Akranes - 01.10.1952, Blaðsíða 17

get ég varizt þeirri hugsun, að sjaldnar
hefði mátt heyra í útvarpinu og i öðrum
fréttaflutningi rafmagnstruflanir á Akur-
eyri, hefði Skjálfandafljót: Goðafoss verið
virkjaður, eins og upphaflega var ráðgert,
en ekki Laxá, en skrif um það er efni i
langt mál. Að höf. sleppir ofannefndum
\drkjunum er því undarlegra, sem hann
nefnir hestorku þeirra á bls. 243, þótt
ísafjarðarstöðin sé þar talin 130 hö. of
lág.
Þá má segja, að það skipti engu máli,
þótt það sem hér hefur verið sagt um þess-
ar tvær virkjanir, væri ósagt látið. En ég
lít jafnan svo á, að ef um heimildarrit
er að ræða, sem nútíð og framtið á að
byggja á, beri að greina sem réttast frá
og hlutdrægnislaust. En svona mun oft
vera um ónákvæmar frásagnir, og svo
virðist oft sem viðkomandi höfundur ætti
að vita betur eða segja réttara og nákvæm-
ar frá en þeir gera.
Útúrdúr.
Mér detur i hug í þessu sambandi önn-
ur bók nýlega útkomin, sem átti að vera
lýsing á framþróun fiskveiða okkar. Á bls.
486 í þeirri bók, (Sjómannasaga eftir V.
Þ. G.) stendur svo um Vestmannaeyjar:
„Þegar hér er komið sögu, í lok 19. aldar,
er aftur mest um bátaútgerð að ræða.
Meðal fslendinga, sem beittu sér fyrir
þilskipaútgerð í Eyjum, má nefna Þorstein
Jónsson (f. 1840) alþingismann. Annar
merkur útgerðarmaður í Eyjum um þessar
mundir var Gísli Stefánsson (1842—
1903). — í lok þessa tíma hófst einnig
viðtæk starfsemi Gunnars Ólafssonar.“
Hinn 26. marz 1945 skrifaði ég hr. skóla-
stjóra Vilhjálmi Þ. Gislasyni, en þá var
Sjómannasaga hans nýkomin, á þessa leið:
,1 kaflanum Umbrotaár, á bls. 486 í bók
yðar SJÖMANNASAGA, er Vestmanna-
eyja að nokkru getið. Af innlendum mönn-
um i Vestmannaeyjum minnist þér á Gísla
Stefánsson (d. 1903), sem hafi byrjað þar
verzlun ?88t. Eftir frásögn yðar um Gisla
Stefánsson segir: „I lok þessa tima hófst
einnig víðtæk starfsemi Gunnars Ólafs-
sonar.“ Af því að ég get ekki komið fyrir
mig, enda þótt ég sé innfæddur Vestmanna
eyingur, hvaða Gunnar Ölafsson geti hér
verið um að ræða, sem byrjað hafi stór-
fellda starfsemi á þessum tima, eða eins
og tekið við eða haldið áfram Uarfsemi
Gísla Stefánssonar langar mig til þess að
leita fræðslu hjá yður um þetta atriði. Ef
hér skyldi átt við Gunnar Ólafsson & Co.,
er hér um misskilning að ræða eða beina
óvandvirkni, því að það fyrirtæki hóf ekki
starfsemi sína fyrr en eftir árið 1910.
Annars býst ég við, ef rit yðar á að skoð-
ast sem traust heimildarrit, að mörgum
finnist kaflinn: „um helzta útgerðarstad-
inn frá Vík til Reykjaness, Vestmannaeyj-
ar,“ eins og þér kallið það, býsna magxn.
Það er lítt hugsanlegt, að höf .hafi ekki
Laft haldbetri gögn um þessi mál, en þá
vaknar sú spurning. Hverjar orsakir liggja
til þvílikrar óvandvirkni? Eru það málefn-
in eða mennirnir, sem ekki mega koma
réttilega í dagsbirtuna? Álika skil eru
Akranesi gerð í þessum efnum. Þó hefði
höf. sem er Reykvíkingur, átt að vera
þar sæmilega kunnugur.
Enn um hafnargerðir.
Á bls. 161 segir, að búið sé að verja
10 millj. kr. til hafnar- og lendingabóta á
timabilinu frá 1915—1940, mundi m*rgur
ætla að Krabbe vissi betur. Reykjavík ein
mun hafa varið meiru til þessa, jafnvel
einnig Vestmannaeyjar, svo að dæmi séu
nefnd. Á bls. 168 lætur Krabbe þess ógetið
að sænskt firma, sem áður var nefnt byggði
hér bryggju og beton hausa á Ægisgarð
og lánaði fé til þess. Umboðsmaður þessa
firma var Gisli J. Johnsen, sem átti frum-
kvæði að þvi að leita til og semja við þetta
firma, og fór með hafnarstjóra Þórarni
Kristjánssyni til Stockhólms til endan-
legra samninga. Hafnarhúsið — austari
hluti þess — var þá í smíðum, en inn
flutningsleyfi hafði ekki fengizt fyrir efni.
og tókst að haga svo málum, að nægi-
legt sement var látið í té m. m. af hinu
sænska firma og þar með hægt að full-
gera húsið, sem annars hefði verið hálf-
byggt, hver veit hve lengi.
