Dagblaðið Vísir - DV - 04.03.2006, Blaðsíða 33

DV Helgarblað
LAUGARDAGUR 4. MARS 2005 33
reyndi að kanpa Utvarp Sögu
Þegar Arnþrúður Karlsdóttir gengur inn á kaffihúsið til fundar
við mig heldur hún á útprentuðu tölvupóstsbréfi. Konan sem
Jónína Benediktsdóttir kallaði opinberlega „bréfberann" heldur
á bréfi. Arnþrúður hafði samþykkt að rökstyðja ýmislegt sem
hún hefur sagt á öldum ljósvakans, á þeirri útvarpsstöð sem hún
á meirihlutann í og stýrir, Útvarpi Sögu - en einhverra hluta
vegna átti ég ekki von á að hún væri með eitt umtalaðasta og
huldasta tölvubréf síðari ára í hendinni.
„Ég var að koma af fundi
menhtamálanefndar," segir hún og
leggur bréfið á borðið. „Langar þig
að lesa þetta?"
Þjónustustúlkan bjargar mér frá
því að afþakka þann lestur að sinni,
en Arnþrúði liggur mikið á hjarta,
enda frumvarp um Ríkisútvarpið að
fara í gegn og Arnþrúður lagði um-
sögn Utvarps Sögu fyrir nefndina.
„Við á Sögu leggjum höfuð-
áherslu á að fólki verði frjálst að
velja þann fjölmiðil sem það greiðir
nefskattinn. Með því móti yrði
meira jafnræði á milli ijölmiðla og
örugglega vandaðri og metnaðar-
fyllri dagskrá. Þá teljum við að Ríkis-
útvarpið eigi ekki að hafa svona mik-
ið forskot með aðstoð ríkisins, því
það er ekki að framleiða meira
menningarefni en við hin. Það er því
eðlilegt að RÚV verði settar ein-
hverjar skorður og takmarkanir
varðandi auglýsingar."
Það værí auðvitað algjör ósann-
indi að segja þetta fyrsta fund okkar
Arnþrúðar. Við höfum vitað hvor af
annarri um áratuga skeið, starfað
saman á jafn ólíkum stöðum ogfjöi-
miðli og tískuverslun og þetta er
þriðja viðtalið sem ég á við hana. Að
þessu sinni vegna þess að hún hefur
oft tekið djúpt íárinniþegarhún tal-
ar á eigin útvarpsstöð og lika vegna
þess að síðasta árið virðist hún hafa
lent upp á kant við fólk sem margir
tfkía talið vera vini hennar.
En við byrjum á upphafinu á 'ævi
þessarar konu:
„Sem var í Flatey á Skjálfanda 21.
október árið 1953," segir hún. „Ég er
yngst átta systkina, önnur stelpan
sem hjónunum Helgu Guðmunds-
dóttur og Karli Pálssyni útgerðar-
manni fæddist. Eyjan var ekki alltaf
ábúendum sínum ákjósanleg. Þar
var ekki rennandi vatn og vatnið
þurftum við að sækja í brurm og eld-
að var á kolaeldavél. Lífsbaráttan var
gríðarlega hörð og sem dæmi þá bar
mamma þvottinn af okkur öllum
niður í fjöru og þvoði hann á bretti
upp úr grænsápu. Nú til dags hring-
ir maður bara í umboðið og vill skila
þvottavélinni ef manni finnst hún
ekki þvo nógu hratt! Mamma er
stórkostleg kona, orðin 92 ára og á
ættir í Flateyjardai og ég er þvf skyld
Kára Stefánssyni og Thor Vilhjálms-
syni. Pabbi var aðkomumaður, ætt-
aður úr Eyjafirði. Ég held að það hafí
verið um það bil 50 manns sem
bjuggu í Flatey á mínum æskuárum
og ég er mjög rík af þessum upp-
runa. Fyrsta starf mitt var kúasmali
og svo passaði ég heimalningana.
Þess vegna er ég svo hrifin af mál-
leysingjum. Ég hef oft hugsað út í
það á lífsleiðinni að ég var aldrei
svikin sem bam. Dýrin svíkja ekki.
Þess vegna átti ég svo auðvelt með
að treysta fólki."
Þú talar íþátíð?
„Já, þetta er hlutur sem ég snar-
lega lagfærði í mínu fari af biturri
reynslu. Það gerðist svo sem ekkert
sérstakt, maður fer bara að upplifa
ýmislegt og fer þá að spyrja sig
spurninga og líta yfir farinn veg.“
Fyrsta menningarsjokk lífsins
segist Arnþrúður hafa fengið þegar
íjölskyldan fluttist til Húsavíkur þeg-
arhún varátta ára:
„Þá sá ég í fyrsta skipti bíla og
húsaþyrpingar og fékk sælgæti og
Coca Cola."
