Austurland - 23.12.1997, Blaðsíða 23

Jól 1997
23
Bókmenntagetraun Sigurðar Oskars Pálssonar
Spurningaleikir ýmis konar hafa ávallt verið vinsæl dægradvöl. Það þótti því við hæfi að fá Sigurð
Óskar Pálsson til að setja saman litla bókmenntagetraun til að stytta lesendum blaðsins stundir yfir
hátíðirnar. Sigurður er lesendum blaðsins að góðu kunnur meðal annars hefur hann skrifað reglulega
Þokuþras þar sem hann veltir hinum ýmsu flötum mannlísfins fyrir sér.
Bókaverðlaun verða dregin úr réttum lausnum. Skilafrestur er til 10. janúar. Góða skemmtun.
Til þess að enginn haldi, að órannsökuðu máli, að
spurningaleikur þessi sé flókinn fram úr hófi skal þetta
tekiðfram:
Brot þau úr prentuðu máli, sem hér eru sett á blað
eru öll Austfirðingum nákomin.
Annað hvort eru þau tekin úr ritum, sem þeir hafa
skrifað eða ritum þar sem um þá er fjallað.
I. Ur lausu máli
Við skulum hefja leikinn á nokkrum hressilegum
lýsingum:
1. Eins og Tékkóslóvakía er Jökuldalshreppur
umsetinn sveitarfélögum, sem öll hafa reynt að hafa af
honum lönd og lausafé með nokkrum árangri sum,
hafandi þó ekkert í höndunum nema ágimdina eina.
Hver skrifaði ritgerð þá, sem hefst á þessari
gagnorðu málsgrein?
Þá skulum við líta á eina mannlýsingu:
2. „Hafði hann unnið sig burt úr þrældómi og var áður
þræll fastur á fótum. Hann var... lítill maður og
kviklegur, orðmargur og illorður, heimskur og illgjarn,
og ef hann heyrði nokkurn mann vel látinn, þæstist hann
í móti og mátti eigi heyra...“
Hvaða manni er hér lýst?
I hvaða sögu greinir þannig frá honum?
Lítum þá á lýsingu á hesti og manni:
3. Það var á leiðinni inn göngin, að ég ákvað að
geyma mér prestinn, líta fyrst á hestinn. Hann var
svartskjóttur, ótótlegur í háralagi, breiður um múlann,
glaseygður, hófsiginn, liðimir strýloðnir og í ofanálag
makkarotinn, hnakkbmnninn, hryggbólginn og skáld-
aður á síðum. Traustvekjandi var hann síður en svo.
Hamingjan mátti vita, hvort þetta var í raun og veru
hestur.
Sóknarprestur sat á stóli í herbergi sínu og hafðist
ekki að. Glaseygður var hann ekki, en svipaði að öðm
leyti glettilega til gangvara síns: svartskjóttur,
skáldaður, másandi af mæði og sennilega með
hryggsæri.
Af og til stútaði hann sig úr svartri pontu,
látúnsbúinni, á stærð við púðurhom. Skvapholda og
skruggublesalegur sat hann sem fastast, ranghvolfdi
seyrnum glymum og skotraði þeim sitt á hvað, sem ætti
hann von á púkum í hverju einasta skúmaskoti, og
másaði án afláts:
I munn hvaða sögumanni eru þessar lýsingar
lagðar?
4. Ein mannlýsingin enn:
„...Hann var ætíð vel skeggjaður og sást eigi
munnbragð hans, og varir nokkuð samanbitnar í
skegginu. Engin kona kunni að lýsa þeim af persónulegri
reynslu. Öll framganga hans lýsti viljafestu og
ábyrgðartilfinningu, en jafnframt lýsti hún einhverjum
fjarrænum kindarlegheitum, sárri, viðkvæmnislegri
minnimáttarkennd og utanviðgöngu á fólksins
forlagagötu... Maðurinn var ekki margslunginn, hvorki
að eðli eða veraldarviti. En ég fann að þetta var óvenju
auðugur maður af Islands sál. íslands harmi, eins og
hann hefur látið gegnum aldimar. íslands sögu eins og
hún birtist í niðurlægingu og umkomuleysi einstakra
Islendinga um langan tíma. ...“
Hverjum er hér lýst?
Hver segir svo frá?
5. „Hér hafa orðið harðir atburðir í mannalátum og
málasóknum. Mun ég nú sýna það, er ég er lítilmenni.
Eg vil biðja Asgrím og þá menn aðra, er fyrir málum
þessum em, að þeir unni oss jafnsættis."
Hver flutti þessa ræðu?
Hvar var ræða þessi flutt?
6. „Nær páskum var látinn síga niður til bóndans
maður einn af Austurlandi, sem dæmdur hafði verið á
Brimarhólm fyrir einn svívirðilegasta glæp sem
framninn var á íslandi: hann hafði farið útí hollenska
duggu og keypt tvinna.... Hann hafi verið sendur frá
einum sýlsumanninum til annars landið á enda um
veturinn uns komið var í áfanga hér“.
Hvað hét þessi maður af Austurlandi?
Hvað nefnist vistarveran sem hann var látinn síga
niður í?
7. “Kerling var þar ein, að nafni Opía, hverja hann
kallaði konuna sína og himneskan blessaðan sálarlóm,
bað og séra Grím að copulera (þ.e. að gifta) þau....
Hver var hér í kvonbænahug?
*
II. Ur bundnu máli:
9. Hver er oft búinn „óðara en ég andann dreg“?
10. gildur var hann og hár / af hærunum orðinn grár,
kampasnúinn, kinnastór: / kollur og augnabrár
loðnar líkt sem kiður: / langt tók skeggið niður.
Hverjum er hér lýst?
Hver orti?
11. Vinnumaður vildi / vakta eitt sinn fé.
Allt fór ei sem skyldi / A einni leirmýre
Láfi datt í dý. / Djöfullinn var í því.
Kappinn að sér kippti fót / en karlinn hélt neðan í.
Hátt tók Láfi að hrína / og hrópa á guðina sína.
Hver orti þannig um vinnumann sinn?
________að garði ber
gesti fagni_______
mér var orðið mál á þér
________í varpa.
Þetta er upphafserindi að aillöngu kvæði. Fyllið í
eyðurnar.
Hver orti kvæðið?
12. Hver „rís í runnastóði"..“bjargi frá“?
13. Hver orti um stúlku sem „var seljan ofnis palla
siðug í máta rétt.“?
8. Ég blessa þig systir, brýni ljáinn
og byrja að slá
Hver yrkir svo?
Hver er systirin, sem skáldið blessar?
Lausnir:
1. _______
2. _______
3. _______
4. _______
5. _______
6. _______
7. _______
8. _______
9. _______
10. ______
11._______
12._______
13._______
Gleðileg jól
gott og farsælt komandi ár
Þökkum viðskiptin á árinu
sem er að líða
Klifhf.
Grandagarði 13
Reykjavík