Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1957, Síða 32

Geta má nærri, hver áhrif það hefur haft á viðstadda
að sjá í fyrsta sinn sjúkling liggja kyrran og þöglan
meðan skurðlæknirinn vann sitt verk. Þetta voru þátta-
skil. Nú var annarri plágu skurðlækninganna, sárs-
aukanum, rutt úr vegi. Hinni fyrstu, blæðingunum,
stemmdi Ambroise Paré stigu fyrir á sextándu öld-
inni, þegar hann fann upp á því snjallræði að binda
fyrir sundurskornar æðar. Skyldu enn þurfa að liða
aldir, unz þriðju plágunni, ígerðum skurðsáranna,
yrði aflétt?
Lister fór til Edinborgar árið 1853 og hugðist dvelja
þar í mánaðartíma eða svo, en reyndin varð sú, að
hann bjó þar í sjö ár, og frá Skotlandi fluttist hann
ekki fyrr en hann stóð á fimmtugu. Fyrst varð hann
kandidat hjá James Syme, sem þá var umsvifamikill
skurðlæknir í Edinborg, og fór svo vel á með þeim, að
hann varð nánasti samstarfsmaður Symes um margra
ára skeið og gekk að eiga elztu dóttur hans, Agnesi.
Hún var afbragðskona og manni sínum sannkölluð
hjálparhella — aðstoðarmaður, einkaritari, vinur og
félagi.
Á þessum árum fékkst Lister við ýmsar lifeðlis-
fræðilegar athuganir, svo sem á starfi smávöðva í
húðinni og regnbogahimnu augans, og ritaði greinar
um hvort tveggja. Einnig skrifaði hann um storknun
blóðsins og byrjandi bólgubreytingar i vefjum, en þar
studdist hann við smásjárskoðanir á frosklöppum. Af
þessum athugunum fékk hann smám saman þá hug-
mynd, að ígerðir í sárum stöfuðu af einhverju i sár-
unum sjálfum, en ekki eitruðum lofttegundum. Hann
lét sér m. a. til hugar koma, að óhreinindi kynnu að
vera skaðvaldurinn, og þegar hann fluttist til Glasgow
og gerðist þar prófessor í skurðlækningum, hugðist
hann reyna til þrautar, hvers sápuþvottur mætti
sín í baráttunni við ígerðirnar. En þar var við
ramman reip að draga. Stjórnendur spitalans höfðu
nýverið lagt i mikinn kostnað við stækkun húsakynna,
(30)