Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1948, Side 46

Java, sem fyrstur fann orsok Beri-beri sjúkdómsins, er
þar var landlægur, og tókst að lækna hann, og fyrir því
má telja, að hafi verið fyrsti brautryðjandi fjörefna-
rannsóknanna. Hefur aldrei leikið á tveim tungum, að
báðir voru vel að þeim heiðri komnir.
Af öðrum vísindaafrekum Hopkins skal hér aðeins
nefna tvö. Annað voru rannsóknir þær í félagi við W.
Fletcher, er leiddu til betri skilnings en áður á mjólk-
ursýrumyndun í vöðvum, úr kolvetnum, þegar á þá er
reynt eða þeir verða fyrir skemmdum, og hvernig ó-
skemmdir vöðvar liða sýruna aftur sundur og eyða
henni fyrir áhrif eldis (súrefnis). Hitt var fundur
efnis, er hann nefndi „glutathion". Er það lifrænt
brennisteinssamband og hefur það hlutverk í efna-
skiftastarfi líkamsfrumnanna að stjórna eldistöku
þeirra, og er því eitt þeirra efna, sem nefnd eru kveikj-
ur eða efnakljúfar; valda kveikjurnar efnabreytingum,
en taka ekki sjálfar þátt í þeim. Ýmsar aðrar mikilvægar
uppgötvanir varðandi eldistöku líkamsvefjanna hefur
leitt af fundi þessarar brunakveikju. Yfirleitt er talið,
að enginn vísindamaður hafi verið kunnugri allri gerð
líkamsfrumnanna og lifsstörfum þeirra en Hopkins, og
engum, segja þeir, er til þekktu, að hafi verið jafn-
lagið að lýsa eins áþreifanlega, ef svo má að orði kom-
ast, þvi sem fer fram í þessum dvergheimum. Til dæmis
um það má tilfæra hér það, sem maður, er hlýddi á
erindi hans í brezku vísindafélagi einu, segir frá
reynslu sinni um þetta: „Það var engu líkara en töfr-
um, hve lifandi myndum hann gat brugðið upp fyrir
hugskotssjónum vorum af frumunni og því, sem þar
fer fram. Vér sáum í huga vorum þessar örsmáu efna-
smiðjur, likastar agnarlitlum svömpum, langsamlega ó-
sýnilegum berum augum, og samt hafandi að geyma
allt að þúsund efnabreytingastöðvar, er hver um sig
gegndi sérstöku starfi og voru þó allar samræmdar og
samtengdar innan sömu heildar, si og æ að sundurliða
(44)