Akranes - 01.10.1952, Blaðsíða 26

SÉRA FRIDRIK FRIDRIKSSON:
STARFSÁRIN III.
á torginu Ég stóð uppi á háum þrepum, er lágu upp að dyr-
unum að stórri kirkju, og hafði þaðan ágæta útsjón ytfir allt
torgið. Svo lagði hin stóra fylking af stað og gekk með veif-
andi fánum fram hjá kirkjunni, þar sem ég stóð. Þeir gengu
4 og 4 saman i röð. Seinast var borinn feiknastór krans í minn-
ingu þeirra, er fallið höfðu. Var hann borinn af fjórum. Þegar
þeir fóru fram hjá mér, fór ég ofan af kirkjuþrepunum og gekk
rétt á eftir síðustu röðinni úti á miðri götunni. Fór fylkingin
eftir Corso, og var lögregluvörður báðum megin, en uppi á
gangstéttunum var fullt af fólki, sem heilsuðu með útréttri
hendi. Báðum megin voru framhliðamar á húsum skreyttar
ifánum og marglitum dýrindis dúkum, og á cllum veggsvölum
var fullt af fólki með framréttum örmum. En það var fullkom-
lega hljótt og enginn troðningur á gangstéttunum. Ég hef aldrei
séð slíka mannmergð svo hljóða og haga sér jafn vel. Lögregl-
an hafði ekki annað að gjöra en að standa kyrr.
Ég gekk þannig á miðri götunni, i vökinni eftir fylkinguna,
og enginn skifti sér neitt af mér. 1 nokkru bili á eftir mér varð
gatan full af fólki, sem fylgdi svo Ifylkingunni. Svo komum vér
í gegnum Corso inn á hið mikla torg Piazza di Venezia. Ég
fylgdi skrúðgöngunni gegnum torgið, sem þegar var fullt af
fólki nema vökin, er skrúðgangan hélt um.
Fyrir miðju torginu stendur hið stórfenglega minnismerki
um Victor Emanuel. Þar uppi við riddarastandmynd af kon-
unginum er gröf óþekkta hermannsins. Ég elti nú ekki fylk-
inguna lengra en að hinum hreiðu þrepum, sem liggja upp að
minnismerkinu. Fylkingin fór þangað upp, og þar tók á móti
henni konungurinn sjálfur og ráðherrar hans. Þar á meðal
Mússolíni. Ekki gat ég greint hann frá hinum. Konungur og
ráð hans lyftu hendinni að gömlmn rómverskum hætti, þegar
kransinn var lagður á gröfina, og allt mannhalfið á þessu mikla
torgi stóð þar með upplyftum höndum í dauðaþögn. Það var að
sjá sem stór skógur.
Eitthvað var talað þar uppi, en það heyrðist ekki þangað,
sem ég stóð. Meðan á þessu stóð kom rétt fram hjá mér, frú,
sorgarklædd og vel húin, og við hliðina á henni gekk drengur
ellefu til tólf ára í matrosafötum. Hann hélt á litlum kransi,
og þau fóru að ganga upp þrepin. Þegar þau voru komin að
efsta þrepinu, reis konungur og ráðherramir upp og heilsuðu
og allir gömlu hermennimir einnig. Um leið vom allar hendur
beygðar í áttina til konunnar og drengsins, og ég heyrði eins og
niðurhælt andvarp. Ég leit snöggvast í kringum mig. Þar stóð
maður við mann, og ég sá tár í augum þeim næstu. Það var
sem allir skildu á augabragði, að þama væri ekkja og sonur
hennar að leggja krans á leiði óþekkta hermannsins í minningu
um maka og föður þeirra mæðginanna. Mér finnst að ég aldrei
hafa séð nokkuð átakanlegar hrífandi en þetta atvik. f blaði
sá ég næsta dag, að talað var um þetta, og mig minnir, að stæði
í þvi sambandi: „l’onda dell’ emozione.“ Ég þori ekki að ábyrgj-
ast, að þetta sé rétt skrifað, en setningin hefur loðað i mér síðan.
Þannig ífannst mér, að ég merkja þessa hrifningu og viðkvæmnis-
bylgju, sem jafnvel lokkaði tár fram í augu sjálfs mín. —
Snemma um morguninn 25. maí vaknaði ég fullur fagnaðar
eins og ég er vanur þenna morgun. Ber þar einkum þrennt til.
