Freyr - 01.08.1982, Síða 38

Rósberg G. Snædal:
Skrjáf í skræðum
Fyrsta já-ið á Snæfellsnesi.
Ævisaga séra Árna Þórarinssonar
á Stórahrauni, sem meistari Þór-
bergur skráði á sex bækur, er
áreiðanlega ein sú hreinskiptnasta
og læsilegasta persónusaga, sem
rituð hefur verið á þessari öld hér-
lendis. Viðskulum þvígrípa niðurí
kafla, sem nefnist ,,Ég kvænist":
Konuefni mitt sá ég fyrst á
ævinni haustið 1886 [þá nýkominn
í kallið.] Hún var þá 9 ára.......
Þegar ég sá þessa telpu í fyrsta
sinn, heilsaði ég henni með handa-
bandi og sagði: — Kontdu sæl,
góða mín! Ósköp ertu falleg.
Svo reyndi ég hana í lestri. Hún
var fluglæs. Við fermingu fékk hún
hjá mér þann vitnisburð í kirkju-
bókinni, að hún væri ágæt í lestri,
skrift, reikningi, kristindómi og
hegðun. Ekki datt mér þá í hug, að
við ættum eftir að verða hjón.
Kristín í Skógarnesi var yfir Ingi-
gerði konu Arnfinns Arnfinns-
sonar, þegar hún lá banaleguna....
Eftir andlát Ingigerðar fylgdi ég
Kristínu út í Skógarnes. Égsegi við
hana þegar við erum að fara yfir
mýrarfen ntilli Miklholts og Skóg-
arness:
— Mér dettur í hug að biðja henn-
ar Betu litlu í Skógarnesi ntér til
handa.
Þá segir Kristín:
— Hún er of ung til þess.
— Það er nú kvilli, sem læknast
fljótt, svara ég. Svo kornum við út í
Skógarnes. Þá var dagur að kvöldi.
Elísabet og Guðríður móðir henn-
ar voru að mjólka kýr á stööli. Ég
geng til Guðríðar, heilsa henni og
segi frá samtali okkar Kristínar. —
Já, ég er að hugsa um að biðja
hennar Betu.
Guðríður tekur því ekki fjarri.
— Vitlu nefna það við hana?
Hún játti því.
Jæja, ég ætla að ganga hérna
heim að bænum á meðan. Síðan
geng ég heim að bæjarhúsunum.
Þegar þær mæðgur luku
mjöltum, var ég staddur bak við
húsastafnana. Það var enginn
spenningur í ntér. Það var eins og
mér stæði á sama, hvort ég fengi já
eða nei.
Svo gengur Guöríður til mín og
segir: — Ég spurði Betu: — Hvað
mundir þú segja, ef hann séra Árni
bæði þín fyrir konu? Þá svaraði
hún: — Af hverju ertu að spyrja
mig að þessu? Honum er ekki það í
huga. —Jú, hann bað migað nefna
það við þig, hvernig þú mundir
taka því. Þá svaraði Beta undir-
eins: — Ég rnundi áreiðanlega
taka því vel.
Þá segi ég:
— Láttu hana konta hingað. Guð-
ríður gengur burtu, og Beta kentur
að vörmu spori. Ég spyr hana: —
Heyrðu! Hefur hún mamma þín
ncfnt nokkuð einkennilegt við
Þ'g?
— Já, svarar hún.
— Hvað segirðu um það?
— Ég segi allt gott um það.
Þá féllumst við í faðma og kysst-
umst í fyrsta sinn. Það var fyrsti
ástarkossinn, sem ég hafði kysst á
ævinni, en ekki sá fyrsti, sem ég
hefði viljað gefa. Skáldlegri en
þetta var nú trúlofun mín ekki.
Elísabet var fyrsta barnið á
Snæfellsnesi, sem ég heyrði segja
,,já“ við því, sem hún var kvödd til.
Hjá öðrum börunum á nesinu
hafði ég alltaf vanist annað hvort
þögn eða neii.“ [Séra Árni var þá
34 ára, en Elísabet tæpra 17.]
Ævisaga Árna prófasts Þórarins-
sonar IV.
Danir geta valið á milli 89
Lýðskóla.
Lýðskólar eru enn margir og öfl-
ugir í Danmörku. Þessar merku
menntastofnanir hafa haft heilla-
vænleg áhrif á danskt þjóðlíf, og
urðu til að styrkja innviði þjóðfé-
lagsins eftir bitran ósigur Dana
fyrir Prússum árið 1864. Þá misstu
Danir Suður-Slésvík og Holseta-
land. Lýðskólahreyfingin breiddist
frá Danmörku til hinna Norður-
landanna, þó í litlum mæli hingað
til íslands. Margir íslendingar Itafa
þó stundað nám í dönskum lýð-
skólum. Danskir lýðskólamenn
börðust fyrir því að Danir skiluðu
okkur handritunum og án þeirra
liðsinnis er vafasamt hvort hand-
ritamálið væri komið svo vel í höfn
sem raun ber vitni. Nú eru starf-
andi í Danmörku ekki færri en 89
lýðskólar og þar standa mönnum
til boða um 700 námskeið. En
þetta má lesa í bæklingnum
,,Danmarks Folkehojskoler" som
Hojskolernes Sekretariat, Vartorv
í Kaupmannahöfn hefur gefið út.
Þar má finna fróðleik um 496
stutt námskeið, sem standa 1—2
vikur og 204 löng námskeið, sem
eru 1—10 mánaða löng. í fvrra
voru um 47 000 manns á lýðskóla-
námskeiðum í Danmörku, en um
50 000 á þessu ári.