Morgunblaðið - 10.09.2011, Blaðsíða 33

UMRÆÐAN 33
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 10. SEPTEMBER 2011
Á fundi Jafnrétt-
isráðs Íslands hinn 7.
september sl. var
ákveðið að hætta að
veita árlega jafnrétt-
isviðurkenningu ráðs-
ins. Eftirleiðis skal
hún aðeins veitt annað
hvert ár. Jafnréttisvið-
urkenning ráðsins hef-
ur verið veitt ein-
staklingum,
fyrirtækjum, stofn-
unum, sveitarfélögum, hópum og
félagasamtökum sem á einn eða á
annan hátt hafa skarað fram úr eða
markað spor á sviði jafnréttismála.
Eftirtaldir hafa hlotið viðurkenn-
ingu Jafnréttisráðs:
2010 Guðrún Jónsdóttir, talskona
Stígamóta, 2009 Kvennalandsliðið í
knattspyrnu, 2008 Alcoa Fjarðaál,
2007 Menntaskólinn í Kópavogi,
2006 Sparisjóður Reykjavíkur og
nágrennis, SPRON, 2005 Háskóli
Íslands, 2004 Guðfríður Lilja Grét-
arsdóttir, 2003 Kvenréttindafélag
Íslands, 2002 Orkuveita Reykjavík-
ur, 2001 Verzlunarmannafélag
Reykjavíkur, 2000 Auður Eir Vil-
hjálmsdóttir, Bjarnfríður Leósdótt-
ir, Helga Kress, Ingibjörg Sólrún
Gísladóttir, Svava Jakobsdóttir,
Vigdís Finnbogadóttir, 1999 Eim-
skip, 1998 Reykjavíkurborg, 1997
Hjallastefnan Hafnarfirði – Mar-
grét Pála Ólafsdóttir, 1996 Íslenska
álfélagið, 1995 Stúdentaráð Há-
skóla Íslands, 1994 Hans Petersen,
1993 Íþróttasamband Íslands, 1992
Akureyrarbær.
Ekki voru allir sammála í Jafn-
réttisráði og greiddu þess vegna at-
kvæði á móti tillögunni, þar á meðal
sú er þetta ritar. Ákvörðunin er
mér mikil vonbrigði og
er bakslag í baráttunni
fyrir auknu jafnrétti í
landinu.
Vissulega hefur
Jafnréttisráði oft verið
vandi á höndum við
valið. Stundum hafa
tilnefningar verið lengi
að skila sér eða fáar
borist ráðinu. Þá hafa
ýmsir gagnrýnt litla
umfjöllun fjölmiðla um
þessa mikilvægu við-
urkenningu. Ef þetta
er staðan ætti það að
vera okkur hvatning um að gefa
þurfi í, í stað þess að leggja árar í
bát með þeim rökum að enginn hafi
áhuga eða sinni jafnréttismálum af
neinu viti. Það þarf auðvitað að efla
jafnréttisstarfið, breyta umgjörð
viðurkenningarinnar, auka fræðslu
og hvetja einstaklinga, fyrirtæki,
stofnanir, sveitarfélög, hópa og fé-
lagasamtök til þess að vinna eftir
jafnréttislögum, að bættu jafnrétti.
Gæta jafnréttissjónarmiða á öllum
sviðum samfélagsins, vinna að jöfn-
um áhrifum karla og kvenna við
ákvarðanatöku og stefnumótun og
gera bæði konum og körlum kleift
að samræma fjölskyldu og atvinnu-
líf. Árleg viðurkenning Jafnrétt-
isráðs hefur einmitt verið liður í því
að skapa ákveðna umfjöllun og vera
öðrum til eftirbreytni.
Því miður eru jafnréttismálin enn
að berjast fyrir tilveru sinni, jafnvel
þó að fyrstu lögin um jafna stöðu og
jafnan rétt karla og kvenna hafi
tekið gildi árið 1976 og fyrsta við-
urkenningin, til Akureyrarbæjar,
hafi verið veitt árið 1992 og ár hvert
síðan.
