Morgunblaðið - 10.09.2011, Blaðsíða 29

29
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. SEPTEMBER 2011
Gerðarlegir gleðimenn Spaugstofumennirnir Örn Árnason, Sigurður Sigurjónsson, Karl Ágúst Úlfsson og Pálmi Gestsson voru í sólskinsskapi og fóru létt með að bera sófann á Bankastrætinu.
Eggert
Ný skipulagstillaga Landspít-
ala hefur nú verið kynnt og sýn-
ist sitt hverjum og ekki er laust
við að sundurlyndisfjandinn leiki
lausum hala. Með þeim breyttu
byggingaráformum, sem fyrir
liggja, mun afleit aðstaða sjúk-
linga og sérhæfðustu lækninga á
Íslandi vonandi færast í nútíma-
horf og talið er að veruleg hag-
ræðing náist vegna samlegð-
aráhrifa. Þótt ég styðji eindregið
byggingu nýs spítala ætla ég þó í þessari
grein að benda á annan staðsetningarvalkost
á lóð gamla Landspítalans, sem ég tel að
kunni að vera enn hagstæðari og falla betur
að annarri byggð heldur en sú staðsetning-
artillaga, sem unnið er eftir á neðri lóð
sjúkrahússins.
Forsaga og staðsetningarákvörðun
Landspítali er endastöð sérhæfðustu lækn-
inga á Íslandi og aðalkennslusjúkrahús
landsins. Þótt rekstur Landspítala hafi verið
sameinaður árið 2000 og álag og umfang
starfsins hafi aukist árlega starfar sjúkra-
húsið í gömlu, óhentugu, þröngu og bók-
staflega sjúklingafjandsamlegu húsnæði, sem
dreift er um Reykjavík. Það var ljóst frá upp-
hafi, að ef sameining sjúkrahúsanna ætti að
skila fullum árangri, faglega og rekstrarlega,
þá yrði að koma sem mestri bráðastarfsemi,
þ.e. flestöllum sérgreinum lækninga, sem
fyrst í eitt hús. Það er ógerningur í núver-
andi húsnæði.
Í grein í Morgunblaðinu 29. mars 2001
gerði ég að tillögu minni að strax yrði hafist
handa við byggingu „bráðaþjónustuhúss án
legudeilda, sem byggðar yrðu síðar“ á efri
hluta lóðar gamla Landspítalans. Tillagan
hlaut ekki undirtektir stjórnenda, sem not-
uðu næstu misserin til þess að vinna miklu
stærri nýbyggingu fylgis og til þess að skoða
framtíðarstaðsetningu sjúkrahússins á öllu
Reykjavíkursvæðinu. Árið 2002 ákváðu
stjórnvöld, að framtíðaruppbygging samein-
aðs Landspítala yrði á lóðinni „við Hring-
braut“, þ.e. milli Barónsstígs, Eiríksgötu og
Hringbrautar. Sú ákvörðun byggðist m.a. á
þeirri staðreynd, að á Hringbrautarlóð væri
þá þegar miklu meira nýtanlegt bygg-
ingamagn (um 60.000 fermetrar, 67%) heldur
en á lóðinni í Fossvogi (um 30.000 fermetrar,
33%). Einnig var tekið tillit til staðsetningar
kennsluspítalans í nálægð við Háskólann og
flugvöllinn, nýr barnaspítali hafði verið reist-
ur við Barónsstíg og uppbyggingarsjónarmið
í miðborg Reykjavíkur vógu nokkuð.
Vorið 2006 var svo kynnt tillaga um að
byggja upp frá grunni nýtt risastórt (um
135.000 fermetra) kennslu-
sjúkrahús neðan gamla Land-
spítalans á stækkaðri „Hring-
brautarlóð“, sem fól m.a. í sér
flutning Hringbrautar í suður
skv. nýju deiliskipulagi. Óskað
var eftir athugasemdum við
deiliskipulagið. Að áliti und-
irritaðs vék þetta deiliskipulag
einni aðalforsendu ákvörðunar
um staðsetningu Landspítala í
miðbænum til hliðar því sú til-
laga gerði ráð fyrir tiltölulega
litlum notum af eldri bygg-
ingum á efri hluta lóðarinnar á
Hringbraut. Gerði ég þá aftur tillögu um
minni og að mínu mati hagsýnni stækkun
spítalans með aðaláherslu á byggingu bráða-
þjónustuhúss á efri (þ.e. núverandi) hluta
lóðarinnar í fyrsta áfanga. Kynnti ég hug-
myndina á fundum og birti ég um hana grein
í Morgunblaðinu 2. júní 2006. Þessi tillaga
var lík gamalli tillögu White arkitekta um
áratug fyrr. Aftur hlaut tillagan engar und-
irtektir stjórnenda. En eitthvað stóð stór-
byggingin í æðstu ráðamönnum og í ljósi
efnahagsaðstæðna haustið 2008 frestaði Al-
þingi svo nýbyggingunni við setningu fjár-
laga.
