Ljósmæðrablaðið - 01.07.1990, Blaðsíða 20

eftir 2—3 daga. Nokkuð mun þó hafa
verið misjafnt, hvernig konum heilsað-
ist eftir barnsburð, og ekki virðist kon-
unni, sem borðaði upp úr fjögurra
marka aski af baunum, þegar hún var
nýbúin að ala barn, og varð gott af, hafa
verið fisjað saman.
Þegar fréttist um nágrennið, að ein-
hvers staðar væri fjölgað, þyrptust
grannkonurnar þangað til að færa
hertni á sængina, sem kallað var,
færðu henni brauð, ket, smér, magál,
sperðil og alls konar handhægan mat,
allan soðinn og tilbúinn, til þess að kon-
an þyrfti ekki að svelta, á meðan hún
lægi á sæng. Þessi siður mun hafa tíðk-
ast a.m.k. á Suðurlandi fram yfir alda-
mót. Að siður þessi er gamall hér á
landi, sést m.a. af því, að í Droplaugar-
sögu er sagt, að Droplaug hafi drukkn-
að á heimleið úr ferð, er hún sam-
kvæmt þeirra tíma sið var að færa
sængurkonu mat. I nágrannalöndum
okkar var venja að færa sængurkonum
sérstaklega gerðan graut, og virðist sá
grautur vera tengdur trúnni á örlaga-
nornirnar þrjár, Urði, Verðandi og
Skuld, sem spunnu mönnum örlög. í
Helgakviðu Hundingsbana segir frá
því, að um nóttina, þegar Helgi fædd-
ist, komu nornir, er skópu honum ald-
ur: ,,Nótt varð í bæ / nornir kómu /
þær er öðlingi /aldr um skópu; / þann
báðu fylki / frægstan verða / ok buðl-
unga / beztan þykkja.
Enn þá um miðja síðustu öld var
fyrsta máltíð sængurkonu nefnd norna-
gryten í Færeyjum. í Setersdal í Noregi
mátti sængurkonan aðeins neyta graut-
ar fyrstu þrjár vikurnar eftir barnsburð,
einnig þar nefndist grauturinn norna-
grod. Ymsir, sem fornir voru í háttum,
settu þrjá smásteina í grautinn, en þeir
hafa sennilega átt að tákna nornirnar
þrjár, að minnsta kosti voru þeir taldir
standa í nánum tengslum við gæfu
barnsins.
Þegar móðirin fór á fætur aftur að
loknum barnsburði, átti hún ætíð að
setja upp nýja skó, að öðrum kosti átti
hún á hættu, að henni slægi niður.
Gömlu skórnir voru þá annaðhvort
brenndir eða einhver annar sleit þeim
út undir sængurlegunni. Sængurkon-
an átti svo að stíga á stein þann, sem
fylgjan hafði verið grafin undir, og síð-
an átti hún að ganga þrjá hringi í kring-
um bæinn. Að því loknu átti hún að
gefa heimilisfólkinu aukabita.
Konan mátti síðan helzt ekki fara af
bæ, fyrr en búið var að leiða hana í
kirkju. Það var gert, þegar hún kom í
fyrsta sinn til kirkju eftir barnsburð, og
var það gömul kirkjuvenja, sem studd-
ist við þá trú, að konan væri óhrein eft-
ir barnsburð. Klæddist þá konan beztu
klæðum sínum, skrauti og skarti, og
gekk að kirkjudyrum og stóð þar við
messubyrjun. Síðan gekk presturinn,
eftir altarisþjónustuna eða fyrr eftir at-
vikum, fram í kirkjudyrnar og hélt dálít-
inn ræðustúf yfir konunni og leiddi
hana síðan til sætis. Um miðja 19. öld
féll þetta úr tízku og prestar minntust
þá kvenna með bæn á stól fyrir eða eft-
ir prédikun. Voru þær þá líka búnar
sínum bezta búningi. Sá siður mun
sums staðar hafa haldizt fram yfir
aldamót.
1 8
ljósmæðrablaðið