Til þess að vinna á móti þessari
ákvörðun vil ég hvetja Samtök at-
vinnulífsins til þess að efna til ár-
legar jafnréttisviðurkenningar SA,
en fulltrúi SA í Jafnréttisráði var
einn þeirra sem greiddi atkvæði á
móti tillögunni og taldi að við-
urkenningin ætti að fara fram ár-
lega.
Bakslag hjá Jafnréttisráði
Eftir Unu Maríu
Óskarsdóttur » Ákvörðunin er mér
mikil vonbrigði og er
bakslag í baráttunni fyr-
ir auknu jafnrétti í land-
inu.
Una María
Óskarsdóttir
Höfundur varaforseti Kvenfélaga-
sambands Íslands og fulltrúi þess í
Jafnréttisráði.
Hjá flestum vinn-
andi stéttum telst það
til sjálfsagðra mann-
réttinda að hafa verk-
fallsrétt. Verkfalls-
rétturinn er
þvingunarúrræði hins
vinnandi manns til að
knýja á um mann-
sæmandi laun fyrir
sína vinnu. Sumum
tekst betur upp en
öðrum því hinn vinnandi maður er
misjafnlega áríðandi. Það er t.d.
þannig með flugumferðarstjóra,
sem hafa verkfallsrétt, að þeim
virðist hafa tekist ágætlega upp
með að tryggja sinni stétt mann-
sæmandi laun. Það er nefnilega svo
að ef þeir fara í verkfall þá hefur
það gríðarleg áhrif á svo margt hér
á landi. Svo eru það tollverðir, sem
hafa ekki verkfallsrétt. En ef þeir
hefðu hann þá hefði það svipuð
áhrif og hjá flugumferðarstjórum.
Munurinn á launum þeirra er hins
vegar umtalsverður og við tollverði
er ekki rætt fyrr en seint og um
síðir, annað en með flugumferð-
arstjórana.
Þá eru það flugmenn. Þeir eru
með verkfallsrétt og ef þeir færu í
verkfall þá hefði það svipuð áhrif og
með flugumferðarstjórana. Þeir eru
með ágætis laun og við þá er rætt
um kjarasamninga, fljótt og örugg-
lega. Svo eru það stýrimenn hjá
Landhelgisgæslunni. Þeir eru hluti
af löggæslunni og viðbragðsaðilum
þegar eitthvað bjátar á, hafa ekki
verkfallsrétt og þeir hafa verið með
lausan kjarasamning í rúm 2 ár.
Stýrimenn hjá Landhelgisgæslunni
eru stétt manna sem eru mjög mik-
ilvægir. Þeir tilheyra áhöfnum
skipa og flugflota gæslunnar, það er
lífsspursmál að þeir séu til staðar
og eiga þeir rétt á því að komið sé
fram við þá af sanngirni og virð-
ingu.
Það er því nokkuð ljóst að verk-
fallsrétturinn er öflugt tæki fyrir þá
sem hafa hann. Verkfallsrétturinn
virðist tryggja stéttum ákveðinn
forgang að samningaborði og oftar
en ekki betri kjör. Ég er lög-
reglumaður og við höfum ekki verk-
fallsrétt, við höfum verið með laus-
an kjarasamning á níunda mánuð
og eigum nú mál fyrir gerðardómi
eftir að hafa staðið í árangurs-
lausum viðræðum við samn-
inganefnd ríkisins. Síðast þegar við
vorum með lausan samning þá
færðum við fjármálaráðherra „af-
mælistertu“ þegar árið var liðið, án
þess að við næðum samningum.
Skv. lögum um stéttarfélög og
vinnudeilur skulu samningsaðilar
gera viðræðuáætlun í síðasta lagi 10
vikum áður en gildandi
kjarasamingur er laus.
Slík viðræðuáætlun er
lögbundin en er ekki
fyrirhafnarinnar virði,
fyrir stéttir sem ekki
hafa verkfallsrétt. Slík
áætlun er samkomulag
milli aðila um hvernig
skuli staðið að samn-
ingaviðræðum. Það er
yfirleitt það fyrsta sem
ekki er staðið við, þá
oftast af hendi samn-
inganefndar launagreiðandans, eins
og í okkar tilfelli, samninganefndar
ríkisins. Það eru engin viðurlög við
því að standa ekki við slíka samn-
inga og í raun er það stór sparn-
aður fyrir ríkið að ekkert gerist,
eins lengi og hægt er. Og ekki er
pressan fyrir hendi, engin þving-
unarúrræði, ekki verkfallsréttur.
