Akranes - 01.10.1952, Blaðsíða 19

Lagt inn á nýjar brautir.
Árið 1927 framkvæmdi „Héðinn" i sam-
vinnu við „Hamar“ stærsta verkefnið,
er íslenzkar vélsmiðjur höfðu leyst aí
hendi til þess tíma. Var það smíði olíu-
geymanna í hina nýju olíustöð Shell h. f.
við Skerjafjörð, Byrjað var á verkinu i
júnimánuði þá um árið og því nær lokið
í desember. Smíði geymanna þótti takast
vel og vera eins vel af hendi leyst eins
og á fyrsta flokks smiðastöðvum erlendis.
Var þetta verk mikill sómi fyrir íslenzka
járnsmíðastétt.
Samhliða skipa- og vélaviðgerðum hóf
„Héðinn" strax á fyrstu starfsárum smiði
ýmissa hluta, og varð sú smíði margbreyti-
legri með hverju árinu. Smíðuð voru stál-
grindahús, olíu- og lýsisgeymar af mörg-
um stærðum, vatnshjól og túrbínur, eim-
katlar, lyftikranar, svo og ýmiss áhöld, er
notuð voru við togveiðar.
Þegar litið er yfir fyrsta tuginn í sögu
fyrirtækisins, má segja, að verkefnin hafi
verið ærið mörg og yfirleitt nóg að starfa.
En er harðna tók í ári hjá togaraútgerð -
inni á árunum eftir 1930, hafði það eðli-
lega fljótt áhrif á aðrar atvinnugreinar
landsmanna þ. á. m. járniðnaðinn.
Árið 1932 var haldinn í Reykjavík iðn-
sýning, er vakti verðskuldaða athygli
landsmanna. Þar gafst almenningi á að
líta, hvar iðnaðurinn var á vegi stadduv
hjá þjóðinni. „Héðinn“ tók þátt í iðnsýn-
ingunni og sýndi þar ýmsa smíðisgripi
og framleiðslu þ. á. m. stálhúsgögn og
lýsisvinnslutæki.
Framleiðsla lýsisvinnslutækjanna mark
aði nýtt timabil i sögu fyrirtækisins og
jafnframt í vinnslu sjávarafurða á íslandi.
Smiðuð voru slík tæki fyrir togaraflot-
ann, og lýsisverksmiðjur reistar víða um
land. Við þessar framkvæmdir naut „Héð-
inn“ sérþekkingar Ásgeirs Þorsteinssonar,
verkfræðings, sem er frumkvöðull að bættri
lýsisvinnslu hér á landi.
Stofnendur „Héðins höfðu óbifandi trú
á getu islenzks jámiðnaðar. Áhugamál
fyrirtækisins beindust því eðlilega að öllu
því, sem verða mótti til að auka liagnýt-
ingu sjávarafurða, enda varð skammt að
bíða, að „Héðinn“ hóf framkvæmdir fyrir
lrinar ýmsu framleiðslugreinar sjávarút-
vegsins. Smiðjan tók að sér í vaxandi
mæli smíði ýmissa hluta, er áður voru
keyptir erlendis frá.
Langþráðu marki náð.
Stærsta áhugamál forráðamanna ís-
lenzks járniðnaðar um langt skeið hafði
verið að koma hér upp fullkominni skipa
viðgerðarstöð, er framkvæmt gæti allar
viðgerðir (flokkunarviðgerðir) á skipum
okkar íslendinga, svo og byggt okkar eigin
stálskip í framtiðinni.
Árið 1933 stofnaði „Héðinn í félagi við
„Hamar“ sameignarfélagið Stálsmiðjuna,
en tilgangur með stofnun þess fyrirtækis
er, að framkvæma viðgerðir á byrðingum
járnskipa, svo og annast aðra plötu- og
ketilsmíði.
