Ljósmæðrablaðið - 31.12.1979, Page 7

LJÓSMÆÐRABLAÐIÐ
119
Þróun „medical sociologi” félagsfræði heilsunnar er tengd
sögulegri þróun læknavísindanna, sem má skipta í 3 megin
tímabil:
1. Fyrir uppgötvun baktería og örvera þá var félagslegt
umhverfi mikilvægur þáttur í allri meðhöndlun. Menn
vissu mikið um heilsu og heilbrigðisástand fólksins en lítið
um eðli og orsök sjúkdómanna.
2. Uppgötvun baktería og örvera og þáttur þeirra í sjúk-
dómum. Nú beindist meðhöndlunin að sjúkdómnum ekki
sjúklingnum, og menn fengu þá trú að unnt væri að
útrýma öllum sjúkdómum.
3. Félagslækningatímabil. Komið hefur í ljós að ekki er
hægt að rekja alla sjúkdóma til baktería og örvera og ekki
eru líkur á að unnt verði að útrýma sjúkdómum. Tekist
hefur að vinna á flestum bráðum sjúkdómum en hinsveg-
ar hafa króniskir sjúkdómar aukist mjög á síðustu árum,
þeir orsakast ekki afbakteríum,en hið félagslega umhverfi
er þar stór þáttur. Aukning þeirra stafar m.a. af breyttum
lifnaðarháttum og aldursskiptingu í hinum vestrænu
þjóðfélögum, gamalt fólk lifir lengur í dag og færri fæðast.
Rannsóknir sýna að ungt fólk fær fremur bráða sjúkdóma,
en gamalt fólk króniska. Þeir sem komnir eru yfir 40 ára
aldur hafa flestir einhvern króniskan sjúkdóm.
II
Faraldursfræði
Rannsóknir í faraldursfræði (epidemologi) hafa leitt í ljós
að króniskir sjúkdómar hafa engu að síður félagslega orsök
en líffræðilega. Öfugt við bráða sjúkdóma þá hefur orðið lítil
framför í meðhöndlun þeirra.
Það er því mjög mikilvægt að leggja áherslu á rannsóknir
á hinu félagslega umhverfi. I slíkum rannsóknum hefur m.a.
komið fram að félagslegt misræmi hefur áhrif á geðheilsu og
að tengsl eru á milli lífsstíls og félagslegra viðhorfa annars-
vegar og krabbameins, hjartasjúkdóma og fl. hinsvegar.