Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1945, Side 109

Félagsmálastarfsemi.
1874: Ekki teljandi.
1940: Mjög víðtæk félagsmálalöggjöf og félagsmála-
starfsemi.
Þetta yfirlit sýnir, að „við höfum gengið til góSs
gÖtuna fram eftir veg“, þennan hálfan sjöunda ára-
tug. Enn þá betur sést það á þeirri stórfelldu lækk-
un, sem orðið hefur á árlegri dánartölu, ekki sízt
ungbarna. Á áratug þeim, sem lauk 1874 (1865—
1874) var meðalmanndauði árlega um 30 af þús-
undi hverju landsmanna, og þá dóu árlega 243 börn
á fyrsta árinu til uppjafnaðar af hverju þúsundi
fæddra barna. Voru báðar þessar tölur langtum
hærri en í nokkru nágrannalanda vorra. Áratuginn
1931—1940 voru þessar tölur komnar niður i tæpl.
11 og rúml. 44 af þúsundi og standast fyllilega sam-
anburð við dánartölur helztu menningarþjóða á sama
tíma, dánartölur ungbarna meira að segja þar víðast
mun hærri, og hvergi lægri, nema á Nýja-Sjálandi.
En þessar geysimiklu framfarir hafa kostað mikið fé
og munu kosta áfram, ef halda á í horfinu og auka
þær svo sem þörf krefur, því að margs er enn vant.
Vanþekking og margs konar hjátrú, en einkanlega fá-
tæktin, var versti þrándur i götu allra heilbrigðis-
mála á umliðnum öldum, og auk vaxandi þekkingar
i læknisfræði og tækni hefur undirstaða framfara i
þeim á hinu umrædda tímabili verið batnandi efna-
hagur þjóðarinnar, er það og mun verða. Bezta trygg-
ingin fyrir áframhaldi þeirra er þvi velgengni at-
vinnuveganna og skynsamleg fjármeðferð einstak-
linga og af opinberri hálfu.
Við samningu þátta þessara hef ég stuðzt við ýmis
rit, einkanlega Alþingistiðindi, bókina Læknar á ís-
landi eftir Lárus H. Blöndal og Vilmund Jónsson og
—- langmest — við Skipun heilbrigðismála á íslandi
(107)