Svart á hvítu - 01.01.1979, Page 24

Bernard Malamud
Svartholið
Þýðendur:
Einar Kárason
Pétur Örn Björnsson
Nokkur oró
Nú á síðustu árum hefur vaknað mikill áhugi á
amerískum nútímaskáldsögum, sérstaklega meðal
ungs fólks. Ástæðurnar eru sjálfsagt ýmsar, unn-
endur nútímabókmennta sem gefa sér einhvern
tíma til lesturs eru fljótir að fullnýta innlenda fram-
leiðslu og lítið er þýtt. Flestir eru hins vegar læsir á
ensku og mikið úrval af bókum á því tungumáli til i
bókaverslunum fyrir lítið verð. Síðan hafa þeir
amerísku orðið vinsælastir af eftirstríðsárahöfund-
um enda hefur merki skáldsögunnar ísamtímanum
helst verið haldið á lofti af þeim. I Evrópu virðast
hinar formalísku vangaveltur um skáldsöguna sem
einkenndu umræðuna þar hafa lamað starf rithöf-
unda á síðustu árum og áratugum og dregið úr
þeim mátt. Hins vegar hefur hinn fjölbreytti flokkur
rithöfunda í Ameríku náð miklum vinsældum, jafn-
vel svo að hér uppi á klakanum eru stórir hópar
ungs fólks sem helst sækja andlegt viðurværi til
þeirra auk rokktónlistarinnar. Höfundar einsog
Kurt Vonnegut, Jerzy Kosinski, William Burroughs,
John Updike og fjölmargir fleiri hafa verið teknir í
tölu spámanna. Það er mitt álit og annarra að-
standenda þessa timarits að rétt sé að gefa þess-
um litteratúr og þeim áhuga sem hann hefur vakið
mikinn gaum með greinum og kynningum um
þessa höfunda og sýnishornum af verkum þeirra. i
nýlegu hefti Tímarits Máls og menningar var yfir-
litsgrein eftir Sigurð A. Magnússon um bandaríska
sagnaritun eftir stríð og var hún fróðleg svo langt
sem hún náði þó hún væri lítið ýtarlegri en síma-
skráin.
í öðru tölublaði Svarts á hvítu var pistill eftir
William Burroughs en hann tilheyrir beat-kynslóð-
Þegar Tommi var tuttuguogníu var líf hans
hundleiðinlegt þó hann forðaðist aö hugsa út í þaó.
Það var ekki þara Rósa eða sjoppan sem þau ráku
fyrir smáaurahagnað eöa hinir óþolandi löngu
klukkutímar eða endalaus munnræpan viö að af-
greiða sælgæti, sígarettur og kók, heldur þessi
gubbupestartilfinning aö vera flæktur í gömlum
mistökum. Sum þessi mistök hafði hann jafnvel
gert áður en Rósa breytti Tona í Tomma. Þegar
inni svokölluðu, en það er grúppa höfunda sem
starfaði mest á 6. áratugnum og hafði mest áhrif á
þeim 7. Auk Burroughs voru þar frægastir Allen
Ginsberg og Jack Kerouac. Þessi hópur hefur
vakið vaxandi áhuga hér á landi og mun birtast um
hann grein í næsta hefti þessa tímarits.
Höfundur þessarar sögu er Bernard Malamud.
Hún er úr smásagnasafninu THE MAGIC BARREL
(1959). Malamud er gyðingur einsog margir þess-
ara amerísku höfunda, m. a. Saul Bellow en Mala-
mud á mikið skylt með honum sem höfundur.
Frægustu sögur Malamud eru THE ASSISTANT
(1957), A NEW LIFE (1961), THE FIXER (1966) og
síðast en ekki síst THE TENANTS sem kom út 1971
og hefur náð miklum vinsældum. Fyrir þessar sög-
ur og fleiri hefur hann fengið rekka af verðlaunum,
höfði það til einhverra. Malamud er fæddur i New
York og hefur lengst af búið þar, m. a. í Harlem.
Viðfangsefni bóka hans er mannlífið í þessu ver-
aldarundri samtímans, stórborginni. En meðan
Bellow fjallar meira um velklædda viðskiptamenn,
kaupmenn og fræóimenn sem tala settlegt mál, og
hefur eflaust átt drjúgan þátt í því að hann fékk
nóbelinn, er Malamud meira í skúmaskotunum,
bakhúsum og fátækrahverfum. Það er eyðilegt Ijós
íglugga ístórri gamalli leigublokk sem á að fara að
rifa, hvað skyldi vera að gerast þar? Hvað segja
smákaupmenn í Harlem? Eða bakarar og pressarar
í kjöllurum hliðargatna? Eða svertingjar, gyðingar
og innflytjendur? I þessari sögu gægjumst við bak-
við búðarborðið í sælgætissjoppuholu í fátækra-
hverfi og kynnumst fólkinu sem afgreiðir:
— ek.
hann hét Toni var hann krakki sem átti sér marga
drauma og framtíðaráform, sérstaklega þó um að
koma sér út úr þessu mannmarga leigublokka-
hverfi með emjandi krakkaskríl og bjánalegri fá-
tækt. En allt hafði klúðrast fyrir honum áóur en
hann gat farið. Þegar hann var sextán hætti hann í
iónskólanum þar sem þeir voru að gera hann að
skósmiði og slóst í hóp gæjanna á háu hælunum og
með gráu hattana. Þeir höfðu nægan frítíma og nóg
22
SVART Á HVlTU