Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1945, Side 31

af störfum né flytjast á brott úr þessu afskekkta
prestakalli, þótt honum stæfiu fyrir löngu allar götur
opnar til aö lifa fjárhagslega áhyggjulausu lífi af rit-
höfundartekjum sínum. Fyrsta leikritiö, sem kom frá
hans hendi, eftir að hann varð prestur, heitir í brim-
rótinu (I Brændingen) og kom út árið 1929. Fjallar
það um baráttuna gegn guðshugmynd kristindóms-
ins, og hefur höfundurinn tekið Georg Brandes,
„mikilmennið meðal andstæðinga trúarinnar“, til
fyrirmyndar við gerð höfuðpersónunnar. Leikrit
þetta er hið fyrsta af þeim fjórum leikritum Ivaj
Munks, þar sem hann tekur örlagarík vandamál sam-
tíðarinnar undir smásjá sína og ræðir um þau í
beinu máli, og er næst í röðinni leikritið Orðið
(1932), en það er eitt af máttugustu verkum höfund-
arins. Fjallar það að uppistöðunni til um árekstur
Grundtvigsstefnunnar og heimatrúboðsins, en kjarni
þess er hin afdráttarlausa játning á kraftaverkamætti
mannlegs anda. Hefur Orðið verið leikið oft og víða,
m. a. í Reykjavík, og hvarvetna vakið hina alvarleg-
ustu eftirtekt. —- Leikritið Sigurinn (1936) tekur
Abessiniustyrjöldina og fasismann til meðferðar, og
í leikritinu Hann situr við deigluna (Han sidder ved
Smeltediglen), sem kom út árið 1938, ræðst höfund-
urinn af miklum biturleik að kynflokkahatri og gyð-
ingaofsóknum nazistanna. Hefur leikrit þetta verið
talið fullkomnast allra leikrita Kaj Munks að listrænni
byggingu. í Cant (1931) sækir höfundurinn efni sitt
í sögu Hinriks áttunda og Önnu Boleyn, og var þetta
leikrit sýnt oftar en nokkurt annað um langt skeið
í konunglega leikhúsinu. Önnur söguleg leikrit Kaj
Munks eru: Hinir útvöldu (1933), sem fjallar um at-
riði í ævi Davíðs konungs, og loks leikritið Niels
Ebbesen, sem er hið síðasta, sem höfundinum vannst
aldur til að skrifa fyrir leiksviðið, en því hefur
einnig auðnast það hlutskipti að verða hinni dönsku
þjóð í senn helgur dómur og brennandi uppreisnar-
(29)
22