Freyr - 15.06.1987, Blaðsíða 26

Hver er framtíð matvæla-
framleiðslu hjá hinum ríku, iðn-
væddu þjóðum? í þessum löndum
munu við lok aldarinnar aðeins
búa um 10% jarðarbúa. Flest
bendir til að það verði hvorki
tæknilega né fjárhagslega
freistandi fyrir þessar þjóðir að
leggja mikla áherslu á mat-
vælaframleiðslu handa hinum
90% jarðarbúa. Útflutningur á
matælum frá Vesturlöndum til
þróunarlanda mun því verða lítill
eins og hann raunar er um þessar
mundir.
Um nk. aldamót verður helm-
ingur jarðarbúa stórborgarbúar.
Á Vesturlöndum verður þetta
hlutfall raunar um 80%. Reynsla
bæði þróaðra og vanþróaðra ríkja
sýnir að neysluvenjur breytast við
flutning úr sveit í borg. Áberandi
þróun síðasta áratug er almennt
aukin neysla á búfjárafurðum. Á
næstunni bendir flest til að þróun-
in verði önnur. Samþætting efna-
hags- og heilsufarsjónarmiða, og
því til viðbótar dýraverndunar-
sjónarmiða á allra síðustu árum,
hafa nýverið leitt til samdráttar í
sölu á ákveðnum búvörum í
sumum löndum á Vesturhveli
jarðar og nær þetta bæði til sumra
kjöttegunda, eggja og mjóikur-
afurða. Vandséð er hve langt þessi
þróun gengur. Nýlegar bandarísk-
ar rannsóknir sýna furðanlega
örar breytingar hjá þarlendum
neytendum á síðustu árum.
Hlutur matvöru í útgjöldum
heimsins fer greinilega enn lækk-
andi. Vegna þessa er hugsanlegt,
þegar matvaran nemur þetta lágu
hlutfalli af heildarútgjöldum, að
verðið verði ekki jafn afgerandi
þáttur í framtíðinni. Örugglega
verður sívaxandi áhersla lögð á
gæði vörunnar þar sem áhersla
verður lögð á hollustu og einnig í
auknum mæli horft til umhverfis
búpeningsins.
Þróunarlöndin
Stærstu tíðindi í matvælafram-
leiðslu á næstu ártugum gerast í
þróunarlöndunum. Um 100 lönd
eru flokkuð sem slík. Meðaltekjur
hjá þessum þjóðum eru um tíundi
hluti þess sem er á Vesturlöndum
og munurinn vex sífellt. í heild
hefur matvælaframleiðsla aukist
örar en fólksfjöldi á síðustu árum,
þó að í 50 af þessum löndum gæti
öfugþróunar. Fólksfjölgun í mörg-
um þessum löndum verður á bil-
inu 2—3% á ári fram yfir aldamót.
Um aldamót er þess vænst að
fólksfjöldi í þessum löndum verði
helmingur þess sem verður þegar
fólksfjöldi kemst í jafnvægi í þess-
um löndum. Augljóslega þurfa
þessar þjóðir því að takast á við
stóraukna matvælaframleiðslu á
næstu áratugum. Þetta virðist
mögulegt þó að það kalli á miklar
efnahagslegar breytingar í þessum
löndum og gerbreytingu í verslun
þeirra á milli og við ríka hluta
heimsins. Hvort lokamarkið næst
verður ekkert fullyrt.
Verkefnin sem menn kljást við í
hinum ríku og fátæku hlutum
heims eru því mjög ólík á næstu
áratugum. Vandann má þó leysa,
takist okkur að halda átökum milli
heimshluta í skefjum og andrúms-
loftið geti tekið við þeirri mengun
sem umsvif mannsins hafa í för
með sér. Við erum vel undir það
búin að takast á við vandann.
Mikilvægust af öllu er sú mikla
þekking sem við höfum aflað okk-
ur ásamt hæfni okkar til að laga
hana að aðstæðum, auka hana og
bæta.
Til að spá um framtíðina til
lengri tíma þurfa menn annað
tveggja að búa yfir ótrúlegri visku
eða heimsku. Bjartsýnin leyfir
okkur þó að vænta að við önnur
aldamót hafi fólksfjölgun að
mestu stoppað. Þá verður jörðin
orðin þéttsetin. Með góðri stjórn
ætti frelsi frá hungri að geta verið
raunveruleiki fyrir hvern og einn
jarðarbúa.
Stuðningur til
búháttabreytinga.
Framleiðnisjóði er ætlað með
lögum að efla atvinnustarfsemi í
sveitum. Hann er eitt mikilvæg-
asta tækið í þeim breytingum sem
nú er unnið að í landbúnaði.
Framleiðnisjóður landbúnaðar-
ins hefur sent frá sér tilkynningu,
þar sem fram kemur að almennt
mun sjóðurinn ekki kaupa eða
leigja fullvirðisrétt í mjólk fyrir
næsta verðlagsár, 1988/89. Skýr-
ingin á því er sá góði árangur sem
náðst hefur í að laga mjólkurfram-
leiðsluna að innanlandsþörfum.
Hins vegar hefur verið ákveðið
að kaupa og leigja áfram, að
minnsta kosti í eitt verðlagstíma-
bil, fullvirðisrétt í kindakjöti.
Skýringin á því er enn minnkandi
sala þess.
Framleiðnisjóður leggur að
þessu sinni sérstaka áherslu á, að
nú sé gefinn kostur á því að leigja
eða selja fullvirðisrétt, án þess að
búháttabreytinga sé krafist á við-
komandi býli. Ástæður sem teljast
fullgildar til að menn geti selt eða
Ieigt rétt sinn á þan hátt eu m.a.
svæðaskipulag, landfriðun og ann-
ars konar landnýting en tíðkast
hefur. Ennfremur heilsufar ábú-
enda, aldur og fleira.
Forgangsrétt til að leigja eða
selja fullvirðisrétt hafa frumbýl-
ingar og þeir sem eru með minna
en viðmiðunarbúið (400 ærgildi).
Breyting hefur orðið á greiðslu-
Frh. á bls. 460
Flokkar neytenda
Sælkerar..................
Áhugafólk um matreiðslu
Hin „hagsýna húsmóðir" .
Virkur lffsstfll..........
Hollustusjónarmið ........
Hlutfall neytenda, %
1983 1985
22
20
25
16
17
10
17
23
26
24
474 Freyr