Ogkynntist Jónínu Ben?
„Nei, við Jónína vorum aldrei
vinkonur í skilningi þess orðs. Það er
mikill misskilningur. Þess vegna er
ég ekki upp á kant við vini mína þeg-
ar Jónínu ber á góma. Vissulega man
ég eftir henni sem lítilli stelpu, en
hún er fjórum árum yngri en ég, sem
var mikill aldursmunur á þessum
æsku- og unglingsárum. Ég bjó ekki
nema í sjö ár á Húsavík, því ég var
valin í unglingalandsliðið í hand-
bolta þegar ég var 15 ára, gekk í
Fram og fór í Kvennaskólann í
Reykjavík. Auðvitað var það stórt
skref að stíga að flytja að heiman 15
ára og til Reykjavíkur hafði ég aldrei
komið þegar ég mætti þangað á
mínum gulu gúmmístígvélum. Fyrir
mér var þetta eins og fyrir marga að
lenda aflt í einu í New York."
Töffari með viðkvæma sál
Arnþrúður var góður liðsmaður í
meistaraflokki Fram og landsliðinu,
naut sín íkeppni enda keppnisskap-
ið aldrei verið í ólagi og liðið var
mjög sigursælt á þessum árum:
„Við Framstelpurnar höldum
ennþá hópinn og hittumst mánað-
arlega. Það er engin smá fjölskylda
sem ég eignaðist þarna. Núna um
miðjan mars erum við til dæmis að
fara í veiðiferð austur í sveitir."
Fyrirgefðu, en hvað veiðir maður
ímars?
„Við köllum þetta bara veiðiferð
því karlmennirnir fara í slíkar ferðir
á sumrin! En ég féll afskaplega vel
inn í hópinn strax. Við héldum vel
saman, enda æfðum við mikið og
þetta var sterkur hópur. Ef þú sást
eina Framstelpu, fylgdu aiveg ör-
ugglega sex á eftir. Síðar spilaði ég
með landsliðinu í nokkur ár með
stelpum úr öðrum félögum, þeirra á
meðal Þorgerði Katrínu Gunnars-
dóttur menntamálaráðherra og
Agnesi Bragadóttur, blaðamanni á
Morgunblaðinu. Agnes var vinstri-
handarskytta, alveg kolvitlaus í
horninu," segir hún og brosir. „Auð-
vitað langaði mig stundum heim á
Húsavík, en þetta voru aðstæðurnar.
Ég hafði horft á eftir bræðrum mín-
um og systur fara að heiman og það
þótti ekki tiltökumál. Ég var ekki
með síma og fyrsta veturinn fór ég
tvisvar niður á Símann við Austur-
völl að hringja í foreldra mína úr
símaklefa. Svona eru nú breyting-
arnar á ekki lengri tíma, enda verð
ég stundum miður mín þegar ég
upplifi kröfurnar sem unga fólkið
gerir nú til dags."
Skólastjórinn á Húsavík hafði
lagtdrögað því að Arnþrúður færi til
náms við Kvennaskólann íReykjavík
og að því loknu fór hún til
starfa hjá Samhandinu.
Þaðan lá svo leiðin í
lögregluna, en eins
og margir vita var
Arnþrúður ein af
fyrstu lögreglu
konum íslands.
Það var starfsem
átti eftir að gjör-
breyta lífi
hennar:
„Við Fram-
stelpurnar
rákumst á
auglýs-
ingu 4
þar *
sem auglýst var eftir lögreglukonum.
Við fórum að veðja hver okkar þyrði
að sækja um og vorum þrjár sem
það gerðu. Skyndilega var ég komin
inn á gólf hjá lögreglustjóra og þá
var ekki aftur snúið. Eg þorði ekki að
segja að þetta hefði aðeins verið
veðmál! Ég er þessi týpa sem snýr
ekki við á miðri leið, enda er ég í
vogarmerkinu og lít sjaldan um öxl.
Mér finnst ekki taka því.“
Hugmynd Arnþrúðar var að Ijúka
námi frá Lögregluskólanum og
starfa innan lögreglunnar í eitt, tvö
ár, en raunin varð önnur, árin urðu
átta:
„Ég fer ekki troðnar
slóðir og finnst eðlileg-
asti hlutur í heimi að
ég sé eina konan sem
verið hefur útvarps-
stjóri á íslandi. Svona
eftir á að hyggja fynd-
ist mér skrýtið efég
væri það ekki!"
„Ég kunni ljómandi vel við mig í
starfi lögreglukonu," segir hún.
