Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1905, Blaðsíða 35

að mannleg siðfræði þurfi ekki að hvíla á neinum yfirnátt-
úrlegum grundvelli; kemur þá þegar fram, er Höffding
hefur haldið fram síðan, að það sje ekki trúin, er gefi sið-
fræðinni gildi, en þvert á móti hljóti trúin og öll trúbrögð
mannanna að metast á mælikvarða siðfræðinnar, því að
öll einkenni guðs eigi rót sína að rekja til þess, er menn-
irnir telji gott og heilagt. Sama árið og rit þetta kora út
var HöfFding skipaður aukakennari við háskólann. Fxxr
hann þegar að kenna sálai'fræði og sxx þá brátt, að til
þess að semja vísindalega siðfræði hlyti hann að gjöra
sjer glöggari grein fyrir manneðlinu, og því fór hann nú
að húa sig undir að semja sálarfræði; bat'ði hann lokið
því verki 1882. Sálarfræði þessi hefur síðan komið út 5
sinnum á dönsku og vei'ið þýdd á mörg mál, enda er
hún nú notað víða um lxeirn, sem kenslubólí í þeirri grein.
Sameinar Höffding þar tvennt, það helzta, er fyrri tíma
speki hefur haldið fram um andlegt eðli mannsins, og
hitt, er menn með nýrri rannsóknum hafa komizt að raun
um. Er það góð og áreiðanleg iiandbók með fjölda góðra
tilvitnana, <n vart við alþýðu hæíi. Arið eptir, 1883, var
Höffding gerður að aðalkennaru (prófessor) x heimspeki
eptir Rasmus Nielsen, er fremur hafði lifað á madsku
sinni en speki. 1884 fór Höffding enn utanlands og
kynntist þá lielztu fræðimönnum sinna tíma, einkum á
Þýzkalandi, og er heim kom, íór hann að semja siðfræði
sína, og kom hún út 1887. Til þess tíma þektu menn
lítið annað á Norðurlöndum x þeirri grein en siðfræði Mar-
tensens biskups, er höfð var i hávegum, þó að hún, eins
og trúai'iitum er títt, slægi bæði xir og x, en henni var
nú með þessu riti steypt aí stóli. I stað trúarinnar setti
Höffding samvizkuna í Iiásætið hið innra, en velferðar-
kenninguna ensku hið ytra. Maðurinn æt.ti að hlýða saxn-
vizku sinni og kjósa það eitt, er hann teldi satt og rjett,
en hvaða reglu hann færi eptir í hegðun sinni og fram-
ferði, færi nokkuð eptir eðli hans og skoðun á þjóðíjekxg-
inu. Sitt lizt liverjuni, og því getur siðfræðin aldrei orðið
að ótviræðum vísindum; þó er ekki lxægt að byggja hana