Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1941, Page 31

horfa og efnið krafðist þess. En þrátt fyrir þessar
skoðanir, eru nokkrar af sögum hans, og sannarlega
ekki þær verstu, nær þeim hugmyndum, sem al-
menningur gerði sér þá um form skáldsögunnar. Oft
er söguhetjan maður, sem hefir átt við þröngan kost
að búa í æsku, en gefst tækifæri til að brjóta sér leið
iil menntunar og velmegunar. Víða má finna þess
vott, að höfundurinn hefir stuðzt við eigin reynslu,
og það svo mjög, að nærri liggur, að sumar þeirra séu
i rauninni sjálfsævisaga hans.
Af skáldsögum þeim, er hann skrifaði fyrir styrj-
öldina 1914—1918 og fjalla um félagsleg vandamál,
má nefna Ann Veronica, um frjálsar ástir og baráttu
ungrar ltonu fyrir réttindum kvenna, rétt þeirra til
að vinna fyrir sér og njóta að öðru leyti sama frelsis
og karlmennirnir; The New Machiavelli (1911), um
félagsmál og rikjandi stefnur í lok Viktoríu-timabils-
ins; Mr. Britling Sees It Through (1916), lýsing á
fyrstu styrjaldarárunum í Englandi og viðhorfi
Breta þá.
Heimsstyrjöldin hafði þau áhrif á Wells, að hug-
ur hans beindist um skeið að trúmálum. í nokkrum
skáldsögum, sem komu út i lok styrjaldarinnar og
næstu árin eftir, lætur hann i ljós skoðanir um trú-
mál, sem tæplega eru i samræmi við heimsskoðun
náttúruvísindanna. Hann virðist helzt hallast að eins
konar endurbættum kristindómi, skynsemitrú á hið
góða og bræðralag mannanna, en guð hans er hvorki
alvaldur né alls staðar nálægur. Það eitt, að hið
illa er til, sannar, að mætti hans eru takmörk sett.
Hins vegar er hver maður kallaður til að vinna að
því, að guðsriki komist á hér á jörðu.
Wells hvarf þó skjótt frá þessum hugleiðingum,
og í öllum seinni ritum hans kemur greinilega i Ijós,
að hann aðhyllist kenninguna um stöðuga framvindu.
Hann hefir lýst þroskaferli mannkynsins i verald-
arsögu sinni, The Outline of History, og örvæntir
(29) 22