Birtingur - 01.12.1958, Blaðsíða 40

auðvelt var að gera vinsæl meðal borgaranna eða hlutu að verða það.
Það er ekki sízt af þeim sökum, sem ég hér hef nefnt, að þau skáld,
sem við höfum verið að tala um, hafa átt örðugt uppdráttar og mörg
þeirra ruglazt í ríminu um stundarsakir.
Bragi: Þetta finnst mér nú ískyggilega nærri því, Jón minn, að „gráta burt á
efri árum/æsku sinnar frjálsu spor.“ Ég er ekki í nokkrum vafa um
að allt hið bezta, sem eftir ykkur rauðu pennana liggur, hafið þið ort
einmitt vegna þessara „frjálsu spora“. Og ætli meinið sé ekki frekar
það, að á þessum tímum alls konar hægrimennsku hafi skáldunum láðzt
að stíga með stóískri ró einu skrefi lengra til vinstri? Hefja merki Is-
lands rautt og hreint og fylkja um það öllum sem ungir eru og óspilltir,
þeim sem eiga að erfa listina og landið?
Jón úr Vör: Hér gengur þú framhjá aðalatriði míns máls, Einar Bragi. Ég kom með
bókmenntalega skýringu, en ekki pólitíska ádeilu. Ég er ekki að gera
játningu, skýri bara frá því, sem ég tel vera andlegar staðreynd-
ir. Stjórnmálaafskipti skálda er ég reiðubúinn að tala um síðar. Það
ástand skapast oft að skáldinu er nauðugur einn kostur að kasta frá
sér pennanum og taka virkan þátt í stjórnmálabaráttunni, eiga þannig
beinan þátt í því, að skapa það andrúmsloft að hægt sé að yrkja.
Bragi: Gott, Jón! Gjörðu svo vel og fáðu þér kringlu! — Þú gerðir svo skil-
merkilega grein fyrir viðhorfum þínum áðan, Hannes, að mér er nú
fyllilega ljóst hvert þú stefndir í byrjun. Þetta er sjónarmið sem
verðskuldar gaumgæfilega athugun. Á þessu stigi langar mig aðeins
til að minna á að módernisminn í Ijóðlistinni hefur — hér á landi
að minnsta kosti — aldrei verið neinn ,,skóli“ né kredduföst kenning,
sem bundið hafi hendur manna; þvert á móti: hvers konar yrkinga-
forskriftir hafa verið eitur í beinum allra fylgismanna hans sem ég hef
haft kynni af. Hann er eftir mínum skilningi fyrst og fremst upp-
reisn gegn stöðnuðum formum, vélrænum stuðlarunum, óinnlifuðu
orðaskvaldri, andlausri skrúðmælgi, umskriftalausum ytaú lýsingum,
myndlausum frásagnakvæðum og alls konar bundnu ,,þjóðlegu“ rausi
sem var að kæfa ljóðið — og jafnframt er hann viðleitni til endur-
nýjunar: sköpunar nýrra ljóðforma, hreinsunar ljóðmálsins, ný-
breytni í myndum, líkingum og hugmyndatengslum í þeim megintilgangi
að hefja Ijóðið sjálft til öndvegis. — I greininni um guð og sig
í seinasta Birtingshefti kallar Bjarni frá Hofteigi þetta kröfu um
„hrein“ ljóð. Slíkt tel ég helbera fjarstæðu: hrein ljóðlist (ren poesi)
er að mínu áliti ekki til fremur en hreinn vínandi, en engu að síður
er til bæði ósvikin ljóðlist og ósvikinn vínandi. — Einmitt vegna þess
hve nútímaljóðlistin veitir skáldunum mikið frjálsræði, hefur hún á
reiðum höndum ráð við slíkum vandkvæðum sem þú drapst á: gjörið
svo vel og hefjizt handa, yrkið eins og andinn innblæs ykkur, talið við
38 Birtingur