Freyr - 01.09.1956, Blaðsíða 12

268
FREYR
HJÁLMAR JÓNSSON:
Frá vettvangi starfsins
Eftirfarandi grein, eftir Hjálmar Jónsson, ráðu-
naut í Borgarfirði, var skráð sem útvarpserindi og
ætluð til flutnings í marz 1955, en Hjálmar dó áður
en erindið var flutt. I erindinu eru fram dregnar
svo fjölþættar upplýsingar um ástæður og störf
hænda í Borgarfirði, að viðeigandi þykir að birla
erindið orðrétt frá hans hendi. — Ritst.j.
Það má segja um íslenzkan landbúnað í
dag, að hann lifi byltingaskeið, og vonandi
er, að sú bylting verði íslenzku þjóðinni til
hagsældar og aukinnar velmegunar.
Á örfáum árum er búið að vélvæða svo
landbúnaðinn, að vart mun finnast sam-
bærilegt dæmi með annarri þjóð. Þá er haf-
in sókn, sem horfir til aukinna kynbóta og
bættrar meðferðar á búfé okkar, þótt enn
hvíli skuggi yfir sauðfjárræktinni, sem er
mæðiveikin, er kom upp í tveim hólfum í
haust á nýjan leik. Og þrátt fyrir slíkar
fregnir, munu bændur landsins halda á-
fram á sinni framfarabraut og hvergi hopa,
þótt á móti blási.
í Borgarfirði hefur hin öra þróun einnig
átt sér stað. Ræktunin hefur vaxið hröðum
skrefum, afurðir búfjárins aukizt og bú-
menningu allri fleygt fram. Starfandi er í
héraöinu búnaðarsamband, er nær yfir
Borgarfjarðar- og Mýrasýslu. í því eru 18
búnaðarfélög með um 500 meðlimum. Þá
er einnig starfandi ræktunarsamband, er
nær yfir sama svæði.
Á sviði búfjárræktar starfar nautgripa-
ræktarsamband, er samanstendur af naut-
griparæktarfélögum eða deildum. Þá hafa
11 fjárræktarfélög þegar hafið starfsemi
sína. Og síðastliðið vor var hrundið af
stokkunum hrossaræktarsambandi, er
starfar sem deild í Búnaðarsambandinu.
Einnig má nefna tvö hestamannafélög,
annað á Akranesi, hitt í Borgarnesi. Fóður-
birgðafélög eru einnig rekin í sumum sveit-
um.
Árið 1910 var Búnaðarsamband Borgar-
fjarðar stofnað, með þátttöku 9 búnaðarfé-
laga, en nú telur sambandið 18 búnaðarfé-
lög.
Vorið 1949 réðst ég til sambandsins sem
jarðræktarráðimautur og hef gegnt því
starfi síðan. Þar sem Búnaðarsambandið
hefur tekið á sína arma sauðfjárrækt og
hrossarækt, hef ég einnig gegnt ráðunauts-
störfum í þeim greinum. Og síðastliðin tvö
ár hef ég haft á hendi framkvæmdastjórn
hjá Ræktunarsambandi Borgarfjarðar. Alla
tíð, eða þar til lögin um ræktunarsamþykkt-
ir í sveitum komu til framkvæmda, lagði
Búnaðarsambandið aðaláherzlunina á rækt-
unina. Ennfremur lagði það áherzlu á aukn-
ar kynbætur og stuðlaði að þeim, með því
að koma á sauðfjársýningum.
1952 var niðurskurði sauðfjár vegna
mæðiveiki lokið og nýtt fé komið í staðinn.
Hefst þá sambandið handa um auknar kyn-
bætur sauðfjár, og árið eftir beitir það sér
fyrir hrossarækt í héraðinu.
Vil ég nú ræða þessi mál hvert fyrir sig
og sný mér þá fyrst að jarðræktinni, því
hún er undirstaðan að góðum búskap.
í Borgarfirði eru miklir möguleikar til
aukinnar ræktunar og meiri og stórþættari
búskapar. Þrátt fyrir miklar framkvæmdir
á undanförnum árum, eru enn stór svæði
því nær ónumin. Mikið er af flóum og mýr-
um, sem reynast vel til ræktunar, eftir að
framræstar hafa verið. Á meðan slíkt land
bíður óræst, kemur það að tiltölulega litlu
gagni fyrir búpening. Til eru stór svæði, sem
ekki er hægt að koma við framræslu á, nema
á félagslegum grundvelli. Má þar til nefna
mýrar í Hraun- og Álftaneshreppi, auk víða
annars staðar. Það er ekki hægt að búast
við því, að viðkomandi bændur ráðist í slik-
ar framkvæmdir, sem í fyrsta lagi mundu
kosta stórfé, og í öðru lagi mundu þeir ekki
gera slíkt eingöngu fyrir sjálfa sig, heldur