Svart á hvítu - 01.01.1979, Blaðsíða 49

Þess vegna er hægt aö halda því
fram aö Hollywood myndirnar
séu áhrifaríkustu kvikmyndir
sem framleiddar séu frá pólitísku
sjónarmiði því þær halda fólkinu
frá afskiptum af stjórnmálum.
Einnig er hægt aö halda því fram
að þær vísi veginn til félagslegs
réttlætis vegna þess aö þær
sýna svo vel muninn milli ríkra
og fátækra. I rauninni er erfitt aö
mæla pólitísk áhrif kvikmynda
því þau fara eftir félagslegum
aöstæöum á hverjum staö. Kvik-
mynd sem á einu svæöi hefur
róttæk áhrif hefur íhaldssöm á-
hrif á ööru svæöi. Þetta er ein-
mitt ástæöan fyrir þeirri hug-
myndastöólun í bandarískum
kvikmyndum sem dreift er um
víöa veröld. Viljinn til þjóöfé-
lagslegra breytinga er þó stund-
um gerður aö viðfangsefni í
kvikmynd til þess aö græöa á
því. Þess er þá vandlega gætt að
vitundin nái ekki því marki að
viljinn til róttækra samfélags-
breytinga vakni. Þannig er
möguleikinn til aö vekja vitund
fólks meö kvikmyndum tak-
markaður vegna hagsmuna ríkj-
andi stétta. Af þessum ástæðum
eru pólitík, félagsleg og andleg
málefni líðandi stundar færö í
sögulegan búning þar sem þau
eru síður brennandi. Kvikmynd-
irnar eru jafnvel látnar gerast á
þeim sviðum þjóöfélagsins sem
áhorfendur hafa ekkert beint
samband við. Erfiöleikar áhorf-
enda viö aö þekkja sjálfan sig í
persónum kvikmyndanna eru
enn meiri í Ijósi þess aö almenn
vandamál eru sýnd sem undan-
tekningar sem tilheyra fólki sem
lifir fyrir utan samfélagiö. Einnig
er lausn vandans oft fölsuð á
þann hátt aö lausnin er ávallt í
samræmi viö ríkjandi hugmynd-
ir.
Siðfræði
kvikmynda
Til að særa ekki þjóðernislegar
og trúarlegar tilfinningar, ríkj-
andi siöi og venjur ásamt stjórn-
málastefnum og til þess aö
komast hjá afskiptum utanaö-
komandi aöila af kvikmyndaión-
aöinum kom samsteypan sjálf
reglu á starfsemi sína. 1922 var
stofnaó samband kvikmynda-
framleiöenda og dreifingaraðila
,,Motion Picture Producers and
Distributors Association" undir
stjórn Will Hays. Auk hags-
munamála önnuðust samtökin
siöfræðilegu hliö framleiöslunn-
ar. Eins konar skjal var samió
sem nefnt var framleiöslukvóti,
en þar stóö hvaó mætti og hvaö
ekki. Þrjár höfuðreglurnar hljóð-
uðu þannig: 1. Ekki skulu geröar
kvikmyndir sem gætu minnkað
siöferöisþrek áhorfandans. 2.
Aðeins má sýna ,,heilbrigöa lifn-
aöarhætti1' og þess skal gætt aö
niðurlægja ekki stofnanir sam-
félagsins þ. e. a. s. fjölskylduna,
kirkju, valdhafa o. s. frv. 3.
Hvorki má niðurlægja lög sam-
félagsins né skapa samúö meö
lögbrjótum. Jafnvel þótt regl-
urnar gæfu tilefni til túlkana kom
í Ijós aó þær voru mjög sterkt
tæki til þess aö draga úr áhættu í
framleiðslu og sölu. Þennan
framleiðslukvóta var farið aö
nota skömmu eftir 1930.
Bæöi efnisval og vinnsla ým-
issa viðfangsefna aölagast
markaöinum hverju sinni. Þegar
Hollywood tók aö snúa sér í rík-
ara mæli aö suóurameríska
markaðinum eftir 1938 til þess
að bæta upp útflutningshallann í
Evrópu og Japan vegna síðari
heimsstyrjaldarinnar, birtust í
myndunum æruveröugir suöur-
amerískir borgarar og kaup-
sýslumenn sem gáfu bandarísk-
um kollegum sínum ekkert eftir
hvaö varöaöi siði og lifnaðar-
hætti. En áöur höföu suðurame-
ríkumenn veriö sýndir sem ófyr-
irleitnir glæpamenn. Kvikmynd-
um sem áttu aó gerast í þessum
heimshluta var þannig tryggö
sala. Á þessu tímabili urðu til
kvikmyndir eins og A Night in
Rio, Down Argentine Way, Salu-
dor Amigos o. fl.
Áróður skemmti-
kvikmynda
I þeim löndum þar sem fram-
leiðslan er ekki í höndum ríkisins
halda framleiðendur fram form-
úlunni aö kvikmynd sé jafnt og
skemmtun. Meö því koma þeir í
veg fyrir að kvikmyndin sé notuð
sem heimild um raunveruleikann
eöa sem hreinn pólitískur áróö-
ur. í þessu felst flótti frá raun-
veruleikanum sem kvikmynda-
framleiðsla á okkar tímum ber
keim af, þ. e. a. s. hin svokallaða
skemmtikvikmynd. Meövitaö
eöa ómeðvitað stuðlar hún að
því að festa ríkjandi þjóöskipu-
lag enn betur í sessi.
WM • *
i II

/ m
Hlutverk kvikmyndaeftirllts er að vernda
siðferðistilfinningar neytandans.
SVART Á HViTU
47