Birtingur - 01.12.1958, Page 85

heimamanna. Galdrameistarar eins og
Segovia, — — eða Juillardkvartettinn,
Spivakovsky og Blöndal Bengtson. Aldrei
hef ég heyrt fallegar spilaða nútíma-
kammermúsik heldur en þegar þessi
kvartett með franska nafninu frá Banda-
ríkjunum spilaði eftir Webern, hinn
snjalla arftaka Schönbergs sem uppsker
ávextina svo ríkulega af byltingarstarfi
kennara síns og forverja. Túlkun fjór-
menninganna var svo hrein og djúp að
það lá við að þeir festu áheyrandann gjör-
samlega við þetta verk og mettuðu svo að
hann heyrði ekki næsta verk á efnis-
skránni, það var svo sterkt og fullkom-
legt sem þeir fluttu eftir Webern. Það var
svo mikil opinberun að heyra það.
Hvernig stendur á því að við fáum svo
sjaldan að heyra tónlist eftir meistara
nútímans? Margir hér virðast halda að
lokapúnkturinn í sköpunarsögu tónlistar-
innar hafi hrapað á blöðin við það að
Schumann hætti að heyra nema einn tón
í höfði sínu og var lokaður inni á spítala.
Síðan hafi engin tónlist orðið til. Það er
eins og þurfi sérstaka forherðingu til þess
að flytja tónverk eftir höfuðsnillinga ald-
arinnar okkar. Varðar okkur kannski ekki
um verk þeirra sem hafa vaxið upp í sama
heiminum og við, mótast af samskonar
veðrum og aldarfari, förum við helzt á
hljómleika til að flýja okkar eigin tíma inn
í hlýjuna af löngu liðnum tíma? Það er
að verða ógurlega mikið til af mönnum
sem eru að velta hver annars metum í
tækniþróuðu músikspili þar sem keppnin
er svo hörð milli virtúósanna að minnir
á nautabanana á Spáni sem verða að sýna
áhorfendum einhverja yfirnáttúrlega fimi
i hvert sinn, annars rignir yfir þá sess-
um, tómum flöskum og illyrðum og þeir
eru kapútt. Ungir menn rása fram til að
spila Beethoven af þeirri yfirgengilegu
tæknisnilli og kaldlyndi að menn gætu
haldið að herra Beethoven hafi verið far-
sæll tugþrautarmeistari. Samkeppnin er
orðin svo hörð í hinum ógurlega hand-
verksmetingi, keppni um brillíans í tækni,
áheyrendur krefjast æ meiri gerninga og
galdraverks svo að það verður varla rúm
íyrir músikina lengur hjá þeim sem hevja
þann slag. Toppmennirnir hendast um
víða veröld á stanzlausum hljómleikaferð-
um og gefst naumast færi að slaka hið
minnsta á eða stjaldra við því þá er ein-
hver annar kominn fram fyrir. Og í
hljómleikahöllum heimsins er eilíflega
verið að spila sömu verkin líkt og í eins-
konar heimsmeistarakeppni að leysa um-
samdar þrautir. Það er alveg sérstaklega
gert orð á því þegar maður eins og Joseph
Szigeti tekur sig út úr og heldur hljóm-
leika með eintómri tónlist eftir nútíma-
höfunda.
Þess gætir raunar á fleiri sviðum að
ungir menn koma fram sem virðast kunna
alla skapaða hluti og leika ótrúlega fim-
lega erfiðustu þrau'tir. En það er eins og
það sé minna um Jakobsglímuna, átökin
við andann, einhverntíma hefði verið tal-
að um leitina að guðdómnum. Dreymir
menn um það lengur að spila Beethoven
með svo djúpri túlkun að það verði fyrir-
gefið þótt menn hæfi ekki alltaf rétta
nótu, eins og stundum kom fyrir Edwin
gamla Fischer? Er það ekki núna voða-
legasta synd að tæknileg misfella heyrist?
Fiðluleikarinn Spivakovsky sem lék hér
nýlega stefnir í aðra átt í túlkun sinni.
Tök hans virðast stundum jafnvel hrjúf
en hvílík fegurð og sannleikur! En sá
munur á því hvernig hann túlkaði
Brahms heldur en ýmsir sem hafa verið
að gera þetta yndislega tónskáld i eyrum
Birtingur
83