Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1886, Side 69

gamli segir: „það tr hœgra a<$ standa á móti fyrstu meinlokunni,
8em hleypur i mann en Öllum hinum og fátœklingurinn stm apar
t eptir auðmanninum er eins hlœgilegur og froskurinn sem fór aÖ
þenja sig út til þess að verða jafngildur og naut. Stórskip geta
agt á nokkra hoettu, en það er hcst fyrir hátana að halda sig
n^ri tandi. það er líka sjaldan langt að bíða launanna fyrir
a heimsku. Ríkarð gamli kemst syo að orði: „Sá sem hefur
yfgórnagimina fyrir miðdegismat, hann verður að gera sjer það
a° góðu þó hann fái ekki annan kvöldmat en fyrirlitmngucc eða
ffleð öðrum orðurn: „Alsnœgtimar snœða morgunmat með dramb-
8€minni. Fátœktin borðar miðdegismat með henni en fyrirlitningin
*itur að kvöldverði með henni11. 0g hvaða gagn gerir nú þetta
giys og tildur, þegar öllu er á botninn hvolft? það gerir þó víst
eitthvert gagn þar sem menn leggja svo mikið í sölurnar fyrir
það? Nei, nei! það heldur hvorki við heilsunni nje ver menn
veikindum. því fer so fjarri að það auki álit manns, að það
vekur öfund annara og verður mörgum að falli.
„Pað er því o'ð.i manns œði að hleypa sjer í skuldir fyrir
elíkan hjegóma“. Reyndar er það satt að maður fær sex mánaða
lan, 0g það hefur ef til vill gint marga af okkur hingað þó við
eigum ekki einn einasta eyri. |>að er reyndar mjög þægilegt að
kaupa hitt og þetta uppá lán þegar maður er alveg peningalaus,
»en hugsift þið um, hvað þ >ð er að hleypti sjer í skuldirlu J)ið
eruð ekki fijálsir menn lengur. J)ið eruð háðir öðrum. Ef )ið
getið ekki borgað í tækan tíma, þá verðið þið að skammast ykkar
þegar þið mætið þeim, sem þið skuldið. J)ið skjálfið þegar þið
eigið tal við þá, og berið ýmislega vitleysu í bætifláka fyrir
ykkur. J>ið sökkvið altaf dýpra í skuldabaslið og seinast missið
þið sómatilfinninguna og reynið til að ijúga ykkur út úr vandræð-
unum. Slíkt er svivirðilegt. „Láutakan er fyrsta rimin í mis-
gerðastiganun; lygin er einu stigi neðar. Lántakan sitvr í hnakkn-
nrri en lygin situr á lendinni“. Fijáls maður ætti að geta litið
djarflega upp á hvern sem vera skal, en skulda baslið drepur
sómatilfinninguna og velsæmið. „T&mur pnki getur ekki. staðið“
segir Ríkarð gamli. Hvað munduð þjer segja um konung þann
eða landstjóra sem skipaði ykkur að klæða ykkur eins og tigið
fólk og hótaði ykkur fangelsi að öðrum kosti. Ætii’ þið segðust
ekki vera frjálsir menn sem mættu vera í hvaða fötum sem þið
vilduð. Ykkur þætti víst gengið of nærri frelsi ykkar með slíkri
skipan. J)ið segðuð víst að slíkt væri harðstjórn. Samt keyrið
þið sjálfa ykkur undir slíkt ánauðarok, þegar þið hleypið ykkur í
skuldir til að geta gengið í skrautlegum fötum. Lángjafi ykkar
hefur leyfi til þess að svipta ykkur frelsinu hve nær sem hann
vill. Jiegar þið getið ekki borgað, þá getur hann sett ykkur í
fángelsi og látið ykkur dúsa þar svo og svo lengi. þegar þið tók-
uð til láns, þá hugsuðuð þið víst lítið um borgunina, en skuldheim-
tumennimir eru minnisb't’i en skuldunautarnir. Skuldheimtumenn-
irnir láta skuldina ekki liggja lengi í salti; þeir taka vel eptir
gjalddaganum. Hann kemnr eins og kölski úr sauðarleggnum
þegar minnst að vonnm varir og þarna er borgunarinnar krafist
(65)