Vera - 01.02.1985, Qupperneq 7

Hvada mælistiku skyldi best að nota til
að meta árangurinn. Ættum við að byrja á
að spyrja hvort við séum orðnar ,,frjálsari”?
Því ekki það! Við gætum byrjað á að tala
um það augljósa, áhrif slagorðsins það pri-
vata er pólitískt — það hefur haft óhemju
miklar afleiðingar með því að opna um-
r*ðu um mál, sem áður voru alveg tabú.
T.d. ofbeldi á heimilum, á börnum, nauðg-
un, sexualiteti kvenna, óánægju með
verkaskiptinguna á heimilunum, ábyrgð á
börnum o.s.frv. Þetta veldur því að konur
fara að sjá sig í nýju Ijósi og við áttum okk-
ur á að okkar veruleiki og staöa er önnur
®n karla, þess vegna hljóta kröfur okkar til
þjóðfélagsins að vera aðrar. Og þar með
erum við komnar að kvennamenningunni.
Arið 1970, nú eða 1974 var einblínt á form-
legt réttindaleysi kvenna en á forsendum
karla. Nú sjáum við okkar stöðu í munstri
Þar sem um er að ræða kúgunarkerfi,
uniklu skipulegra en við gerðum okkur
grein fyrir í upphafi. Sko: Árið 1974 leyndu
konur því að ólétta, brjóstamjólk eða túrar
væru til trafala í karlaþjóðfélaginu. Það er
staðreynd að 50% þjóðarinnar fer ein-
hvern tímann á túr og svo framvegis og
Þess vegna hlýtur samfélagið að þurfa að
taka tillit til þess. Það eru færri núna, sem
voga sér að tala um óhæfni konu til starfs
vegna þess að hún hafi mánaðarlegar
blæðingar. Konur eru öðru vísi, heildin
verður að gera ráð fyrir því í skipulagi sínu,
forsendur kvenna eiga jafnmikinn rétt á
sér og karla. En formlega séð hefur þessi
breyting ekki borið árangur, enn erum við
að vinna að jafn sjálfsögöum réttindum og
fseðingarorlofi og veikindaleyfi foreldra
vegna barna.
— Stundum er eins og manni finnist pað
9eta verið hættulegt að leggja of mikla
sherslu á forsendur kvenna, að peirri kröfu
s® snúið gegn okkur. . .
Já — en bíddu við. . . ég hef svolitið
gaman af teoríunni um að metnaður karla
komi til vegna þess að þeir eru ekki lifgjaf-
ar og séu þess vegna sífellt að rembast við
að bæta sér það upp á öðrum sviðum. Þeir
Þetta viðtal átti upphaflega að vera undir yfirskriftinni: Hvað hefur
áunnist á Kvennaáratug? Það varð eitthvað allt annað. Kannski gekk
okkur bara illa að halda okkur við efnið og kannski var það líka óþarfi
að halda sig við einhvern ramma, þegar umræðuefnið er svona viða-
mikið. Alla vega varð endirinn sá, að Vera er að hugsa um að halda
samtalinu við þátttakendur kvenfrelsisbaráttunnar áfram fram eftir
árinu, láta þær bæta hverja aðra upp, gagnrýna eða taka undir. Hug-
myndir um viðmælendur og spurningar frá ykkur, lesendur góðir,
væru vel þegnar.
Samtalið
endalausa
haf i ekki á tilf inningunni þennan tilgang og
verði að leita hans annars staðar. Konu er
gefinn tilgangur — kenningin er sú aö líf-
gjafahlutverkið hafi gert konur metnaðar-
lausar í sambandi við önnur mál. Þar með
er komið upphaf kvennakúgunar. Flestar
formæður okkar eyddu allri fullorðinsævi
sinni í að fæða og sjá um börn og fannst,
samkvæmt kenningunni, felast meiri til-
gangur í því að reyna að halda lífinu í þeim
og koma þeim til manns en að dunda við
t.d. að skapa ódauðleg listaverk. Eftir að
feðraveldið var orðið skipulagt, var þessu
svo beitt gegn okkur. Nú hafa aðstæður
gerbreyst, nú orðið er þaö bara tiltekinn
hluti ævinnar sem fer í barnauppeldi, þær
hafa þess vegna meiri möguleika og vænt-
anlega meiri þörf fyrir að taka þátt í að
móta umhverfi sitt.
