Akranes - 01.01.1957, Page 41

háskólanám. 1 sambandi við háskólanám
er skylt að gera sér ljóst, að miklu
meiri hæfileika þarf til þess að ljúka
háskólanámi heldur en t. d. námi við
verzlunarskóla, kennaraskóla eða iðn-
skóla. Iðinn nemandi getur tekið glæsi-
leg próf við gagnfræðaskóla, þótt honum
sé háskólanám alger ofraun. Með tilliti
til þeirrar megin stefnu, sem felst i
sjónarmiðum vinnusálfræðinnar, að reynt
skuli að koma hverjum manni á sem
réttasta hillu í lífinu, má ljóst vera, að
vinusálfræðingur myndi alltaf vera and-
vigur því, að unglingi yrði haldið lil
langskólanáms nema því aðeins, að eng-
um efa sé undirorpið ,að hæfileikar hans
réttlæti þetta.
Ég skal nú gera nokkra grein fyrir
því, hvernig vinnusálfræðingar telja
heppilegast að veita unglingum starfs-
fræðslu og starfsvalsleiðbeiningar. Sjón-
armið þeirra má í stuttu máli segja að
felist í því, að þeir telji ráðlegt að val
ævistarfs sé ekki ákveðið of snemma, ekki
of snögglega og ekki þannig um hnútana
búið, að þar verði engu um þokað, ef
unglingnum sjálfum kynni að verða
ljóst, að hann hefði valið ranga leið.
Við skulum athuga fyrsta atriðið ör-
lítið nánar. Flestir foreldrar munu kann-
ast við það, að börn fara oft á unga
aldri að tala um það, hvað þau ætli að
verða þegar þau verði stór, enda er það,
að verða stór, allt að því framtíðartak-
mark í hugarheimi bamanna. Þegar á
6—7 ára aldri geta bömin farið að
tala um, hvað þau ætli að verða, og
stundum fyrr. Slíkar óskir nefnast leikja-
óskir. Á aldrinum g—13 ára fer oft að
bera á svonefndum ævintýraóskum. Það
er á þeim árum, þegar drengirnir ætla
að verða flugmenn, slökkviliðsmenn eða
bílstjórar, og stúlkurnar flugfreyjur. Hin-
ar eiginlegu óskir um val ævistarfs birt-
ast sjaldan fyrr en unglingurinn er orð-
inn 14—17 ára og oft hefjast þær með
þvi, að unglingurinn fer að hugsa um
starfsval á breiðum grundvelli. T. d. tal-
ar hann þá um að fara til sjós, læra iðn,
eða fást við verzlun. Hann segir sjald-
an, ég vil verða vélstjóri á strandferða-
skipi, plötusmiður í járniðnaði eða aðal-
bókari hjá innflutningsfyrirtæki. Ástæð-
an til þess, að óskir unglingsins beinast
frekar að atvinnuvegum en einstökum
greinum þeirra er sú, að þeir liafa sjaldn-
ast haft svo raunhæf kynni af atvinnu-
lífinu að þeir geti í raun og veru gert
sér grein fyrir, hvaða grein þess þeir
eigi að velja. Einmitt með tilliti til
hinnar takmörkuðu þekkingar ungling-
anna hafa vinnusálfræðingamir myndað
annað boðorðið í sambandi við val ævi-
starfs, að það megi ekki gerast of snögg-
lega, með öðrum orðum, að það megi
ekki láta kylfu ráða kasti í þessu efni.
Sá, sem ekki þekkir atvinnulífið nema
að litlu leyti, getur aldrei verið viss um,
að hann velji það, sem honum hentar
bezt, það getur eins vel verið, að hann
hafi aldrei heyrt eða séð einhver störf,
sem myndu eiga vel við hæfileika hans
og áhugaefni. Þá er þriðja meginreglan
sú, að valið megi ekki vera óumbreytan-
legt. Finni unglingurinn tiltölulega fljót-
lega, að hcnum hefir skjöplast í vali, er
alveg sjálfsagt að leyfa honum að breyta
til. Og þá komum við að viðkvæmu efni
i sambandi við val ævistarfs. Hvorir eiga
að ráða um valið, unglingarnir eða for-
eldramir. Margir vilja ef til vill segja
sem svo, að það eigi foreldrarnir að gera,
þar eð þeir séu eldri og reyndari, og
þurfi auk þess oftast að kosta nám barna
sinna. Enginn myndi verða seinni til
þess að neita því en ég, að vafasamt
geti verið að láta alltof mikið eftir börn-
um, en eigi að síður myndi ég aldrei
A K R A N E S
41