í fyrsta lagi, að þá fæddist ég, og í öðm lagi, að ég þá frelsaðist
úr lífsháska. Ljósmóðir mín frelsaði mig úr honum með þvi
að þvinga mig til að anda og það með harðii hendi. Því næst,
og er það stærsta atriðið: Hún skírði mig. Það er sá langstærsti
atburður æfi minnar, sem ég fæ aldrei fullþakkkað. Þess vegna
fagna ég þessum degi, og skímin leggur hátíð sína yfir hann. —
Eftir morgunbænir mínar fór ég að búa mig af stað og kom á
réttum tíma upp í Pálfagarð. Mér var svo fylgt gegnum skraut-
lega sali, og loks var komið inn i langan sal, og var fyrir inn-
an miðju gullið grindaverk, sem skipti salnum í tvennt. Fyrir
framan grindurnar var í salnum raðað upp baklausum bekkj-
mn og breiður gangurl gekk inn að grindunum. Á korti mínu
stóð 3—11 — það var fremst á bogadregnum upphækkuðum
palli rétt fyrir framan grindurnar. Ég sá, hve kardínálinn hafði
séð vel fyrir mér, þvi frá minum stað gat ég séð allt, sem fram
fór upp við hásæti páfans, sem stóð fyrir gafli salarins. — Nú
var fólk að koma, unz saluxinn var alsettur fólki í sætin. Svo
komu inn sendiherrar útlendra ríkja í skrautlegum einkennis-
búningum. Þeim var vísað til sætis fyrir innan grindurnar á
upphækkuðum sætum. Ég þori ekki að lýsa nákvæmlega þvi,
sem fram Ifór fyrr en merki var gefið, að páfinn væri að koma,
og söngur hófst hátignarlegur með dýrðlegum röddum: „Tu
es Petrus et super hanc petram ædificabo Ecclesiam meam. o. s.
frv. (Þú ert Pétur og á þessum kletti mun ég byggja kirkju mína).
Undir söngnum var svo páfinn borinn inn á palli eða börinn, er
hvíldi á öxlum 8 svissneskra lífvarðarmanna. Uppi á burðar-
pallinum sat páfinn á stóli í öllum sínum skrúða með biskups-
mítur á höfði, var það alsett gimsteinum, sem sendu glitrandi
geisla í allar áttir. Páfinn blessaði á leiðinni yfir söfnuðinn til
beggja handa. Á eftir kom hin skrautlegasta skrúðganga, sem
ég nokkurntíma hef séð. Kardínálaflokkurinn í sínum skarlats-
litu kápum bar af öllu að virðuleik, og kom mér í hug öldunga-
ráðið í hinni fornu Rómaborg, sem Kineas, ráðgjafi Pyrrusar
konungs, lýsti þannig, að sér hefði virzt öldungaráðið likast því
sem í þvi sætu konungar einir. Svo virðulegir fannst mér Kardí-
nálaráðið vera. Þar á eftir komu erkibiskupar og lýðbiskupar,
ábótar og aðrir hátignarmenn kirkjunnar. Páfinn var borinn
upp að hásætinu, og steig hann úr burðarstólnum upp í hásætið.
Svo byrjaði athöfn. Þar stóð einhver upp og mælti eitthvað að
mér virtist til páfans, síðan sá ég, að fjórir kardínálar gengu
fram salinn, og eftir drukklanga stund komu þeir inn aftur
ásamt hinum fjórum kardínálaefnum og leiddu þá fyrir páf-
ann og lutu honum. Hann veitti þeim viðtöku, og athöfnin fór
fram mjög hátíðlega, er þeir voru gjörðir að kardínálum, en ekki
ný vígsla, heldur nokkurs konar innsetning í hækkaða biskups
stöðu. Að þvi loknu söng hinn ósýnilegi kór ,,7’e Deum,íl hirin
dýrðlegasti lolfsöngur kristninnar, kenndur við Ambrósius hinn
mikla biskup í Mílanó, sálmaskáld og dýrðlegasta mann fjórðu-
aldarinnar. Þessi lofsöngur er þýddur á íslenzku af Jóni sýslu-
manni Espólín og er Nr. 2 í Evangelisku sálmabókinni, og hefur
minningargildi fyrir mig, því að hann var sunginn á ferming-
ardag minn 1882, og síðan var hann þýddur aif Helga Hálfdánar-
syni líka Nr. 2 í sálmabók vorri frá 1886. — En að heyra hann
sunginn af einum langfrægasta söngkóri heimsins í sinni upp-
runamynd, á hinu rimlausa og volduga latínumáli, var meiri
nautn en ég get lýst. Ég kunni tekstan nær því utan að, og það
gjörði nautnina enn meiri. Ég lokaði augunum og sökkti sálu
minni niður í þetta undradjúp tilbeiðslu og lofgjörðar. Niðurinn
af lofsöng kynslóða fimmtán alda dunaði fyrir eyrum mér og
inni í djúpi sálar minnar. Þetta var svo ifagurt, raddirna^ svo un-
aðslegar. Mér fannst, að Ttalíuferðin hefði margborgað sig, þótt
ég hefði ekkert séð né heyrt nema þenna eina söng. Og svo að
fá þetta sem afmælisgjöf. Það var meira og betra en ég nokkru
sinni hefði getað imyndað mér. Ég fylltist þakklæti til Guðs, sem
hafði leitt mig svona dásamlega. Ég minntist þeirra, sem höfðu
varpað ljóma yfir þenna dag með dauða sinum, hins heilaga
páfa Urbans fyrsta, sem dagurinn er kenndur við, þá ekki síður
hins mikla páfa, sem árið 1085 hafði dáið í útlegð þenna dag,
flæmdur Ifrá stóli sínum; ég býst við, að dauði hans hafi verið
134
AKRANES