.
„Haha, já við erum nú sakleysisleg :). Ég
verð nú alveg að viðurkenna að þessi dagur er í
dálítilli þoku og var ég smástund að leita að
sjálfri mér á myndinni :)“ smellir svo ein telpn-
anna, blómarós utan úr sveit, á vefinn.
Og einn sem býr langt í burtu, og var líklega með hug-
ann einhvers staðar langt í burtu á sínum tíma, er síð-
astur:
„Ég er þarna greinilega en ég man ekkert eftir þessari
töku … rámar þó í að hafa bambast um bæinn á hey-
vagni, getur það verið? Það glittir í traktor þarna á bak-
við … Zetor?“
Við blasir að sú litla ákvörðun bekkjarbróður að setja
ljósmynd á vefinn dró svo mikið úr afköstum sumra úr
hópnum að eitt starf að minnsta kosti hefur orðið til eða
einhverjir fengið nokkra tíma í næturvinnu. Best að nota
helgina í að kíkja á myndasafnið og atvinnuleysið verður
jafnvel úr sögunni fyrir jól. skapti@mbl.is
Skapti
Hallgrímsson
Pistill
Atvinnuskapandi skrif
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Sigrún Rósa Björnsdóttir
sigrunrosa@mbl.is
Í
slenska ríkinu, sveit-
arfélögum og félögum í
þeirra eigu er í dag heimilt
að leigja út nýtingarrétt á
auðlindum í jörðu til að há-
marki 65 ára samkvæmt auðlindalög-
um og núgildandi vatnalögum. Þar er
áskilið að handhafi nýtingarréttarins
eigi rétt á viðræðum um framleng-
ingu leiguréttarins að helmingi leigu-
tímans liðnum.
Í öllu uppnáminu sem varð í
kringum kaup Magma Energy Swe-
den A.B. á HS Orku kom fram það
sjónarmið að nýtingarrétturinn væri
leigður til of langs tíma og því bæri að
stytta hann.
Dagaði uppi í nefnd
Í apríl síðastliðnum lagði iðn-
aðarráðherra, Katrín Júlíusdóttir
fram frumvarp til breytinga á vatna-
lögum og auðlindalögum, þar sem
lagt var til að leyfi til nýtingarréttar
yrði stytt og var m.a. vísað til skýrslu
um fyrirkomulag varðandi leigu á
vatns- og jarðhitaréttindum í eigu ís-
lenska ríkisins og stýrihóps um heild-
stæða orkustefnu varðandi þau sjón-
armið er leggja skyldi til grundvallar.
Nýtingarleyfi vatns yrði stytt úr 65
árum niður í 40 ár. Nýtingarleyfi
jarðhita yrði að sama skapi stytt nið-
ur í 30 ár í stað 65 ára áður. Var mis-
munandi nýtingartími skýrður í at-
hugasemdum með frumvarpinu
þannig að minni þekking væri til um
nýtingu jarðvarma og leyfið því háð
meiri óvissu. Einnig væri afskrifta-
tími jarðvarmavirkjana styttri.
Ákvæðum um framlengingu nýting-
arréttar skyldi breytt þannig að
heimilt væri að óska eftir framleng-
ingu, allt til þess að tvö ár væru í að
samningurinn rynni út. Hámarkstími
framlengingar yrði 20 ár. Frum-
varpið dagaði uppi í iðnaðarnefnd
vegna andstöðu.
Bæta gömlu vatnalögin
Reglan um 65 árin og bann við
sölu auðlinda í opinberri eigu kom inn
árið 2008 með breytingu á auðlinda-
lögum og núgildandi vatnalögum sem
eru frá árinu 1923. Ný vatnalög voru
samþykkt árið 2006 og áttu að koma í
stað vatnalaga frá 1923. Gildistöku
þeirra hefur a.m.k. þrívegis verið
frestað og rennur nýjasti fresturinn
út nú 1. október. Þau lög verða hins
vegar felld niður, nái frumvarp til
breytinga á núgildandi vatnalögum
frá 1923 fram að ganga á Alþingi.
Iðnaðarráðherra lagði í mars
fram frumvarp til breytinga á vatna-
lögum frá 1923 en því var vísað til iðn-
aðarnefndar í apríl. Í athugasemdum
með frumvarpinu kemur fram að
ágreiningur hafi verið um hvað hafi
átt að leggja til grundvallar í um-
ræðunni um vatn, nýtingu þess og
réttindi. Flutningsmenn frumvarps
til nýrri vatnalaga frá 2006 hafi lagt
áherslu á að einkaréttarleg sjón-
armið hefðu styrkst síðustu áratug-
ina. Andstæðingar þess teldu hins
vegar að þróunin væri í þá átt að
styrkja almannarétt og vatn væri tal-
ið mannréttindi sem væru í sameign.
Í áliti iðnaðarnefndar er fjallað
um ráðstöfunarheimildir opinberra
aðila og kemur fram að ekki sé kveðið
á um til hversu langs tíma opinberum
aðilum er heimilt að veita tímabund-
inn afnotarétt til umráða og hagnýt-
ingar á vatni. Núgildandi lög kveði
á um 65 ár. Er lagt til að sá ára-
fjöldi haldi sér og sé ákvæði þar
um bætt við frumvarpið,
þar sem frumvarp um
styttri nýtingartíma
hafi ekki náð fram.
Frumvarpið er
nú til umræðu á Al-
þingi.
Þarf nýtt frumvarp
ef stytta á leigutíma
Krýsuvík Jarðhitinn er ekki aðeins til orkuvinnslu. Það er mögnuð upplifun
fyrir skynfærin að ganga yfir hvítslæðótt brennisteinskennt landslagið.
„Það voru það mikil andmæli í
umsögnum. Við tókum þetta
nokkrum sinnum til umræðu og
mitt mat var að það væri ekki
meirihluti í nefndinni til að taka
þetta út,“segir Kristján Möller,
formaður iðnaðarnefndar og
þingmaður Samfylkingar, en
frumvarp um styttingu leigu-
tíma á nýtingarrétti auðlinda
dagaði uppi hjá nefndinni í vor.
Norðurál, Samál, Landsvirkjun
og HS Orka voru meðal þeirra
aðila sem mótmæltu styttum
nýtingarleyfistíma.
„Við ræddum það. Við
fengum umsagnir. Við
fengum gesti og þetta
fékk bara mikil andmæli,“
segir Kristján. Mikill
meirihluti nefndarinnar
hafi verið andvíg-
ur þessu. Það sé
þá ríkisstjórnar
að ákveða hvað
hún vill gera á
nýju þingi.
Styttingu
andmælt
NÝTINGARRÉTTUR
Kristján
Möller