„Kennslan í skólanum er miklu yfir-
gripsmeiri en margan grunar og þar
er til dæmis mjög góð íslensku-
kennsla og gott innsæi í helstu lög
og reglugerðir. Eftir að ég lauk skól-
anum var ég settur varðstjóri í um-
ferðarslysadeild ásamt Björgu Jó-
hannesdóttur. Sigurjón heitinn Sig-
urðsson, fyrrverandi lögreglustjóri,
var einhver fremsti kvenréttinda-
frömuður sem til er. Jafnréttislögin
voru ekki einu sinni komin í gildi á
þessum tíma. Við vorum fjórar sem
fórum í skólann þetta árið, 1974, en
áður höfðu tvær konur klæðst lög-
reglubúningi, þær Katrín Þorkels-
dóttir og Dóra Hlín Ingólfsdóttir og
við, þessar lögreglukonur, erum
miklir vinir enn þann dag í dag."
Hún verður hugsi þegarhún rifj-
ar upp þennan tíma og segir lífs-
reynsluna hafa verið afar erfiða:
„Enda get ég varla lesið um
banaslys í umferðinni," segir hún,
en daginn sem viðtalið er tekið birt-
ast tvær slíkar fréttir í blöðunum.
„Ég er ekki eins mikill töffari og
margir kunna að halda. Maður brást
við aðstæðunum og tók á þeim og
það var meira eftir á sem manni fór
að líða illa, enda engin handleiðsla
eða aðstoð í boði fyrir lögreglumenn
á þeim árum. Margir lögreglumenn
liðu mikið."
Kærur: ekki allt sem sýnist
Það var í starfi lögreglukonunnar
sem endi var bundinn á frekari
handboltaferil Arnþrúðar. f útkalli
klukkutíma fyrir úrslitaleik slasaðist
hún alvarlega á hendi:
„Það var brunaútkall á Óðins-
götu, þar sem fjórir menn voru lok-
aðir inni," segir hún og þagnar um
stund. „Okkur tókst því miður ekki
að bjarga þeim. Ég var með kaðal
bundinn við höndina og sjúkrabíll
sem kom að keyrði á kaðalinn og
i sleit höndina af mér. Hún hékk á
bláþræði, þannig að ég var ein
, þeirra sem þurfti að flytja á
slysadeildina. Mennirnir
létust við hliðina á mér
á spítalanum,"
segir hún
og það er
augljóst
að enn-
þá fær
þessi
endurminning mikið á hana. „Ég hef
átt í erfiðleikum með að beita hægri
hendinni síðan og þótt Rögnvaldur
Þorleifsson og Tryggvi Þorsteinsson
hafi verið góðir læknar, dugði það
ekki til. Ég reyndi að leika handbolta
með spelkur, en það gekk þvi miður
ekki. Jú, það var erfitt að sætta sig
við þetta á þessum tíma - kannski
sérstaklega vegna þess að ég hef ekki
einu sinni fengið tryggingabætur!
Sjóvá er búin að eyða öllum gögnum
og málið'ekki til en þeir áttu eftir að
greiða mér helming bótanna sem
voru 6 milljónir gamalla króna," seg-
ir hún og brosir stríðnislega. „í kjöl-
far þessa var ég skipuð rannsóknar-
lögreglumaður hjá Rannsóknarlög-
reglu ríkisins. Þar starfaði ég í fjögur
ár og kannski þess vegna skynja ég
oft hvað það er sem er ósagt, þegar
ég les um mál í blöðunum. Eins og
nafnið bendir til fólst starfið í að
rannsaka sakamál og mér hefur
einmitt orðið tíðrætt um hvað það er
nauðsynlegt að skoða vel hvað ligg-
ur að baki öllum kærum sem lagðar
eru fram. Það er ekki endilega allt
sem sýnist. Falskar nauðgunarkærur
eru til dæmis staðreynd. Þar getur
legið að baki hefndarþorsti, einhver
þorði ekki að segja satt til um fram-
hjáhald og annað slíkt. Ég lenti í því
að leysa slík mál, fékk oft útkall á
nóttinni og stundum voru þetta
kærur sem voru ekki sannar. En ekk-
ert var jafn erfitt og að koma að
sjálfsvígi."
Hjá RLR kynntist Arnþrúður fyrri
eiginmanni sínum, Gísla Pálssyni,
sem nú starfar við morðdeild Ríkis-
lögreglustjóra. Þau eiga dótturina
Arnþrúði Önnu, sem er 26 ára og
starfar núna við hlið móður sinnar á
Útvarpi Sögu:
„Hún er yndisleg stúlka, gull af
manni," segir Amþrúður og stoltið
leynir sér ekki þegar hún talar um
hana og son sinn af seinna hjóna-
bandi, Einar Karl Gunnarsson, sem
er nýorðinn 14 ára. „Ég á ffábær börn
sem reynast mér vel í hvívetna."
Meðan Arnþrúður starfaði hjá
Rannsóknarlögreglunni á daginn
stundaði hún nám í öldungadeild
MH íFjögur árogþað var oft á tíðum
mikil vinna og álag.