Samningsupphæðin var mjög miklu
lægri hjá liinu sænska firma en hjá til-
svarandi dönskum, og greiðsluskilmálar
betri og ekki eins niðurlægjandi.
Á bls. 169 er á ný sagt, að Danir og
útlendingar hafi gert eitt og annað, sem
gert hafi verið í höfninni til þæginda og
umbóta. Jafnvel kolakranann gerði danskt
kolafirma. Hér komu hvorki hugsjónir
Hjalta Jónssonar eða annarra til greina.
Sama máli gegnir um Slippfélagið, Krabbe
gleymir þvi, að hann var beinlínis drag-
bítur á allar framkvæmdir Slippfélagsins
og tafði jiær um árabil. Það getur sá,
er þessi orð ritar borið um, þvi að á þeim
árum sat hann með Krabbe í stjórn Slipp-
félagsins og Hamars. Hvort Krabbe hagar
sér svona af ótrú á framtíð Islands eða
af því að hann var Dani og bar hag þeirra
fyrir brjósti, er þangað sóttu viðgerðir
skipa sinna — annarra en togara — skal
ósagt látið, en svona var ástandið. Fyrir
mig er því vel skiljanlegt, að hann nefnir
Hjalta nafn aldrei, svo mikið sem allir
Islendingar vita ])ó, að hann kom við söcru
og framþróun síns timabils.
Niðursuða.
Á bls. 320 er minnzt á niðursuðuverk-
smiðju Péturs M. Bjamasonar sem hina
fyrstu, er stofnsett hafi verið 1906, sem
varð að hætta 1913 vegna þess, að þvi er
þar segir, ýmissa fjárhagsörðugleika. Það
er auðvitað ekki rétt, að þetta hafi verið
fyrsta niðursuðuverksmiðja á Islandi. 1
þessu sambandi má ekki heldur gleymast,
að sá, sem byrjar á einhverju og réð ekki
yfir nægu fjármagni, varð oft sökum mis
skilnings að hætta, þvi að hvergi var
stuðning að fá, og oft var fólkið — þvi
miður — skilningslaust á málið.
Á sömu bls. segir, að Sláturfélag Suður-
lands hafi tekið upp og fram haldið starf-
semi ísafjarðarverksmiðjunnar og byrjað
þá starfsemi 1920 með hinum gömlu vél-
um. Mun ekki hér vera eitthvað málum
blandað? Ég held, að Sláturfélagið hafi
byrjað fyrr. Ýmislegt er þarna einnig sagt
um Rækjuverksmiðjur, sem sennilega
þyrfti einhverrar lagfæringar við.
Netagerð.
Höf minnist á Netagerðina í Vestmanna-
eyjum. En áður en hún tók til starfa hafði
hinn stórhuga, framsýni Sigurjón Péturs-
son á Álafossi hafið Netagerð löngu áður
og fengið til þess fullkomnar, franskar
vélar.
Úmislegt.
1 yfirliti sínu á bls. 347—49 yfir ýmis
embætti til aðstoðar ráðuneytunum og bæj-
arstjómum, hefur höfundi láðst að geta
embættis húsameistara ríkisins, sem stofn-
að var 1919, og hefur haft hina stórfelld-
ustu þýðingu.
Það hljómar óneitanlega all undarlega
(bls. 349), að 1940 hafi fast starfsfólk
símastjórnarinnar (fyrir utan sjálfan for-
stjórann og þrjá verkfræðinga) verið 211,
en póststjómarinnar aðeins 45 launþegar.
Það vekur ekki litla athjrgli við lestur þess-
arar bókar, sem er mjög fróðleg og mikið
verk hlýtur að liggja að baki, að mörg
nöfn eru ekki nefnd, sem öllum Islend-
ingum eru kunn. Manna, sem koma mikið
við sögu, eins og t. d. Markús, skólastjóri
Bjamason, Páll Halldórsson, skólastjóri,
M. E. Jessen, en allir þessir menn hafa
haft mikla þýðingu fyrir þau tímabil, er
þeir heyra til. Þá virðist vanta ýmis önn-
ur nöfn, svo sem: Geirs Zoega, hins mlkla
brautryðjanda i útgerðinni og Thors Jen-
sens, svo mikið sem hann beitti sér fyrir
hvers konar framförum, hefði það nafn
sannarlega mátt vera nefnt í þeirri bók,
sem fjallar um íslands Tekniske Udvikl-
ing. Einnig Eiríks Hjaltested.
Hins vegar vekur það nokkra athygli
lesendans, hversu margar nefndir og til-
lögur hafa komið fram um veg eða jám-
braut austur yfir fjall, en ekkert af öll-
um tillögunum, sem þó ná yfir um 40
Framhald á síSu 139.
AKRANES
125