Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1886, Blaðsíða 58

að slátra gæsum Marteinsmessu dag og halda svo gildi í minn-
ingu dýrðlingsins. Ekki mátti taka á neinu handarviki þennan
dag fyrrum, og ekki gera annað en jeta og drekka, en sú er
saga til þoss, að malari einn fór til mylnu einu sinni þennan
dag, sumir segja til að hnupla. Kom bá skolli sjálfur, greip
malarann og malaði hann í smámjel. — A íslenzku eru til þijár
sögur af Marteini byskupi, sem prentaður eru í Heilagra manna
sögum, og hjer um bil flmm kirkjur vóru helgaðar honum. I
Viðey er og talað um Marteinsaltari.
13. Friðrekur var byskup á þýzkalandi, vandlætingasamur
mjög og djarfur í máli. Eitt sinn borðaði hann flsk hjá Hlöðvi
keisara, segir sagan, og áminti þá keisari hann um að rækja vel
embætti sitt. »þú áminnir mig duglega, keisari góður», sagði
byskup, »en segðu mjer nú, hvort þú vilt heldur jeta sporðinn
eða hausinn af fiskinum, sem þarna er á borðinu*. »Jeg held
jeg byqi á hausnum, því hann er ljúffengari«, sagði keisarinn.
»það grunaði mig lengi«, sagði byskup, »og jeg ætla þvíaðbyija
á að áminna þig sem æzta mann ríkisins* — og sagði honum
því næst svo greinilega til syndanna, að keisarinn varð allur að
gjalti og lofaði bót og betrun. Eitt var líka það, sem keisari
varð að gera, að senda burt drotningu sína, af því hún var eitt
hvað afboð lítið í ætt við hann. þessu varð hún svo reið að
hún ijeð byskupi bana og var hann drepinn fyrir háaltari í
kirkju sinni.
21. er Martumessa (offurgjörS Maríu) eða Maríumessa hin
þriðja. Hátíð þessi var lögtekin á 14. öld og var hún stofnuð í
minningu þess að María hefði verið hrein mær alla ævi, og ætti
því að vera svo sem fyrirmynd allra nunna. Munkar sögðu líka,
að hún hefði verið vígð til musterisþjónustu þriggja vetra gömul
og verið þar, þangað til Jósep lofaðist henni. — Lítil hátíð
sýnist þessi Maríumessa að hafa verið á íslandi, en þó er hún
stöku sinnum nefnd í fornum skjölum.
22. er Cecilíumessa. Cecilía var rómversk mær af háum
stigum og heiðin í fyrstu, en Úrban pávi sneri henni til ijettar
trúar, Foreldrar hennar lofuðu hana heiðnum manni, sem Vale-
ríanus hjet, en Cecilía sneri bæði honum og- bróður hans Tibur-
tiusi. þeir bræður vóru seinna hálshöggnir fyrir utan Eómaborg
fyrir það að þeir höfðu graflð lík nokkurra trúarbræðra sinna, en
Cecilía var dregin fyrir dóm og því næst var henni kastað í eld
brennanda; en eldurinn vann ekki á henni, og þá var farið með
hana út fyrir borgina og hún höggvin þar, árið 220 eða 230.
Hún var síðan einkum dýrkuð sem verndara kírkjusöngsins. —
Af Cecilíu mey er saga til á íslenzku í Heilagra manna sögum,
og kvæði er þar að auki til um hana, sem kallað er Cecilíudiktur.
Hm fjórar kirkjur á íslandi vóru helgaðar henni.
23. er Klememmessa. Klemens var vinur þeirra postulanna,
Pjeturs og Páls. Pjetur vígði hann til byskups í Kómaborg og er
hann því nefndur Klemens pávi hinn fyrsti, en Páll nefnir hann
sem aðstoðarmann sinn í brefinu til Filippiborgarmanna (4,3)-
Klemens var seinna rekinn útlegð til Kersonesos afTrajan keisara,
(51)