Freyr - 01.08.1982, Blaðsíða 16

Þetta er stórkostleg þróun á
skömmum tíma og hana ber að
þakka samstöðu og samábyrgð
bændanna, sem lagt hafa hluta af
fjármunum sínum í þessi félög.
Ekki er minnst vert unt sam-
ábyrgðina og gagnkvæmt traust
milli stéttarbræðra á þessunt
sviðunt.
Samábyrgð þarf að vera
gagnkvæm.
Nú er ástandið slíkt að þörf erfyrir
gagnkvæma santábyrgð. Nú þarf
að standa við bakið á ungu bænd-
unum, sent nýlega hafa byrjað
búskap. f>að ætti að leiða af sjálfu
sér að samvinnufélögin aðstoðuðu
þá. Nokkuð er að sjálfsögðu um
það. Við höfunt dæmi um slík
fyrirtæki sem hafa gert vel, hér í
Svíþjóð og möguleikarnir eru
margir.
En hin „gagnkvæma sam-
ábyrgð“ verður að verða meiri.
Félögin eiga að sýna bændum
tiltrú, og styrkja þá og félög verða
að treysta öðrum félögum og þau
að styðja hvert annað. Fetta verð-
ur að vera eitt megin leiðarljósið
næsta áratuginn. Kastið gömlum
fordómum og gleymið hugmynd-
unt unt pot eins aðila (félags eða
fyrirtækis) fram fyrir annað.
Þrír veiganiiklir þættir.
Ég mun nú gera grein fyrir þeim
þrentur þáttum, en ég tel að mestu
varði um það hvernig tekst að
stjórna þróuninni næsta áratuginn.
Þau eru: Peningamál, barátta við
hækkandi útgjöld og stefna í fjár-
festingu.
í framhaldi af því sent éghef sagt
hér áður þá álít ég að peninga-
málin verði ennþá alvarlegra við-
fangsefni næstu árin en fram að
þessu. Ég held mig áfram mest við
það sem er sérstætt fyrir landbún-
að og skilur hann frá öðrum
atvinnugreinum.
Milljóna fjárfcstingar.
Ég hef þegar nefnt hve ntikið hver
maður þarf að fjárfesta sent starfar
í landbúnaði. í Svíþjóð þarf um
tvær milljónir s. króna til að stofna
til búskapar án tillits til búgreinar.
Að meðaltali er þessi upphæð í
iðnaði ekki nema um hálf milljón
s. kr. Athugið að í þessa miklu
fjárfestingu verður bóndinn að
leggja án þess að vita tneð vissu
hve miklum framleiðsluverð-
mætum búið skilar. Veður og
vindar ráða, eins og menn vita, enn
ntjög miklu um afrakstur búsins.
Fjárfestingin er einnig að um
það bil einum þriðja hluta fólgin í
verðmætum sem ekki er unnt að
afskrifa. Skattalögin líta á jörðina
sent ævarandi verðmæti. í öðrunt
atvinnugreinum ntá afskrifa allt
nema lóðina undir starfsemina.
Stöðugt flyst mikið fjármagn frá
landbúnaðinum við arfaskipti.
Petta á að vísu einnig við um aðra
atvinnuvegi en ekki í sama mæli.
Gæta verður að því að bændunt
fækkar stöðugt. Taki enginn erf-
ingjanna við jörðinni flyst allt
fjármagnið til annarra staða og er
yfirleitt notað til annarrar fjár-
festingar en í landbúnaði. Ég veit
ekki hve miklu þetta útstreymi
nemur netto en tel augljóst að þar
sé unt mikla fjármuni að ræða.
Fyrir utan þetta eigunt við stöð-
ugt í höggi við fjársterka aðila utan
landbúnaðarins sem telja kaup á
landi (jörðunt) og skógi tryggustu
fjárfestinguna til frambúðar.
Áhugi þeirra á þessu er í beinu
hlutfalli við verðbólguna.
Sem betur fer höfum við á
Norðurlöndum fengið löggjöf um
sölu jarðeigna, jarðalög, sem eiga
að vera áhrifaríkt tæki i baráttunni
við þessi nýtísku jarðakaup.
Möguleikar cru fyrir hcndi.
Það er enginn vandi að telja upp
aðsteðjandi erfiðleika. Það er hins
vegar vandasamara að raða hinum
einstæðu tækifærum sent bíða í
landbúnaði eftir gildi þeirra.
Víkjum að peningamálunum.
Það var gömul regla að lánstími
væri svipaður og ending þeirra
hluta sem lánað var út á. Sú regla
er þó löngu brotin niður og það er
stöðug tilhneiging hjá ríkisstjórn-
unt að stytta lánstíma til allra
hluta. Eftir gömlu reglunni ættu
jarðakaupalán t. d. að vera af-
borgunarlaus um aldur og ævi.
Ég má ekki tala allt of mikið unt
bankamál. Þau eru mér of skyld en
ég má til með að benda á hve það
er mikilvægt að landbúnaðurinn
korni sér upp eigin bönkum eða
ráði yfir hluta bankakerfisins.
Þessu til stuðnings gæti ég nefnt
fleiri dæmi en læt nægja að minna á
hið svokallaða ,,idiotastopp“ 1970
hér í Svíþjóð. Þá var sett regla unt
að bankar drægju úr útlánum um
20% til allra stórra viðskiptavina.
Þá hefðu landbúnaðarfyrirtækin
orðið illa úti ef ekki hefði verið
Föreningsbanken.
Ekkert er jafn mikilvægt og að
bankar eða sjóðir geti hjálpað
þeim, sent eru að hefja búskap.
Hvernig á ungt fólk að geta útveg-
að sér þær tvær milljónir króna
sem þarf til að kaupa jörð og byrja
búskap?
Áætiun unt niöguleika frumbýl-
inga.
Sænska bændasambandið hefur
nýlega látið frá sér fara skýrslu unt
fjárhagsleg og félagsleg vandamál
sem mæta frumbýlingunt. Þar er
nteðal annars bent á að leggja þurfi
meiri áherslu en gert hefur verið á
að athuga vandlega hvað eigi að
leggja ntikið í fjárfestingar. Lögð
er áhersla á að nýta sent allra best
heimaafla og það sem jörðin getur
gefið af sér. Fjármagnsfrekur
rekstur krefst mikilla og jafnra
tekna. Hinir háu vextir takmarka
það ntjög hvað unnt er að reka
búskap nieð ntiklu aðfengnu fjár-
608 — FREYR