Freyr - 01.07.1937, Síða 20

114
F R E Y R
ræktuðum eða lítt ræktuðum kotum í
blómleg býli, er bjóða þeim er þar sitja
og vígja krafta sína því göfuga hlut-
verki að framleiða brauð úr skauti móð-
ur náttúru, betri og hægari aðstöðu en
þeir hafa nú.
Tvær félagsmálastefnur hefir borið
hæst og haft víðtækust áhrif hér á
íandi síðustu áratugina, og báðar átt
upptök sín og náð megin útbreiðslu og
áhrifum í sveitum meðal bænda. Önnur
þessi stefna er búnaðarfélagsskapur
bænda, sem hér hefir verið farið nokkr-
um orðum um, en hin er samvinnustefn-
an, sem mest hefir gætt í verzlun og við-
skiftum.
Sú fyrri hefir einkum beitt sér fyrir
ræktun jarðar og búpenings. Hin síðari,
eða samvinnufélögin, aðallega beitt sér
fyrir endurbótum á verzlunarháttum og
aukinni vöruvöndun. Báðar þessar stefn-
ur eru af sömu rótum runnar og stefna
að sama marki. Þær leitast við að létta ok
vinnunnar, þær stefna að því að létta
byrðar þeirra, sem þungi og erfiði fram-
leiðslunnar hvílir fyrst og fremst á. Þessu
er ekki náð með því að taka frá öðrum,
hvorki einstaklingum né stéttum, held-
ur á þann hátt að krefjast réttlætis —
nota mátt samtaka, til þess að létta byrð-
ar þeirra, sem erfiðasta hafa aðstöðu og
þurfa því frekast styrktar við.
Slík er meginhugsjón samvinnustefn-
unnar, og það er sú hugsjón sem verið
hefir grundvöllur og grunntónn í starfi
búnaðarsamtaka vorra. Þau eru og eiga
að vera byggð á því að styrkja og styðja
þá, sem erfiðasta hafa aðstöðu, hvort
sem léleg náttúruskilyrði, þröngur efna-
hagur eða annað hamlar sæmilegum
þroska og viðgangi.
Þessvegna er ég þess fullviss, enda
hefir reynzlan leitt það í ljós, að það sem
unnist hefir um bætta búskaparhætti og
framfarir á öllum sviðum, er að þakka
því, að landbúnaðurinn hefir tekið þessar
félagsmálastefnur í sína þjónustu. Stefn-
ur þessar eru að vísu aðkomnar í fyrstu.
En þær hafa verið mótaðar eftir íslenzk-
um staðháttum, hafa breyzt og þróast og
mótast á þann veg, að nú eru þær tengd-
ar því bezta og heilbrigðasta í þjóðlífi
okkar.
En í þessu sambandi er skylt að minn-
ast þess, að Alþingi og ríkisstjórn hafa
sýnt ríka viðleitni til þess að efla hin fé-
lagslegu samtök bænda og gefa félags-
skap þeirra það vald og þau áhrif sem
þurfti, svo að starf félagsskaparins gæti
komið að fullu gagni. Skilningur löggjaf-
arvaldsins á málefnum bænda og mikil-
vægi þess félagsskapar, er starfar að
búnaðarumbótum, hefir farið vaxandi og
aldrei verið meiri en síðustu áratugi.
Þess má og minnast í þessu sambandi,
að því sjálfráðaiú sem þjóðin hefir verið
um eigin mál, þess meiri stuðnings og
samúðar hafa óskir og kröfur frá búnað-
arsamtökum bænda mætt. Og er það
því í fullu samræmi við þá reynslu, að
frá því að fullveldi vort var að fullu end-
urheimt 1918, hefir samstarf ríkisvalds-
ins og búnaðarsamtaka bænda komist í
fastari skorður og borið betri árangur
en nokkru sinni fyrr.
I lýðfrjálsu landi verður slík sam-
vinna að eiga sér stað milli löggjafar-
valds og fulltrúa atvinnustétta þjóðfé-
lagsins. Samtök hverrar stéttar eiga að
stefna að því, að bæta kjör sín og efla
þroska sinn, án þess að • ganga á rétt
annara. En slík samtök geta því aðeins
notið sín, að full samvinna náist við rík-
isvaldið. íslenzk bændastétt hefir átt því
láni að fagna að slík samvinná hefir
náðst. Þess minnumst vér nú með þakk-