Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1945, Page 118

grannlandanna. En að líkindum er uppgufunin hér
á landi yfirleitt nokkru minni en annars staðar á
Norðurlöndum, þ. e. a. s. nær fjórSungi en helmingi
alls úrkomumagnsins.
Vel væri, ef nokkru nánari vitneskja fengist um
magn uppgufunarinnar hér á landi áður en langt
líður, en hún fæst því aðeins, að mælingar á vatns-
magni (afrennsli) um land allt haldist i hendur við
úrkomumælingarnar, sem gerðar eru á vegum veður-
stofunnar í Reykjavík.
Að endingu skal hér bent á nokkur helztu atriðin,
sem mestu ráða um hlutfallið milli uppgufunar og
úrkomu. —• Því meiri sem úrkoman er, þeim mun
minni hluti hennar gufar upp að öðru jöfnu. Þar sem
minnst rignir á jörðinni (t. d. í sand- og grjótauðnum
Afríku og Arabiu), gufar allt regnvatnið upp og af-
rennsli er ekkert. Annað veðurfar hefur auðvitað
einnig mikil áhrif. T. d. gufar meir upp, þar sem tíð-
um skiptist á deyfa og uppstytta, en þar sem veðr-
átta er stöðugri og jarðvegur veröur ýmist skrauf-
þurr eða vatnsósa og hvort tveggja stendur lengi yfir.
Gróður örvar mjög uppgufun með því að sjúga vatn
með rótum sínum úr jarðvegi, en frá laufblöðunum
er vatnsgufunni greiður útgangur út í loftið. Lands-
lag veldur hér einnig miklu um. í brattlendi rennur
vatnið svo hratt undan hallanum — ofan jarðar eða
neðan — að lítill tími vinnst til uppgufunar. Aftur á
móti gufar tiltölulega mikill hluti regnvatnsins upp,
þar sem flatlent er og það hefur ógreiða framrás.
Regnpollar á vatnsheldum klöppum eða í leirflögum
eiga sér varla annarrar útrásar auðið en upp i loft-
ið. — Jarðvegurinn og eðli berggrunnsins hefur einn-
ig mikil áhrif á uppgufunina, og margt fleira mætti
telja. En Jjað yrði of langt mál.
Guðmimdiir Kjartansson.
(116)