Þegar loksins er samið þá er ekki
nein afturvirkni, ríkið hefur nefni-
lega ákveðið að samningar gildi að-
eins frá síðustu mánaðamótum frá
undirritun kjarasamninga.
Nokkrar stéttir búa við það að í
heild sinni mega þeirra félagsmenn
ekki fara í verkfall. Síðan eru til að-
ilar, bæði hjá ríki og bæ, innan
stéttarfélaga með verkfallsrétt, sem
lenda á lista yfir starfsmenn sem
ekki mega fara í verkfall. Sá listi er
um margt forvitnilegur og var síð-
ast gefin út af fjármálaráðuneytinu
15. janúar 2010.
Varðandi þær stéttir sem í heild
sinni mega ekki fara í verkfall þá
veltir maður því fyrir sér hvort það
sé ósanngjörn krafa að það sé
hreinlega bundið í lög að þeirra
kjarasamningar verði afturvirkir,
að þeim tíma þegar eldri samningur
rann út. Að þær fái einhvers konar
áfangahækkanir frá þeim tíma þeg-
ar farið er að semja við þær stéttir
sem beita verkfallsboðun. Það verði
því ekki hluti af sparnaðar-
aðgerðum ríkisins að ræða ekki við
þær stéttir fyrr en seint og um síð-
ir.
Rétt er að vekja athygli á skrif-
um Snorra Magnússonar, formanns
Landssambands lögreglumanna, á
vef LL, www.logreglumenn.is, þar
sem hann skrifar um verkfallsrétt-
inn og vanvirðingu ríkisvaldsins.
Verkfallsréttur
telst til mannrétt-
inda, hjá sumum
Eftir Guðmund
Fylkisson
Guðmundur Fylkisson
» Þær stéttir sem ekki
hafa verkfallsrétt
búa við það að við þær
er ekki rætt, fyrr en
seint og um síðir og þá
bótalaust.
Höfundur er aðalvarðstjóri á Fjar-
skiptamiðstöð ríkislögreglustjóra
www.gisting.dk
499 20 40 (Íslenskur sími) 32 55 20 44 (Danskur sími)
Ódýr og góð gisting
í hjarta Kaupmannahafnar
ÍS
L
E
N
S
K
A
/S
IA
.I
S
/I
C
E
56
20
2
09
/1
1
* Innifalið: Flug með Icelandair ásamt flugvallarsköttum, gisting í tvíbýli á Hótel Absalon í 3 nætur með morgunverði, akstur til/frá flugvelli og á hótel ásamt
öllum öðrum akstri, skoðunarferð um gamla bæinn með Sigrúnu Gísladóttur, 1 aðgöngumiði í Tívolí , „julefrokost” á Kronborg og sigling um síkin með
Jazzbandi Michael Böving.
KAUPMANNAHÖFN
AÐVENTUFERÐIR
FYRIR ELDRI BORGARA
VERÐ 99.900 KR.*
Á MANN Í TVÍBÝLI
(AUKAGJALD FYRIR
EINBÝLI: 13.400 KR.)
Við ætlum að komast í sannkallaða danska
jólastemningu í aðventuferð eldri borgara til
Kaupmannahafnar 27. til 30. nóvember.
Icelandair skipuleggur ferðina í samstarfi við
Landssamband eldri borgara, Emil Guðmunds-
son og Hótelbókanir í Kaupmannahöfn. Þetta
verða fjórir indælir dagar þar sem við skoðum
okkur um í borginni og upplifum eitt og annað
skemmtilegt undir fararstjórn Emils
Guðmundssonar.
+ Bókanir á www.icelandair.is/hopar (númer
hópsins er 1344) og nánari upplýsingar hjá
hópadeild Icelandair í síma 50 50 406 eða
með því að senda tölvupóst á
hopar@icelandair.is
+ Athugið að félögum Vildarklúbbs Icelandair
stendur til boða að nota 15.000 Vildarpunkta
sem 10.000 kr greiðslu upp í pakkaferð.