Íslenzk tunga - 01.01.1960, Page 116

112
DOKTORSVÖRN
upphafi hafi verið' þekkt á íslandi um miðja 13. öld, og er þá bilið
til Þorláks helga ekki ýkja langt.
1 138. kap. íslendingasögu segir frá því, að Sturla Sighvatsson
hafi að morgni laugardagsins 21. ág. 1238 gengið til kirkju að
Miklabæ fyrir Orlygsstaðabardaga. Þar tók hann roðlu úr pússi sín-
uin og söng Ágústínusbæn, meðan liðið bjóst til bardaga. Þetta er
eitt af þeim atriðum, er sýnir natni Sturlu lögmanns við að lála
Sturlu, bróðurson sinn, birtast í sem fegurstu ljósi, sbr. einnig atriðið
síðar í kapitula þessum, er hann tók ekki eina lausa skjöldinn, er á
var markað crucifixum, en þetta atriði gegnir því eina hlutverki að
tengja Sturlu við krossinn. Sturla náði ekki prestsfundi, áður en
Gizur Þorvaldsson vann á honum helsærðum, en Sturla lögmaður
skýrir frá kirkjugöngunni til að benda á, að Sturla var ekki síður
búinn undir andlát sitt en Kolbeinn ungi, er gekk til skrifta þenna
sama morgun að Reykjum. Samkvæmt kringumstæðum öllum ætti
Ágústínusbæn þessi að hafa verið bænarjátning, apologia, sem kærni
í skrifta stað. Sennilega er um sömu bæn að ræða og Lárentíus
biskup lét lesa fyrir sér á banabeði. í niðurlagi sögu hans segir, að
hann léti „jafnan í sóttinni lesa fyrir sér Exposiciones sæls Gregori
páfa og Augustini bæn“.4 Kvað hann einkum hafa tárfellt, er slíkir
hlutir voru Iesnir fyrir honum. — Nú eru margar bænir kenndar við
Ágústín. í AM 461, 12mo, segir: Fyrir þessi orð, segir hinn mikli
Augustinus, að jyrirgejist hlutir, sem maður gleymir í sinni játningu.
En á undan er lilfærð latnesk bæn, er hefst á Deus og endar á
largiaris.5 Utgefanda hefur ekki þótt taka því að lála prenta hana
frekar en aðrar í því handriti. Bæn þessi virðist geta verið stytt gerð
af bæninni Deus iustitiæ deprecor,Deus misericordiœ,Deus invisihilis,
Deus incornprehensibilis o. s. frv.° Er hún apologia, er ekki á illa
við, er viðskilnað líkams og sálar ber að. Vitaskuld má benda á
aðrar Ágústínusbænir. Þó sýnir þetta, að mörinum úti hér var kunnur
4 Byskupa sögur, III, 152.
3 Alfrœði íslenzk, III, 118.
0 Patrologia Latina, CI, col. 598—600, 1384—1385; Mazarine 512, 122v—
124v.