Þáttaskil verða i íslenzkum járn-iðnaði
árið 1936. Fyrsta síldarverksmiðjan, sem
íslenzk vélsmiðja sá um að koma upp, var
reist á Seyðisfirði það sumar. Norðmenn,
sem verið höfðu einráðir í þessari grein
járniðnaðarins á fslandi, voru þar snið-
gengnir í fyrsta sinn. Ári?> eftir sá „Héð-
inn“ um að reisa þrjár síldarverksmiðjur
í viðbót, þ. e. ó Húsavík, Bíldudal og Akra-
nesi. Allt voru þetta smáar verksmiðjur.
en svo má heita, að upp úr því flytjist
slíkar framkvæmdir yfir á hendur islenzks
járniðnaðar.
„Héðinn“ tók nú að smíða ýmiss tæki
og vélar fyrir síldarverksmiðjur og sá
um uppsetningu verksmiðja víða um land.
Aukin verkefni kröfðust stærri
og betri húsakynna.
Er heimsstyrjöldin síðari brauzt út,
fluttust allar véla- og skipaviðgerðir inn í
landið, og tekið var til að smíða enn fleiri
hluti, er áður höfðu verið aðfluttir er-
lendis frá. Kröfur þær, sem járniðnað-
urinn varð að fullnægja, fóru 'sífellt vax-
andi, og reynsla járniðnaðarmanna óx að
sama skapi. Fullkomnar flokkunarviðgerð
ir (klössun) voru framkvæmdar á fjöldn
togara.
Árið 1941 var reist fullkomin málm-
steypa, sem „Héðinn“ og „Hamar" eru
eigendur að. Nefnist fyrirtæki þetta Járn-
steypan h. f.
Vegna hinna síauknu verkefna, scm
hlóðust að fyrirtækinu, margfaldaðist
starfsliðið og húsakynni öll í Aðalstræti
urðu of lítil. 1 Aðalstræti var „Héðinn"
til húsa í 20 ár, og er stafsemin fluttist
þaðan, var gólfflötur smiðjunnar orðinn
489 fermetrar. Vorið 1941 var hafizt handa
um byggingu hinna reisulegu heimkynna
smiðjunnar við Seljaveg. Hefur þeirri upp-
byggingu verið haldið áfram jafnt og þétt.
Er gólfflötur húsakynna smiðjunnar nú
um 6.580 fermetrar.
Hefur þvi gólfrýmið 110 faldast frá
stofnun fyrirtækisins og 14 faldast frá þvi
sem var í Aðalstræti.
Byggingum Héðins er skipt í deildir
eftir hinum ýmsu verkefnum, sem þar
eru unnin: Rennismiðadeild, logsuðu- og
rafsuðudeild, vélaviðgerðir, eldsmiðja, ný-
smíðadeild, sandblástur og málmhúðun 0.
fl. Efnisgeymslur taka einnig mikið rúm.
Stór matsalur og nýtízku eldhús í sam-
bandi við það er á annarri hæð hússins.
Starfrækja starfsmennirnir þar sjálfir sitt
eigið mötuneyti, en smiðjan leggur til
húsnæði og áhöld. í nyrzta liluta aðal-
byggingarinnar eru til húsa skrifstofur
fyrirtækisins, teiknistofa og vélaverzlun. Á
efstu hæð þeirrar álmu er samkomusalur
til afnota fyrir starfsmannafélag smiðj-
unnar.
Stórstígar framkvæmdir á sviði
nýsmíða.
Stórstigar framfarir hafa átt sér stað í
atvinnusögu þjóðarinnar síðustu tíu árin.
Þróun fyrirtækisins þriðja áratuginn er
nátengd þeim framfara- og bjartsýnishug,
er einkennir þetta tímabil öðru fremur.
Or sýningardeild. HéSins
á ISnsýningunni 1952.
FramleiSsla þvoítavéla er
nýjung í íslenzkum iSna'Si.
Vélarnar eru framleiddar
sameiginlega af HÉÐNI
og RAFHA.
AKRANES
127