Freyr - 01.08.1982, Page 23

Óttar Geirsson:
Ræktun túna
Enn er kalvorið 1981 ífersku minni. Pá er hœtt við, að mörg uppskerumestu grösin hafi
Itorfið úr túninn, ekki aðeins þar sem vont kalskellur heldur einnig á stöðttm sem virtust
ókalnir. Par hefur gróðurinn grisjast. Nær því á hverjum vetri deyja einhver grös úr gróðri
túnanna. Oft fara uppskerumestu grösitt fyrst ett lakari fóðurjurtir koma í þeirra stað.
Á þennan hátt ganga tún smám
saman úr sér og uppskera af þeim
minnkar. Það getur veriö matsat-
riði. hvenær uppskera túnanna er
orðin svo rýr að best borgi sig að
endurvinna þau. Eftir kal er það
nær alltaf óhjákvæmilegt.
Engin forskrift er til að því,
hvernig endurræktun skuli háttað,
svo að best fari. Hér á eftir er
drepið á nokkur atriði, sem að
gagni geta orðið við endurræktun.
Bætt úr franiræslu
Áður en hafist er handa um endur-
vinnslu. þarf að ganga úr skugga
um að framræsla sé næg. Sé fram-
ræslu ábótavant, þarf að byrja á að
bæta þar um. Yfirleitt leynir það
sér ekki, ef tún eru illa ræst.
Skurðir eru hálffullir af gróðri.
gróðurfar túnsins ber jarðrak-
anum nterki, fífur. knjáliðagras,
varpasveifgras og aðrar rakasækn-
ar eða rakaþolnar tegundir finnast
í túninu, túnið sporast af dráttar-
vélum og verður erfitt yfirferðar í
vætutíð. Helstu ráð til bóta eru að
hreinsa upp úr skurðum og dýpka
þá og ræsa Iandið með kílræsum
eða öðrum ræsum. ef hentara
þykir. Best væri að geta unnið að
þessum úrbótum fljótlega eftir
slátt, en yfirleitt verða menn að
sætta sig við þann tíma, sent verk-
taki eða stjórnendur ræktunar-
sambanda ákveða og sá tími er því
miður oft svo seint að hausti að
framkvæmdir tefjast um eitt ár.
Jöfnun.
Hafi þurft að hreinsa upp úr
framræsluskurðum liggur næst
fyrir að lösna við uppmoksturinn.
Sé ekki grjót í honum er auðveld-
ast að jafna jarðveginum út yfir
landið, sem vinna á. Grýttur upp-
mokstur veldur hins vegar erfið-
lejkum. Ef lítið kemur upp af
grjóti, er sennilega best að jafna úr
uppntokstrinum og tína síðan
gr jótið úr. Þegar mikiðgrjót kem-
ur upp er um þrennt að ræða. í
fyrsta lagi er hugsanlegt að aka
uppmokstrinum í burt frá ræktun-
arlandinu I öðru lagi er má ýta
uppmokstrinum í hrúgu eða hrúg-
ur í hornum ræktunarlandsins eða
annars staðar þar sem hann verður
minnst fyrir. í þriðja lagi er hægt
að láta uppmoksturinn liggja á
skurðbakkanum, ef hann hindrar
ekki vatnsrennsli í skurðinn.
Gallar við tvær fyrsttöldu að-
ferðirnar eru þeir. að þær eru
kostnaðarsamar, en við hina síð-
asttöldu. þ. e. að láta uppgröftinn
liggja á skurðbakkanum, sá að
ræktunarland glatast. Land tapast
undir skurði og komi uppmokst-
ursrönd til viðbótar nteð hverjum
skurði.'verður tapið að sjálfsögðu
meira. jafnvel tvöfalt. í 30 ha ntýr-
artúni má áætla að um 2—2 'h ha
fari undir skurði.
Stundum þarf að jafna ræktun-
arlandið fyrir endurvinnslu, þótt
ekki hafi þurft að endurræsa það.
Þá jöfnun þarf að gera áður en
landið er unnið eða jafnóðum.
Búfjáráburður
Það er ekkert vafamál, að frjósemi
jarðvegs eykst. ef búfjáráburði er
blandað saman við hann. Við
endurvinslu er hægt að koma bú-
fjáráburði niður í moldina. Til að
draga úr illgresishættu er best að
plægja búfjáráburðinn niður og
koma þannig í veg fyrir að hann
verði á yfirborðinu að vinnslu
lokinni.
Fyrsti liður í endurræktuninni
eða sá næsti eftir jöfnun, sé hennar
þörf, er að búfjáráburður er bor-
inn á landið, sem á að vinna. Bera
má 100 tonn af kúamykju eða 50
tonn af sauðataði á ha. en bæði
stærri og minni skammtar koma til
greina.
Áburðinn er best að bera á rétt
áður en plægt er, til þess aö sem
minnst afnæringarefnum tapist út í
loftið.
Plæging.
Við endurvinnslu túna vinnst
tvennt með plægingu fram yfir
frevr — 615