Birtingur - 01.12.1958, Blaðsíða 7

verklýðsbókmenntum, sem eru ýmist eins og Helgakver eða Manna-
munur, tel þær standa langt að baki verkum róttækra höfunda milli
heimsstyrjaldanna, að ég nú ekki nefni Gorki og Nexö. Villimennska
helztu menningarþjóða heims á þessari öld, atómsprengjan og kalda
stríðið hafa komið hart niður á bókmenntum í austri og vestri, senni-
lega þó enn harðara á lausu máli en bundnu, af því að stjórnmála-
mönnum þykir það auðskildara. Hefur ekki sannur húmanismi verið
á sífelldu undanhaldi í bókmenntum síðan fyrsta skotinu var hleypt
af 1914? Jæja, við skulum ekki gerast alltof bölsýnir, Jón minn, held-
ur vona að heimurinn verði orðinn ögn friðsamlegri og bjartari
yfirlitum áður en við hrökkvum upp af.
Þú hefur gert ýmislegt annað en lesa og skrifa?
Auðvitað gekk ég að ýmiskonar vinnu annað slagið, bæði austanfjalls
og í Reykjavík. Eitt sumar vorum við til dæmis sarnan í grjótburði,
eins og þú manst. Síðan var það aðalstarf mitt í mörg ár að lesa
prófarkir fyrir útgefendur, einkum Ragnar í Smára, auk þess sem ég
fékkst nokkuð við þýðingar.
Hvernig var fyrstu skáldsögum þínum tekið?
Skuggunum af bænum var tekið með þögn og þolinmæði, enda verk
unglings, ósjálfstætt á margan hátt, en meinlaust í alla staði. Ein-
hverjir stungu því samt að mér, að þeir hefðu orðið fyrir vonbrigðum,
ég ætti að halda áfram að vera barn. Liggur vegurinn þangað? þótti
hinsvegar með afbrigðum vond bók. Einn þeirra ritdómara, sem
skrifuðu urn söguna og tættu hana sundur, hældi sér af því á eftir,
að nú væri hann búinn að kveða pilt niður í eitt skifti fyrir öll. Ég
var sjálfur orðinn rnjög óánægður með bókina um svipað leyti, en þó
datt mér ekki í hug að liggja kyrr í gröfinni; og hingað til hef ég
ekki kunnað að skammast mín verulega fyrir að hafa safnað áskrif-
endum til að koma þessari vondu sögu á prent. Um leið og ég lauk
við að semja hana, sleit ég mig af öngli Ilemingways.
Hvernig viðtökur hafa aðrar bækur þínar fengið? Var ekki auðvelt
fyrir þig að fá þær gefnar út?
Það hafa aldrei verið neinar vomur á útgefendum mínum, nema í
þetta eina skifti, að þeir töldu nauðsynlegt að eiga nokkra kaupendur
vísa. Viðtökurnar? Þær hafa sjálfsagt verið upp og ofan, eins og
gerist og gengur, enda bækurnar misjafnar.
Birtingur
5