„Ég var svo sem ekki með neitt
ákveðið nám í huga í framhaldinu
og það var fyrir algjöra tilviljun sem
ég fór að mennta mig á sviði fjöl-
miðlunar," segir hún. „Upphafið má
rekja til þess að ég hitti Sigmar B.
Hauksson á götu, líklega árið 1981.
Hann sá þá um þátt hjá Ríkisútvarp-
inu ásamt Ástu Ragnheiði Jóhannes-
dóttur, sem var að hætta og gera
sinn eigin þátt. Sigmar spurði mig
hvað ég væri eiginlega að gera í lög-
reglunni, hvort ég vildi nú ekki frek-
ar fara að vinna við eitthvað
skemmtilegt og koma í útvarpið. Þar
sem RLR og Útvarpið voru báðar rík-
isstofnanir var ég lánuð yfir til Ríkis-
útvarpsins í þrjá mánuði til að hugsa
mig um og eftir það varð ekki aftur
snúið. Þegar ég mætti til starfa hjá
útvarpinu á Skúlagötu gekk ég inn í
nýjan heim. Þar voru allir glaðir og
engar sorgir að kljást við, alveg ynd-
islegt fólk. Ég ákvað að söðla um og
fara yfir í fjölmiölana, eitt leiddi af
öðru og þegar Rás 2 var stofnuð 1983
var ég fengin þangað með Þorgeiri
Ástvaldssyni, Páli Þorsteinssyni, Ás-
geiri Tómassyni og Jóni Ólafssyni að
búa til eitthvað sem hét „frjálst út-
varp" og enginn vissi hvað var. Við
héldum að það væri bara nóg að út-
búa boli sem á stóð „Rás 2" og geng-
um um í þeim!" segir hún og skelli-
hlær.
Ólíkir menningarheimar
„í kjölfar þessa ákvað ég að sækja
um við blaðamannaháskólann í
Osló og hélt þangað með Arnþrúði

I f tískubrans-
I anum Arnþrúð-
I ur stofnaði og
I rak Tískuhús
| Sissu um árabil.
önnu dóttur mína, sem þá var
þriggja ára. Leiðir okkar Gísla höfðu
skilið, en við verðum alltaf góðir vin-
ir.
Noregur átti alveg óskaplega vel
við mig, ekki bara Osló heldur allt ,
sem norskt er. Nágrannarnir voru
þannig að þeir bönkuðu upp á
klukkan sjö á morgnana ef maður
var ekki mættur í skíðabrekkuna
með sitt barn, svo ég sá að mér yrði
ekki vært öðruvísi en fá mér göngu-
skíði. Arnþrúður Anna fór því í
skíðaskóla og ég gekk um á göngu-
skíðum í Holmenkollen á meðan
með mitt kakó!"
Eftir að Arnþrúður útskrifaðist
sem blaða- og fréttamaður frá
blaðamannaháskólanum sótti hún
um starf hjá norska ríkisútvarpinu,
NRK. Hún þykist ekki heyra þegar ég
spyr hvort hún hafí verið svo góð í
norsku aðþeirhafíhiklaustráðið út-
lending til starfa á fréttastofunni, en
þegar ég ítreka spurninguna kemst
hún ekki hjá þvíað svara:
„Ég þurfti að fara í inntökupróf
ásamt níu öðrum útlendingum og
var sú eina sem náði inn. Ég starfaði
jafnframt sem fréttaritari fyrir ís-
lenska sjónvarpið í Noregi. Aðallega
sá ég um fréttir sem tengdust sjávar-
útvegi, en þeim þótti líka mjög
merkilegt að íslendingar drykkju
bjórlíki! Eins og fyrr segir kunni ég
vel við dvölina í Osló og ákvað að
fara í enn frekara nám sem tók tæp
þrjú ár til viðbótar. Ég fór í háskól-
ann í Osló og nam fjölmiðlafræði og
útskrifaðist með ex.phil.-próf i
heimspeki. Mér leið óskaplega vel í
Noregi, fannst ég varla hafa lifað
betra lífi og hefði ekki flutt aftur
heim nema vegna þess að Arnþrúð-
ur Anna átti pabba á íslandi sem
hún elskaði auk þess sem hún var '*r
komin á skólaaldur. Ég stóð frammi
fyrir því að velja hvort dóttir okkar
yrði Islendingur eða Norðmaður."
Þú fórst hamförum í einum þátta
þinna þegarrætt var um múslima og
ræddir einmitt námsárin þín í Osló.
Ertu fordómafull?
„Já og nei, ég á það til að vera for-
dómafull en reyni að vera sann-
gjörn," svarar hún brosandi. „Þegar
maður hefur hins vegar búið með
fólki frá gjörólíkum menningar-
heimi og reynslan er slæm, eru það
ekki fordómar sem stjórna því hvað
Framhaldá
næstusíðu
I