Birtingur - 01.12.1958, Blaðsíða 65

RITDÓMAR
I svörtum kufli
Þorsteinn Jónsson frá Hamri:
I svörtum kufli
Ásta Sigurðardóttir gerði kápu
Helgafell 1958
Ljóð Þorsteins Jónssonar frá Hamri eru
mótuð af nánum kynnum hans af gömlum
íslenskum skáldskap og jafnvel vísnagerð
þeirri sem kölluð er hagmælska.
Á hvers manns vörum sannar t. d. að
Þorsteinn er ágætlega hagmæltur, en vís-
an er ekkert meira en hagmælska. I vís-
unni er reyndar sannleikur fólginn en
yrkisefnið er orðið svo slitið af þrotlausri
rotkun að vísan er einskis virði, það er
ekkert gert til að sýna þennan sannleika í
nýju ljósi, á óvæntan hátt, þannig að
maður uppgötvi hann betur en nokkru
sinni fyrr. Sama er að segja um Haugbúi,
það fellur einnig dautt til jarðar vegna
þess að nútímamaður tjáir þá reynslu
sem þar kemur fram á annan hátt, lífið,
réttar að segja hlutirnir, hafa breyttst
síðan í fornöld og ég held að skáldskap-
urinn verði að þróast um leið og annað,
við getum ekki ort eins og gert var í forn-
öld, við lifum ekki í fornöldinni, táknin
verða að vera í samræmi við okkar eigin
reynslu. Þegar Þorsteinn talar um að lúð
sé fjöður, snertir það okkur ekki, af því
að við skrifum ekki leingur með fjöður,
við hefðum skilið það betur ef skáldið
hefði týnt pennanum sínum eða ritvél
þess verið í viðgerð.
Þetta eru helstu gallarnir sem mér finnst
vera á ljóðum Þorsteins og reyndar
margra annarra íslenskra skálda, þau
skynja ekki tímann, tóra einhvers staðar
afturí forneskju.
Kostir Þorsteins eru þeir að hann er
einlægur í sinni túlkun, ef til vill hefur
eitthvað komið í veg fyrir að hann kynnt-
ist nútímaskáldskap, sennilega einángrun
sveitarinnar. Ég er viss um að einlægni
hans mun hjálpa honum til að vinna sigra
í framtíðinni, einángrun getur ekki leing-
ur tafið þroska hans, hann er leitandi
skáld sem eingar kreddur geta bugað, það
getur ekkert bugað skáld sem er einlægt
í list sinni, aðeins tafið það, og grunur
minn er sá að næsta bók Þorsteins verði
fyllíng þess persónulega tóns sem bestu
ljóð þessarar bókar vitna um.
Samt veit ég dýpri læki
en sytrur þessar sem ég óð í kvöld,
segir hann á einum stað.
Jóhann Hjálmarsson
Þjóðvísur og þýðingar
Hermann Pálsson:
Þjóðvísur og þýðingar.
Heimskringla, 1958.
Kveðja heitir fyrsta kvæði þessarar bók-
ar. Höfundur er erlendis: „Nú haustar að
og fölnar dökkgræn fit. / Mig fýsir heim.
/ Ég vildi feginn fljúga þín á vit,“ og
heldur svo áfram þrem línum neðar: ,,en
Birtingur 68