Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1891, Síða 38

henni tekur eymdadjúp einverunnar, sem varS því ogur'
legra fyrir hana, sem vonirnar höffeu lypt henni hœrra upp-
Ein af sögum hans heitir: »Jakob Passinkov11-
Passinkov elskafci stúlku, sem ekki vildi líta vife honu®-
Hann andafcist í Síberíu, en bar þá ennþá á brjústi sjer
nokkra menjagripi, til endurminningar urn hana. Heffci ha,in
verifc nokkufc eigingjarnari enn hann var, þá heffci honuu'
tekizt afc vinna hyili hennar og ást. En án þess hann
vissi af, haffci systir þessarar stúlku elskafc hann, aldre'
gleymt honum og aldrei viljafc giptast.
þó sögur þessar sjeu meistaralega ritafcar, þá eru Pa‘
þó ekki þær, sem gjörfcu hann heimsfrægan. »Dagbóa
veifcimannsins* er sú bók, sem á skömmum tíma bar
nafn hans, ekki afeeins um endilangt Rússland, heldur
allan hinn menntafca heim. Bók þessi kom út í einni heild
árifc 1852. í henni ræfcst hann á spillingu þá, sem bænda-
ánaufcin á Rússlandi haffci í för mefc sjer, hann ly»ir
miskunnarleysi því og órjettlæti, sem þrælarnir áttu vifc
afc búa, og hann gjörir sjer einkum far um afc vekja mefc-
aumkvun lesendanna mefc þessu fólki. Heffci hann talafc
blátt áfram, þá heffcu embættismenn stjórnarinnar bannafc
honum afc láta prenta bók sína; hann varfc því afc fara
kring um þá, hann kvefcur engan dóm upp um þafc, sem
hann er afc segja frá, og gremjan yfir ómannúfc þeirri,
sem hann segir frá, verfcur ýmist afc háfci efca angurblífcu;
hann lætur svo, sem iýsingin á ánaufc þessara aumingja
sje alls ekki afcalatrifcifc, en skýtur henni inn í veifcisögur
sínar, eins og þafc væri af tilviijun afc hann væri afc tala
um slíkt. »Jermolai og malarakonan« er gott dæmi þessu
til skýringar, og jeg vel þá sögu, af því hún hefur verifc
þýdd á íslenzka tungu (í Heimdalii). Turgenjev lætur
fyrverandi húsbónda malarakonunnar segja sjálfan frá, og
mefc því tókst honum meistaralega afc sýna tífcarandann,
hve gjörspilltur hann var. þegar Arína haffci þjónafc
húsbændum sínum dyggilega í 10 ár, þá bifcur hún þau
um leyfi til þess afc gipta sig Petruschka, af því hún
elskafci hann. þeim finnst þetta vera hróplegt óþakklæti;
mál sem ekki sje svara vert. Hún vill þjóna húsbændum
sínum, eptir sem áfcur, þó hún fái afc giptast, en hús-
mófcirin »engillinn í mannsmynd« getur ekki til þess hugsafc
(ao)