— En eitt af pví, sem við höfum unnið
gegn er einmitt sú mótun, uppeldisleg og
félagsleg, sem innrætir stelpum petta líf-
gjafahlutverk og við höfum krafist réttar
peirra, sem neita að taka sér Pað á hendur.
Jáogþaðermjögmikilsverðurréttur. . .
— . . .en sjáðu svo áhersluna á að beina
stúlkum inn á brautir strákanna, i náms- og
starfsvali. Er ekkipar með verið að lítilsvirða
hefðbundin kvennastörf, jafnvel lítilsvirða
lífgjafahlutverkið?
Sem er rangt. Rétta leiðin væri að
greiðasómasamleg laun fyrir kvennastörf-
in. Og já, mér er alveg sama hvort það eru
tvær eða fimmtíu stelpur í stærðfræði í
Hamrahlíðinni. En þetta leiðir allt að sama
brunni, jafnréttisbaráttan gengur öll út á
það að ýta nægilega mörgum konum útí
karlastörf til að geta svo sýnt einhverja
statistik. Aö öðru leyti breytist ástandið
ekki og kvennastörf eru vanmetin jafnt
sem áður. Og maður fer óneitanlega að
velta því fyrir sér sem þú varst að spyrja
um. Ég er alveg hætt að hafa áhyggjur af
því aö dóttir mín hefur meira gaman af
dúkkum en bílum t.d.
Það sem skiptir máli er sú staðreynd að
viðhorf 50% þjóðarinnar hafa ekki fengið
að njóta sin og þá vantar nú fjári mikið á!
Ef við tækjum það besta úr menningu
kvenna og úr menningu karla þá yrði þjóð-
félagið réttlátara, fjölbreyttara, betra og að
öllu leyti skemmtilegra og þannig ætti það
að vera — ekki vegna þess að viðhort eða
konur yfirleitt séu eitthvað betri, heldur
bara vegna þess að þær eru nú einu sinni
helmingurinn. — Það orkar kannski tví-
mælis að tala um kvennamenningu, því
við vitum jú ekki að hve miklu leyti hún er
afleiðing kúgunarinnar. Hvernig skyldi
menning hinnar frjálsu konu verða? Éða
hins frjálsa karlmanns ef því er að skipta?
En hvað um það, ég efast ekki um að
heimurinn liti öðru vísi út I dag ef viðhorf
kvenna hefðu fengið að njóta sin og ef kon-
ur hefðu tekið jafn mikinn þátt í að móta
umhverfi sitt og karlar hafa gert.
9 9
Svo ég fari úr einu I annað: ég var að
lesa svo asskoti skemmtilega bók á dög-
unum um tjáningaraðferðir hópa innan
samfélagsins, bæði innbyrðis og hópa á
milli. Þar er komið inn á líkamlegt tjáninga-
munstur: hvernig t.d. fólk víkur hvert fyrir
öðru á gangstétt. Allir hópar víkja fyrir mið-
aldra karli með stresstösku, svört kona I
Bandaríkjunum víkur fyrir öllum. Ég hef
verið að taka eftir þessu þegar ég geng
niður Laugaveginn, það er dálítið fróðlegt.
Maður tekur eftir því að unglingsstelpur
víkja alltaf fyrir strákunum, þeir ganga
beint af augum. Konurvíkjafyrir körlum og
fyrijr sér eldri konum, gamlar konur víkja
fyrir körlum. . . taktu eftir þessu einhvern
tímann!
Þessi bók fjallar líka um lögmálið að þeir
sem ofar eru settir kynna sér ekki mál
þeirra fyrir neðan á skalanum. Bandarísk-
ar svartar konur ku hafa mál og tjáningu
sín á milli sem enginn skilur, enginn er
neðar I stiganum. Á sama hátt hafa konur
sína menningu, sem karlar skilja ekki.
Dáldið merkilegt þetta með hvernig fólk
talar saman — mér dettur I hug goðsagan
7