Birtingur - 01.12.1963, Side 18

RÉGIS BOYER: TEILHARD DE CHARDIN
Nafn Teilhard de Chardin er skyndilega á allra
vörum. Þeir verða æ fleiri, sem álíta hann and-
legan læriföður og leiðtoga okkar tíma, þennan
katólska prest, sem í senn var innilegur trúmað-
ur og snjall vísindamaður, en skeytti því engu
alla ævi, að nafn hans væri óþekkt. Kenningar
hans eru samþjappaðar að efni og snerta svo
viðkvæm atriði, að katólska kirkjan sá sig til-
neydda að taka þeim varlega, að ekki sé meira
sagt. Mikið er nú rætt um þær, og er jafnvel
hætt við, að nokkurri fordild bregði fyrir í þeim
orðræðum. Þess vegna er nauðsynlegt að kynna
ýtarlega þessar kenningar, sem sýna sanna trú
og hvetjandi bjartsýni á tímum, sem hafið hafa
til vegs hið fjarstæðukennda og alls konar efn-
ishyggju. í þessum kenningum er á meistara-
legan hátt gerð tilraun til að fella f eina heild
margvísleg sjónarmið náttúrufræði og heim-
speki. Höfundurinn hefur á hraðbergi og skýrir
á sinn hátt áleitnustu spurningar okkar tíma og
allra tíma um tilveru mannsins. Ættu kenn-
ingar hans því að geta örvað nútímamanninn,
sem gjarnan lætur hugfallast. Þeim er framar
öllu teflt gegn þeim kvíða, sem með okkur býr,
þær leita aukins skilnings á þeim ráðgátum, sem
þrúga okkur. Þannig er reynt að vinna bug á
því vonleysi, sem nær tökum á okkur í heimi,
er verður sífellt ómennskari. Þær benda okkur
á, hvert sé hlutverk mannsins hér í heimi og
hver virðingarsess honum beri. í rauninni hafa
kenningar Teilhard de Ghardin tvíþætt gildi,
heimspekilegt að því leyti, sem höfundurinn
staðfestir vísindalegu þróunarkenninguna, og
háspekilegt að því leyti, sem hann tileinkar sér
og réttlætir hina miklu uppgötvun nútímans,
timann, fjórðu víddina, sem vekur okkur ugg.
Æviatriði og rit
Pierre Teilhard de Chardin er fæddur í þorp-
inu Orcines í héraðinu Puy-de-Dóme, skammt
frá Clermont-Ferrand, fæðingarbæ Pascals. Hann
stundaði nám 'hj á Jesúítum og ákvað að ger-
ast prestur. Sem Jesúíti stundaði hann guð-
fræðinám í Jersey og Hastings á þeim tíma,
er trúarfélög voru útlæg úr Frakklandi. En
jafnframt gefur hann sig að vísindastörfum, og
þeim varpar hann aldrei fyrir borð. Hann verð-
ur mikilsmetinn jarðfræðingur og starfar að
rannsóknum í Egyptalandi árin 1905 til 1908,
síðan í Englandi og loks í París, þar sem hann
gerist starfsmaður Náttúrugripasafnsins árið
1912. Hann tekur þátt í heimsslyrjöldinni verð-
ur síðan prófessor í guðfræði við katólska há-
skólann í París árið 1919. Þannig gefur hann
sig alla ævi að guðfræði og vísindum í senn.
Árið 1922 ver hann doktorsritgerð við vísinda-
deild Parísarháskóla og tekst á hendur rann-
sóknarferðir víða um heim, til dæmis í Kína og
Mongólíu. Hann er einn þeirra, sem uppgötva
„Pekingmanninn" (Sinanthropus) árið 1931 og
tékur þátt í hinum fræga gula leiðangri til Chou-
kontien, þar sem hann stjórnar uppgreftri þeim,
er varpar nýju ljósi á steingervingafræði. Hann
ferðast einnig til Indlands og Java. Hann verður
ló
BIRTINGUR