Freyr - 01.07.1937, Page 8

102
F R E Y R
II.
Ræða formanns
Búnaðarfélags íslands.
Háttvirtu gestir og aðrir áheyrendur!
Fornt orðtak segir: „Bóndi er bústólpi,
Bú er landstólpi.“ Þetta eru sannmæli,
enda verða orðtök aldrei forn, lifa aldrei
lengi á vörum alþjóðar, nema þau hafi
sannmæli í sér fólgin. Og í orðtaki þessu
felst ekki eingöngu íslenzk reynsla,
heldur reynsla fjölda margra þjóða,
forn og ný. Sú starfsemi, sem gengur í
lið með náttúrunni, um að auka gróður-
inn, rækta jörðina og vinna úr skauti
hennar þau gæði, sem viðhalda lífi
manna og dýra, er grundvöllur menn-
ingar með öllum þjóð’um. Grundvöllur,
sem aldrei svíkur og alltaf verður á
treyst að nýju, þótt í rústir falli margt,
sem á honum var reist.
En þótt svo sé til orða tekið, er engan
veginn hallað á aðrar greinir mannlegr-
ar starfsemi, né lítið úr þeim gert. Hér
á heldur ekki neinn samanburður við,
því að í afvinnu- og menningarlífi þjóð-
anna eru margir þættir og flestir harla
nauðsynlegir, til þess að náist samræmi
og fjölbreytni í starfi manna öllu. Hér
er í raun og veru jafn tilgangslaust að
jafna saman, hvað mestu varði og
minnstu, eins og ef deilt væri um hús,
hvað mest væri um vert, þak, veggir eða
undirstaða. Allt er þetta nauðsynlegt og
má ekkert af því vanta.
Þetta er nú í sjálfu sér svo augljóst
mál, að varla er orð á hafandi. En samt
er það svo, að ósjaldan heyrist um það
rætt, hvað mestu varði í atvinnu- og
menningarlífi þjóðarinnar. Hvað hollast
sé þjóðinni: Landbúnaður, útvegur, iðn-
aður og svo framvegis. Allt er þetta þjóð-
inni nauðsynlegt, rétt eins og hús má
ekki án vera þaks, veggja, eða undir-
stöðu. Nú verður ekki um það deilt, hvað
sé fyrsta skilyrðið til þess, að hús verði
gert, sem nothæft sé: Það er grundvöll-
urinn. Á honum verður alltaf að byrja.
Og tæplega verður þá heldur deilt um
það, að í atvinnu- og menningarlífi þjóð-
anna er búnaðurinn fyrsta skilyrðið, al-
veg á sama hátt. Og sjálfsagt fer þá
mjög eftir traustleika þessa grundvallar
og gerð hans allri, hve hátt og mikið,
verður á honum byggt.
íslendingar hafa lengst af verið hrein
bændaþjóð. Fyrir 100 árum síðan, og
reyndar enn fyrir um fimmtíu árum, var
allur þorri manna í þessu landi bændur
og bændafólk, eða bændur og sjómenn
jöfnum höndum. Nú er breyting á þessu
orðin, sem kunnugt er. Starfsgreinum og
vinnustéttum hefir fjölgað í landinu og
starfshagir allir stórum breyttir. En allt-
af hefir landbúnaðurinn verið meginþátt-
ur atvinnulífsins og mun svo jafnan
verða, enda yerður svo að vera, ef hér
á að lifa og starfa vel mennt, hraust og
tápmikil menningarþjóð. Og það er ósk
og von okkar allra. En allt er breyting-
um háð, meiri eða minni umskiptum, er
sumir kalla þróun og framför en aðrir
afturför. Verður hver að ráða sinni
skoðun um slíkt. Hitt er víst og öllum
nægilega- ljóst, að breytingar og úm-
byltingar, hafa ekki hvað minnstar á
orðið um hagi landbúnaðarins hér á
landi á síðustu áratugum. Kjör íslenzkra
bænda eru nú mjög á annan veg en áð-
ur var, afstaða þeirra, verkhagir og á-
stæður allar gerbreyttar.. Verkefni fleiri
og breytt og tækin gerólík.Og um það
verður ekki deilt, að þessar eða þvílíkar