Bráðaþjónustuhús við Hringbraut
Eftir að hafa metið stöðuna og kynnt sér
fyrri tillögur, þ.á m. tillögur undirritaðs,
gerði Hulda Gunnlaugsdóttir þáverandi for-
stjóri Landspítala, snemma árs 2009 í sam-
vinnu við norska arkitekta formlega tillögu
um byggingu bráðaþjónustuhúss, þ.e. um
66.000 fermetra nýbyggingu á neðri hluta
Hringbrautarlóðar í stað þeirrar 135.000 fm
byggingar sem áður var fyrirhuguð á sama
stað. Það er þessi tillaga, sem er í hönnun
sem fyrsti áfangi hins nýja skipulags, sem
kynnt hefur verið. Bráðaþjónustuhúsið við
Hringbraut verður hjarta hins nýja sjúkra-
húss, þ.e. bráðamóttaka, röntgendeildir,
skurðstofur, gjörgæsludeildir og rann-
sóknastofur og einnig nýjar legudeildir. Ólíkt
tillögu minni gerir „norska tillagan“ ráð fyrir
því, að bráðaþjónustuhúsið verði byggt á reit
rétt sunnan við gamla spítalann en neðar í
brekkunni. Tillagan leysir brýnasta vanda
sjúkrahússins næstu árin og tryggir faglega
sameiningu stórs hluta bráðastarfseminnar í
eitt nútímalegt hús. En ásýnd spítalans og
Reykjavíkur breytist mikið verði neðri hluti
lóðarinnar valinn – og nýting gömlu húsanna
verður e.t.v. ekki jafngóð og ef efri lóðin væri
valin.
Er annar valkostur á Hringbrautarlóð?
Þótt ég styðji eindregið áform um bygg-
ingu bráðaþjónustuhúss sem allra fyrst leyfi
ég mér í þessari grein að ítreka staðsetning-
armöguleika bráðaþjónustuhússins á efri
hluta lóðarinnar (sjá mynd). Staðsetning á
nýbyggingum efri hluta lóðarinnar myndi
hugsanlega leysa mesta húsnæðisvandann
miklu fyrr en norska tillagan. Á efri lóðinni
má nefnilega byggja sjúkrahúsið upp í
smærri áföngum sem komast strax í gagnið
með áherslu á bráðastarfsemi í fyrsta áfanga,
þ.e. annaðhvort við Barónsstíg þar sem
„Kringlan“ er núna eða við Eiríksgötu í
framhaldi af W-væng. Með staðsetningu
húsanna á efri lóðinni skapast strax styttri
og betri innanhússtengingar við núverandi
húsnæði, t.d. geðdeild og barnadeildir. M.ö.o.
nýtast eldri byggingar miklu betur næstu ár-
in, sem gæti verið skynsamlegt í brimróti
skuldadaga Íslendinga. Stækka mætti K-
byggingu sem rannsóknastofubyggingu en
stækkun er fullhönnuð og með bygging-
arleyfi. Eins fljótt og auðið er mætti svo
byggja nýjar byggingar og tengibyggingar á
efri hluta lóðarinnar (þar sem gamli Hjúkr-
unarskólinn stendur nú og í suðurátt) eða þar
sem gamli blóðbankinn og líffærameina-
fræðin er nú. Staðsetning spítalans við Ei-
ríksgötu hefði einnig mun minni áhrif á
ásýnd spítalans í heild, Skólavörðuholtsins og
Þingholtanna heldur en bygging neðan
gamla spítalans en það hlýtur að skipta borg-
arbúa máli.
Lokaorð
Bygging þjóðarsjúkrahúss er verkefni,
sem skilur eftir sig risaspor til framtíðar.
Byggingin er nauðsynleg en deila má um
staðsetninguna en þó ekki út í það óend-
anlega. Undirritaður styður nýbyggingu
sjúkrahúss en ítrekar skoðun tillögu þess
efnis að staðsetja mætti hjarta sjúkrahússins
á efri lóð Landspítalans milli Barónsstígs og
Eiríksgötu en ekki neðar á lóðinni við Hring-
braut eins og núverandi tillögur ganga út á.
Með því myndi gamla Hringbrautin og sjón-
línur frá 1930 til gamla spítalans haldast lítt
breyttar. Mikilvægt er þó að tillaga sem
þessi leiði ekki til seinkunar bygging-
aráforma. Því þurfa skipulagsyfirvöld
Reykjavíkurborgar að taka af skarið hið
fyrsta þannig að hagkvæmnis- og ásýnd-
arsjónarmiðum sé mætt.
Eftir Pál Torfa
Önundarsson
»… fjalla um tvo staðsetn-
ingarvalkosti á lóð gamla
Landspítalans, sem ég tel að
kunni að vera enn hagkvæm-
ari og falla betur að annarri
byggð í Skólavörðuholtinu
heldur en sú staðsetning-
artillaga, sem unnið er eftir.
Páll Torfi Önundarson
Nýr Landspítali við Barónsstíg
og Eiríksgötu í stað Hringbrautar?
Hugsanleg staðsetning nýbygginga LSH á efri lóðinni við Barónstíg og Eiríksgötu.
Höfundur er yfirlæknir blóðmeinafræðideildar
Landspítala og prófessor við læknadeild Háskóla
Íslands.